(წერილი გამოქვეყნდა გაზეთ “ახალი 7 დღის” 2005 წლის 25-31 მარტის ნომერში)
უმაღლესი რანგის მოხელეთა განცხადებებში, ექსპერტ-ანალიტიკოსთა ნაშრომებში ხშირად შევხვდებით მოსაზრებებს, რომ ახლო და შუა აღმოსავლეთის, თუ მსოფლიოს სხვა რეგიონების სახელმწიფოებში აშშ ნებისმიერი ხერხით ცდილობს თავისთვის სასურველი ვითარების შექმნას. ამისთვის იგი არ ერიდება ძალის დემონსტრირებას და ამ სახელმწიფოებში შეჭრასაც კი. 1980-იანი წლების დასაწყისში, შეერთებულ შატებში ე. წ. “სწრაფი გაშლის ძალების” ჩამოყალიბებისას, ვაშინგტონის პოლიტიკური კვლევების ინსტიტუტის თანამშრომელი კლერი წერდა, რომ “დამრტყმელი ძალები განკუთვნილია უცხო სახელმწიფოთა ტერიტორიებზე შესაჭრელად ან მათი ოკუპირებისთვის იქ პოლიტიკური პოზიციის შეცვლის შემთხვევაში. მას შესაძლოა იყენებდნენ ძალის დემონსტრირებისთვისაც მტრული სახელმწიფოების დაშინების მიზნით”.
ცივი ომის დასრულების შემდეგ აშშ-მა შეამცირა ვარშავის ბლოკის ქვეყნების ჯარების წინააღმდეგ საბრძლველად განკუთვნილი სახმელეთო და საჰაერო ძალები, აგრეთვე მსოფლიო ოკეანეში საბჭოთა საბრძოლო ხომალდებთან ბრძოლისთვის საჭირო წყალქვეშა ნავებისა და წყალზედა ხომალდების რაოდენობა, რამდენადმე შეამცირა “სწრაფი გაშლის ძალების” 300-ათასიანი კონტინგენტიც, მაგრამ აშშ შეიარაღებული ძალების შესაძლებლობათა 1991 და 2000 წლების მაჩვენებლების შედარებით ნათელი წარმოდგენა შეგვექმნება ამ ქვეყნის ხისტად აგრესიული პოლიტიკის შესახებ ე. წ. “მესამე მსოფლიოს” სახელმწიფოთა მიმართ.
აშშ-ის ასეთი პოლიტიკა იმ ქვეყნებს, რომელთაც არ სურთ მიჰყვებოდნენ ვაშინგტონის თეთრი სახლის მიერ მითითებულ კურსს, აიძულებს მიიღონ სხვა დიდი სახელმწიფოს, მაგალითად, რუსეთის ან ჩინეთის მფარველობა, რა თქმა უნდა, იმ პირობით, რომ ეს უკანასკნელნი ისე უხეშად არ შეეხებიან მათ ისტორიულად ჩამოყალიბებულ შიდასახელმწიფოებრივ მოწყობას, რელიგიურ, კულტურულ, ზნეობრივ, ფსიქოლოგიურ, ეკონომიკურ და სხვა ფასეულობებსა და ტრადიციებს. თუკი მფარველად მოძიებული სახელწიფოების მიერ ეს პირობები არ შესრულდა, მაშინ ეს ქვეყნები შესაძლოა წავიდნენ არა ალტერნატიული კავშირების დამყარების გზით უკვე სხვა მფარველებთან, არამედ, საამისო გარემოებათა არსებობის შემთხვევაში, ირჩევდნენ დამოუკიდებელი განვითრების კურსსაც – საყოველთაოდ აღიარებული საერთაშორისო სამართლის ფარგლებში.
გაზეთ “კვირის პალიტრის” 2001 წლის 2-8 ივლისის ნომერში ბ-ნი კახა კაციტაძე, მაგალითად, ამბობს: “თუ ბალკანეთის კვალდაკვალ ისრაელის კონფლიქტებიც ჩაცხრა, მაშინ მთელი ძალისხმევა კავკასიაზე გადმოვა... იუგოსლავიის მოვლენებით იწყება თვისობრივად ახალი, ქარიშხლიანი ეპოქა – დგება სამხრეთ კავკასიის რიგი!.. ერთხელ მაინც ნუ გავუშვებთ შანსს ხელიდან... მერე გვიან იქნება” და ა. შ.
კი მაგრამ, რა სიკეთე მოუტანა ახლო აღოსავლეთს ან იუგოსლავიას იქ არსებული კონფლიქტების ხელოვნურად დაძაბვამ, გამწვავებამ, სისხლიან ქარიშხლებში გადაზრდამ დიდ სახელმწიფოთა თუ “მსოფლიო კულისებსმიღმა ძალების” ინტერესების შესაბამისად? სახეზე გვაქვს დანგრეული და გადამწვარ-გაძარცვული ეკლესიები, დარბეული ქალაქები და სოფლები, დახოცილი და დასახიჩრებული ადამიანები, გაუპატიურებული ქალები და ბავშვები, ამოთხრილი და შებილწული საფლავები, დევნილთა კოლონები, რომლებსაც დუხჭირი ცხოვრების გადატანა უხდებათ ახალ ადგილებში. ეს ყოველივე ჩვენც ვიწვნიეთ აფხაზეთსა და ცხინვალის რეგიონში და ყოველივე ამის განვრცობას მთელი საქართველოსა და ამიერკავკასიის მასშტაბით ჭკუათმყოფელი ადამიანი არ უნდა ნატრობდეს მხოლოდ იმიტომ, რომ ეს უნდა ატლანტიკურ დასავლეთს.
დღეს საქართველოში მავანნი ამტკიცებენ, რომ, უწინდელი სახელმწიფოებრივი ერთობის მიუხედავად, საქართველოსა და რუსეთს შორის არ არსებობს ისეთი სულიერი და მსოფლმხედველობრივი სიახლოვე, რომელიც ამ ორი ერის ერთობის საწინდარი შეიძლება გამხდარიყო, და რომ ასეთი სიახლოვე უფრო მეტად ერთნაირი ისტორიული ბედის მქონე მართლმადიდებელი სარწმუნოების მატარებელ მცირე ერებს – ბერძნებს, სერბებს, ბულგარელებს, რუმინელებს, მაკედონელებსა და ქართველებს შორის იკვეთება. ერთი შეხედვით, ამ ერებს მართლლაც უფრო მეტი აქვთ საერთო, ვიდრე თითოეულ მათგანს დიდმპყრობელურ რუსეთთან, მაგრამ არსებული განსხვავება, ჩვენი აზრით, არ უნდა უშლიდეს ხელს ჩვენს პოლიტიკურ, სამხედრო, ეკონომიკურ, კულტურულ, რელიგიურ და სხვა სახის კავშირებს სწორედ ჩვენს უშუალო მეზობელ რუსულ სახელმწიფოსთან (თავის დროზე ბელგიელები, ჰოლანდიელები, დანიელები და ნორვეგიელები ასევე დიდ ზეწოლას განიცდიდნენ გერმანელების, ფრანგების, ანგლოსაქსებისა და ესპანელებისგან, მაგრამ დღესდღეობით ისინი ნატო-ს ბლოკში არიან გაერთიანებულნი).
რაც შეეხება რუსეთსა და რუსებს, დღეისთვის ეს ქვეყანა და ეს ერი არიან მართლმადიდებლური სამყაროს რეალურად მატერიალიზებული, ანუ განივთებული, ყველაზე უფრო დიდი და შთამბეჭდავი ძალა, რომელიც მოწოდებულია, რომ თავისი სულიერი და მატერიალური შესაძლებლობებით იცავდეს მართლმადიდებლურ მსოფლმხედველობასა და ცხოვრების წესს, ფასეულობებს, ქვეყნებს, ერებსა და ხალხებს, მიუხდავად თავისი სისუსტეების, შეცდომების და, ზოგჯერ კი, შეგნებული დანაშაულებისაც. პირადად ჩვენ არ გახლავართ პროამერიკელი, მაგრამ არც პრორუსულობაზე ვდებთ თავს, რადგანაც კარგად ვიცით, რომ ჩვენ, ქართველებს, ჩვენი ისტორიული ანგარიშები გვაქვს რუსულ დიდმპყრობელობასთან; რუსეთის მიმართ ჩვენი უნდობლობისა და მტრობის ისტორიული საფუძველი ხშირად სამართლიანია, მაგრამ განა გამოგვიცდია ანგლოსაქსონური ან გერმანული დიდმპყროველობა? განა პოლონელებს კი ნაკლები ჩაგვრა და ტანჯვა განუცდიათ ტევტონებისგან? ან ჩეხებს, სლოვაკებს, უნგრელებს, სერბებსა და მაკედონელებს ნაკლები უწვნევიათ გერმანიის, ავსტრიის, უნგრეთის ან ოსმალეთის დიდმპყრობელობისგან? ან იქნებ ამერიკის კონტინენტის, ცენტრალური თუ აღმოსავლეთ აზიის, აფრიკის ხალხები კი ნაკლებ ჩაგვრას განიცდიდნენ ანგლოსაქსების, ესპანელების, ფრანგებისა იაპონელებისგან?
ისტორიულ მეცნიერებათა კანდიდატის, დასალეთ ევროპისა და შეერთებული შტატების სპეციალისტის, რუსეთის სახელწიფო სათათბიროს დეპუტატის (ფრაქცია “როდინა”) ნატალია ნაროჩნიცკაიას წერილებში მეტად საინტერესო მოსაზრებებია გამოთქმული რუსეთისა და დასავლეთის ურთიერთობათა შესახებ. მათ შეგვიძლა გავეცნოთ “ინტერნეტში” ამ ქალბატონის ვებ-გვერდზე. რუსი მეცნიერი და პოლიტიკოსი თავის ნაშრომებში აღნიშნავს, რომ ერთიანი დედა-ეკლესისგან “კათოლიკური” ანუ “მსოფლიო”, “საყოველთაო” ეკლესიის სახელწოდებით რომის ლათინური ეკლესის ჩამოშორების შემდეგ, ახალი მიმდინარეობის სულიერი და ფიზიკური აგრესიის მახვილი თითქმის თანაბრად იყო მიმართული როგორც წმინდა მიწაზე, მაცხოვრის საფლავზე, მოკალათებული მუსლიმანების, ისე მართლმადიდებელი ქრისტიანების წინააღმდეგაც. 1054 წელს ჯვაროსნებმა აიღეს და დაარბიეს კონსტანტინოპოლი – მართლმადიდებლური ქრისტიანობის ცენტრი, დაარბიეს ათონის წმინდა მთაზე აგებული მონასტრები, მათ შორის ივერიელთა მონასტერიც, ტანჯვა-წამების გზით აიძულებდნენ ბერ-მონაზვნებს, რომ კათოლიკურ აღმსარებლობაზე გადასულიყვნენ, იტაცებდნენ სიწმინდეებს და თავიანთ ქვეყნებში მიჰქონდათ.
ვატიკანის მესვეურნი და ჯვაროსანთა მეთაურები პრეტენზიას აცხადებდნენ წინა აზიაში თურქ-ოსმალების გაბატონების შემდეგ პოსტბიზანტიურ სივცესა და ბიზანტიის მემკვიდრეობაზე. ცდილობდნენ იარაღის ძალით დაემორჩილებინათ მონღოლებისგან დარბეული და შევიწროვებული რუსები. ამის შედეგად გაკათოლიკდნენ ჩეხები, უნგრელები, სლოვაკები და პოლონელები. ბალტიის ზღვის სანაპიროზე არსდება ლივონიის ორდენი, ხოლო ტევტონთა ორდენი კი რომის პაპმა გადმოიყვანა აქეთ პალესტინიდან. გერმანელთა მიერ გაკათოლიკებულმა უნგრელებმა XIV საუკუნეში დაიპყრეს სერბეთი და ძალით გაავრცელეს იქ კათოლიკური სარწმუნოება, მწვალებლობა. ამის შედგად წარმოიშვნენ ხორვატები, და ახალ პატრონთა მეცადინეობით მათსა და სერბებს შორის ისეთი მტრობა და სიძულვილი ჩაითესა და განვითარდა, რომ ამ ერთმანეთის უახლოესად მონათესავე ხალხებს ხშირად სამკვდრო-სასიცოცხლოდ აღუმართავთ ერთიმეორეზე ხელი. განა თურქების მიერ გამაჰმადიანებულ ქართველებსა და ქრისტიან ქართველებს შორის კი იყო ისტორილად ისეთი მტრობა, როგორიც “ცივილიზებულმა” ევროპელებმა დათესეს ხორვატებსა და სერბებს შორის?
რაც შეეხება რუსეთს, ჩვენ ხელთ გვაქვს 2003 წელს მ. სანაძის, თ. ბერაძისა და ქ. თოფურიას ავტორობით გამოქვენებული “საქართველოს ისტორიული ატლასი”, რომლის ერთერთი რეცენზენტიც გახლავთ პროფესორი გიული ალასანია, საქართველოს ამჟამინდელი პრეზიდენტის, მ. სააკაშვილის დედა. მასში შეტანილია აგრეთვე ევრაზიის კონტინენტის დასავლეთ და ცენტრალური ნაწლის რუკებიც XIII, XIV, XV და XVII ასწლეულების მდგომარეობით. მათი მიხედვით, XIII საუკუნის დასაწყისში, მონღოლების შემოსევამდე, რუსეთის სახელმწიფოს დასავლეთ საზღვარი გადიოდა დაახლოებით იქ, სადაც დღესღეობით გადის ბელორუსიისა და უკრაინის დასავლეთ საზღვრები. ...მონღოლთა დაპყრობებს გადარჩენილი ნოვგოროდის სამთავროს წინააღმდეგ კი წამოვიდა კათოლიკური დასავლეთი. ნოვგოროდის მთავარმა ალექსანდრემ ჯერ 1240 წელს შვედები დაამარცხა მდინარე ნევას ნაპირებზე, რის გამოც იგი ნეველად იწოდა, ხოლო შემდეგ კი, 1242 წლის ზამთარში, გერმანელი რაინდების შემოტევა უკუაგდო და სასტიკად დაამარცხა ისინი გაყინულ ჩუდის ტბაზე. მაგრამ რუსი მთავრების ერთი ნაწილი, მონღოლთა უღლისგან განთავისუფლების მიზნით, თავიანთი მამულებით შევიდა ლიტვის დიდი მთავრების დაქვემდებარებაში, რის შედეგადაც, სახელდობრ კიევი, მინსკი და სმოლენსკი ჩამოსცილდნენ რუსეთის სახელმწიფოს, ხოლო დანარჩენი რუსული სამთავროების გაერთიანება კი თანდათანობით ხდებოდა მოსკოვის დიდი სამთავროს გარშემო. ამასობაში წარმართულ ლიტვაზე კათოლიკური პოლონეთი გაბატონდა, რასაც შედეგად მოჰყვა მართლმადიდებელი რუსების დევნა პოლონელთა მიერ. XVII საუკუნის პირველ ნახევარშიც კი ზემოაღნიშნული სამი რუსული ქალაქი პოლონეთის სამეფოს შემადგენლობაში შედიოდა, ხოლო საზღვარი მასა და მოსკოვის დიდ სამთავროს შორის სმოლენსკსა და მოსკოვს შორის დაახლოებით შუაში გადიოდა, სადღაც ბოროდინოს ველის მახლობლად. ნატალია ნაროჩნიცკაია დასკვნის სახით განმარტავს: “რასაც არ უნდა წერდნენ რუსული იმპერიალიზმის შესახებ, შუა საუკუნეებისა და ახალი ისტორიის უკანასკნელი ათი ასწლეულის საერთო შედეგად რჩება უდაო ფაქტი, რომ X საუკუნიდან XX საუკუნის შუახანებამდე სწორედ დასავლეთი, აღმოსავლეთევროპელი კათოლიკების წინამბრძოლობით, მუდმივად მოიწევდა აღმოსავლეთისკენ, ხოლო რუსული სახელმწიფოებრიობის დასავლეთ საზღვრებს კი ძლივსღა ვინარჩუნებდით გარდამავალი წარმატებით. მხოლოდ იალტამ და პოტსდამმა შეცვალეს მდგომარეობა, როდესაც აღმოსავლეთ ევროპის მთელი ტერიტორია 50 წლით სსრკ-ის გავლენის სფეროდ იქნა გადაქცეული. ბრიტანული ისტორიული აზრის პატრიარქი აროლდ ტოინბი აღნიშნავდა: “დასავლეთმა ათასი წლის მანძილზე პირველად იგრძნო საკუთარ თავზე რუსეთის ზეწოლა, რომელსაც ეს უკანასკნელი დასავლეთის მხრიდან განიცდიდა ყველა დროში”.
ქართველ ხალხს საკუთარი დამოკიდებულება აქვს რუსულ იმპერიალიზმთან დაკავშირებით, და ბევრი რამ, რასაც რუსი ნაციონალისტები დასავლეთს სავედურობენ, ქათველებსაც შეგვიძლია სწორედ რუსეთს ვუსაყვედუროთ ჩვენი ისტორული გამოცდილებიდან გამომდინარე. თუმცა კი დასავლეთში საჩივლელად გაქცევამდე ხომ უნდა დავფიქრდეთ, ვისთან მვდივართ, ვის უნდა გადავუშალოთ გული და ვისგან ველოდებით შველას? იქნებ დასავლეთმა დაიწყო ამჯერად ჩვენი ეროვნული, ეკონომიკური თუ სხვა პრობლემების გამოყენება თავისი არანაკლებ დიდმპყრობელური მიზნებისთვის რუსეთისა და სხვა “არასასურველ” სახელმწიფოთა წინააღმდეგ? იქნებ მცირე სახელმწიფოდან “პატარა ჯაშუშად” და “პროვოკატორად” გადავიქეცით დიდმპყრობელური დასავლეთის ხელში? ამ კითხვებზე პასუხის გაცემა თავად მკითხველისთვის მიგვინდია.
მოგვიანებით, 1917 წელს, რუსეთმა უკვე თავად განიცადა ის უზნეობა და ვერაგობა, რასად იგი მანამდე საქართველოსა და ქართველების მიმართ ახორციელებდა. სამაგიეროდ XX საუკუნეში თავად დაკარგა სამეფოცა და დამოუკიდებლობაც, და თავად აღმოჩნდა მსოფლიო რევოლუციური ცენტრის მიერ მართული კოსმოპოლიტური მთავრობის ხელში, რომლის შემადგენლობაშიც, სხვათა შორის, თავად ველიკოსროსები ძალზედ ცოტანი იყვნენ. რამდენადაც ვიცით, ტროცკი, სვერდლოვი, ზინოვიევი, კამენევი, ბუხარინი ეროვნებით ებრაელები იყვნენ, ლენინი – დედით ებრაელი და მამით ყალმუხი, სტალინი და ორჯონკიძე – ქართველები, ძერჟინსკი და მენჟინსკი – პოლონელები. არც ის არის საიდუმლო, რომ პირველ ხანებში ამ ბანდის დასაყრდენ ძირითად სამხედრო ძალას წარმოადგენდა ლატვიელ მსროლელთა დივიზია, რომელიც გასნაკუთრებული აქტიურობითა და სისასტიკით გამოირჩეოდა.
ნატალია ნაროჩნიცკაია აღნიშნავს, რომ დიდი სამამულო ომის დაწყებამდე საბჭოთა ხელისუფლება (სტალინი) თავის პოლიტიკაში უპირატესობას ისევ მსოფლიო პროლეტარული რევოლუციის მზადებას ანიჭებდა, ხოლო სსრკ-ს კი განიხილავდა ბაზისად რევოლუციის შემდგომი განვრცობისთვის. მაგრამ 1945 წლის მაისის შემდეგ საბჭოთა კავშირმა სულ უფრო მეტად დაიწყო ისტორიული რუსული სახელმწიფოს სახის მიღება ტრადიციული გეოპოლიტიკისთვის დამახასიათებელი ნიშნების შეძენით. დღესდღეობით რუსული საზოგადოების მართლმადიდებლურ-პატრიოტულ ნაწილს კარგად აქვს შეგნებული საშიშროება, რომელიც მას მოელის ევროატლანტიკური დასავლეთისგან. დასავლეთი კი ამას გააკეთებს პირველი და მეორე მსოფლიო ომების წლებში მეომარი ევროპული სახელმწიფოების ხარჯზე გაძლიერებული აშშ-ის ეკონომიკური და სამხედრო-პოლიტიკური შესაძლებლობების გამოყენებით. რუსული საზოგადოების ეს ნაწილი და აგრეთვე ტრადიციულ რუსულ კულტურაზე აღზრდილი უდიდესი ნაწილი მოსახლეობისა აპირებს სამკვდრო-სასიცოცხლო ბრძოლის გამართვას დასავლელ მოძალადესთან, თუკი ამის აუცილებლობა დადგება. ატლანტიკური დასავლეთიდან მობერილ სისხლიან ქარიშხლებში გახვევის ნაცვლად, იქნებ სჯობდეს, რომ საერთო ენის გამონახვა ვცადოთ მართლმადიდებლურ რუსეთთან, რომელმაც, როგორც უკვე აღვნიშნეთ, მართლაც ბევრი რამ დააშავა ისტორიულად საქართველოს წინაშე. 1783 წლის გეორგიევსკის ტრაქტატით შეთანხმებულ მეტ-ნაკლებად ურთიერთხელსაყრელ მეგობრობასა და თანამშრომლობას (სტრატეგიულ პარტნიორობას) მან ჩვენი ქვეყნის სრული ოკუპაცია და ანექსია ამჯობინა, თუმცა მას შემდეგ მან თავადაც ბლომად იწვნია განსაცდელები და სისხლის ნთხევა, სირცხვილი და დამცირება. დღეს კი მორიგი განსაცდელის წინაშე მდგარი რუსი ხალხი უფრო თვითკრიტიკული, სხვათა აზრისა და ინტერესების მიმართ უფრო შემწყნარებლური უნდა იყოს. რუსული საზოგადოების მართლმადიდებლურ-პატრიოტულ ნაწილთან საერთო ენის გამონახვის შემთხვევაში შესაძლებელი იქნება ორივე ხალხისთვის სასარგებლო ტენდენციების განვითარება. აშშ-სა და დასავლეთთან ფულად სარგებელზე დამყარებული ურთიერთობა, ვფიქრობთ, მეტად დამამცირებელი და უზნეოა. ჯერ ერთი, ფულის ყადრი მათაც კარგად იციან და, როგორც ნათლად ჩანს, ამ ფულს ისინი ცალკეული მოხელეების, ორგანიზაციების თუ მათთვის სასურველი სტრუქტურების მოსყიდვაზე ხარჯავენ; მეორე – გაღებული ფულის საზღაურად ისინი ამ ადამიანთა მეშვეობით მთელი ქვეყნისგან თავიანთთვის სასურველი სამსახურის გაწევას მოითხოვენ. ასეთი სამსახურის შედეგად კი თუ როგორი უზნეობის, უპასუხისმგებლობის, თავაშვებულობის, გახრწნილობისა და ქვეყნისადმი გულგრილობის ტენდენციები ვითარდება ჩვენს საზოგადოებაში, ამის თვითმხილველები თავად ვართ.
რაც შეეხება ბალკანეთის მართლმადიდებელი მცირე ერების – ბერძნების, სერბების, ბულგარელებისა და მაკედონელების, ასევე რუმინელების ქართველებთან მსგავსებას: ერთის მხრივ ანალოგიები უდავოა, მაგრამ ამის გამო საქართველოს ნატო-სა და ევროკავშირში გაერთიანებისკენ მოწოდება მხოლოდ ზედაპირული, საკითხის ზერელე დანახვისა და პირადი ანგარებიანი დამოკიდებულების შედეგი უნდა იყოს. არადა რამდენადმე დაკვირვებული მიდგომის შემთხვევაში ნათელი გახდებოდა, რომ ბალკანეთისა და, საერთოდ, აღმოსავლეთ ევროპის მართლმადიდებელ ხალხებს რეგიონის ბუნებრივად, თავისთავად განვითარების პირობებში, უფრო მეტი საერთო, მეტი კავშირი ექნებოდათ ერთმანეთთანაც და ერთმორწმუნე რუსეთთანაც, ვიდრე რომანულ-გერმანულ დასავლეთთან /ჰაბსბურგების იმპერია/, მუსლიმანურ ოსმალეთთან ან კალვინისტურ-პურიტანულ ბრიტანეთსა და აშშ-თან.
XIX საუკუნის 30-იან წლებში, როდესაც რუსეთის იმპერიამ ოსმალეთთან დადო ხელშეკრულება ბოსფორისა და დარდანელის სრუტეებში რუსული სამხედრო ხომალდების თავისუფლად გატარების შესახებ, ბრიტანეთმა და საფრანგეთმა მკაცრი პროტესტი გამოთქვეს ამასთან დაკავშირებით და განაცხადეს, რომ არ ცნობენ ამ ხელშეკრულებას, ნიუხედავად იმისა, რომ შავი ზღვა მათ ტერიტორიბთან რაიმე შეხებაში არ ყოფილა. მათ დაიწყეს მიზანმიმართული დიპლომატიური და სხვა სახის საქმიანობა, რუსეთის წინააღმდეგ, ქრისტიანობის გამოისობით მათთან მსოფლმხედველობრივად უფრო ახლოს მდგომი ქვეყნისა, და ამისთვის არც მუსლიმანურ ოსმალეთთან კავშირის შეკვრაზე თქვეს უარი; თურქეთს “ცივილიზებულის” წოდება არგუნეს, რუსეთს კი – “ბარბაროსულისა”. ამას 1850-იან წლებში შედეგად მოჰყვა ცნობილი ყირიმის ომი, რომელშიც რუსეთის იმპერია დამარცხდა ბრიტანულ-ფრანგულ-თურქულ კოალიციასთან და იძულებული შეიქნა თავისთვის მძიმე საზავო პირობებს დათანხმებოდა. თუმცა კი შემდგომი 12-15 წლის განმავლობაში კვლავ აღიდგინა უფლება შავ ზღვაზე, რომელიც მას ამ ზავის მიხედვით ჰქონდა ჩამორთმეული.
გვინდა მკითხველის ყურადღება შევაჩეროთ კიდევ ერთ მეტად საყურადღებო ფაქტზეც: ნატალა ნაროჩნიაცკაიას ერთერთ წერილში მოყვანილი ცნობის მიხედვით, რუსი მეზღვაურები ქრისტიანული სამყაროდან პირველები გამოჩნდნენ იაპონიის ნაპირებთან, მაგრამ ამ სახელმწიფოსთან სერიოზული სავაჭრო ურთიერთობების დამყარება კი ვერ შეძლეს, რადგანაც იაპონელებმა მათ ამის სანაცვლოდ ქრისტიანობის დაგმობა მოთხოვეს, მართლმადიდებელ რუსებს, ცხადია, ამაზე წასვლა არ შეეძლოთ. სამაგიეროდ მათ შემდეგ მოსულ ჰოლანდიელებს არ უთქვამთ უარი ქტისტეს უარყოფაზე და, სანაცვლოდ, 150 წლის მანძილზე მონოპოლიზებული ჰქონდათ სავაჭრო ურთიერთობები იაპონიასთან.
ან მეორე მაგალითიც: შეგახსენებთ პერიოდს, როდესაც ბულგარეთს, სერბეთსა და საბერძნეთს შორის სამ ნაწილად გაყოფილი მაკედონელები გაერთიანებისკენ თავიანთი ეროვნული მისწრაფების მიღწვას იმედოვნებდნენ. მათ ბევრჯერ ჰქონიათ დასავლეთის იმედი, მაგრამ ყოველთვის გაცრუებიათ იგი. ისინი ისტორულად ყოველთვის მხოლოდ გასაცვლელ ხურდა ფულს წარმოადგენდნენ “დიდი ძიების” ხელში, თანაც დასავლეთი ადვილად ახერხებდა მათ გამოყენებას თანამოძმე სერბების, ბულგარელებისა და ბერძნების წინააღმდეგ, როცა ამის საჭიროება დაუდგებოდა.
დღეს ყველამ ვიცით, თუ როგორი მძიმე მდგომარეობა შეიქმნა სერბეთის პროვინცია კოსოვო-მეტოხიაში. აქ ალბანელთა მოზიდვის მიზნით, მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ, იოსებ ბროს ტიტომ ჰიტლერული ჯარებისა და მათი მოკავშირე ალბანელების სადამსჯელო მოქმედებების შედეგად გერმანიაში გაყვანილ სერბებს უკან, მშობლიურ ადგილებში დაბრუნება და დასახლება აუკრძალა და ისინი იუგოსლავიის სხვა ადგილებში გაანაწილა. მათ ნაცვლად, ყველანაირად ახალისებდა კოსოვოში ალბანელთა გადმოსახლებას, რათა ამის სანაცვლოდ ეს ქვეყანა და ბალკანეთის სხვა სახელმწიფოები მის მიერ ევროპაში ძალთა მესამე ცენტრად ჩაფიქრებულ სოციალისტურ ბალკანურ ფედერაციაში მიეზიდა. ამის შედეგად, თუკი მსოფლიო ომის დასასრულს კოსოვოში ალბანელები მოსახლეობის ნახევარზე ნაკლებს შეადგენდნენ, ომისშემდგომ წლებში მკვეთრად შეიცვალა აქ დემოგრაფიული სურათი მაჰმადიან ალბანელთა სასარგებლოდ.
ეს მოვლენები ბუნებრივად გვაგონებს ყოფილი სამხრეთ-ოსეთის ავტონომიურ ოლქში და, განსაკუთრებით, ცხინვალში, საქართველოს გასაბჭოების შემდეგ განვითარებულ პროცესებს, სადაც 1921 წელს ავტონომიური ოლქის შექმნამდე ოსები მოსახლეობის მცირე ნაწილს შეადგენდნენ, შემდგომ ათწლეულებში კი უმცირესობაში ქართველები აღმოჩნდნენ.
კოსოვოს პროვინციაში, ანუ ვარდარო-მორავას დაბლობზე საუკუნეებისა და, განსაკუთრებით, უკანასკნელი 5-6 ათწლეულის განმავლობაში ხელოვნურად შექმნილ მახინჯ დემოგრაფიულ სურათსა და ეროვნებათა შორის დაძაბულობას ანგლოსაქსები და ატლანტიკური დასავლეთი საკუთარი მიზნების მისაღწევად იყენებდნენ. საქმე ის არის, რომ ეს დაბლობი ბალკანეთის მთიან რეგიონში წარმოადგენს ერთადერთ დაბლობ და ტანკმისადგომ (танкодоступный) ადგილს, რომელიც დასავლეთ ევროპიდან მოდის საბერძნეთის ქალაქ სალონიკამდე და ეგეოსის ზღვის სანაპირომდე. სწორედ ეს გახლავთ რეალური საფუძველი იმისა, რომ რომანულ-გერმანული ევროპა და ამჟამად უკვე ატლანტიკური დასავლეთიც ასეთი გამეტებით, დაუნდობლობით, მზაკვრობითა და ვერაგობით, საერთაშორისო სამართლს ნორმების უხეში დარღვევით ებრძვის ბალკანეთისა და აღმოსავლეთ ევროპის მართლმადიდებელი ერების ბუნებრივ, თავისთავად განვითარებას, აქუცმაცებს და ასუსტებს მათ ეროვნულ პოტენციალს და ამისთვის არც თურქეთის მოკავშირეობას თაკილობს, წინასწარ აკრავს რა მას “ცივილიზებულობის” იარლიყს. ჩვენ კი, ქართველებს, გვიჩნდება ასოციაცია ძველ იეზუიტურ დევიზთან – “მიზანი ამართლეს საშუალებას”. და თუკი იეზუიტების კათოლიკური ორდენისთვის ამ დევიზს შესაძლოა ჰქონოდა სულიერი (რელიგიური) მოვაწეობის ხიბლი, თუმცა კი არასწორი და დანაშაულებრივი, დღევანდელი ატლანტიკური დასავლეთის შემყურე ქართველი მოხელეების, არასამთავრობოების, პოლიტიკურად აქტიური ორგანიზაციებისა და მასმედიის ერთ ნაწილისთვის, ფულისა და პირადი კეთილდღეობის მოხვეჭის მიზნით, ყოვლად უზნეო საშუალებების გამართლება, სიცრუესა და ძალადობაზე დათანხმება დაუშვებელი და პერსპექტივაში ქვეყნისთვის დამღუპველია.
ირაკლი ხართიშვილი
(როგორც წინა მასალებში უკვე აღვნიშნე, უწინდელი სამხედრო შინაარსის წერილების გარდა, ამ დროისთვის უკვე მინდოდა მეწერა იმის შესახებაც, თუ როგორ განიხილავებ და აფასებენ მიმდინარე პოლიტკურ პროცესებს რუსი მართლმადიდებელი ავტორები. და ვინაიდან გაზეთ “საქართველოში” ასეთი ხასიათის წერილების გამოქვეყნება არ უმდოდათ, ამიტომ შეწყდა ჩემი თანამშრომლობაც აღნიშნულ გაზეთთან. გაზეთ “ახალ 7 დღესთან” ჩემი დაკავშირება მოხდა ისევ ბ-ნ ნოდარ ნათაძის ინიციატივით, ვინაიდან მან ამ გაზეთისთვის ერთერთი ინტერვიუს მიცემისას ჟურნალისტს ურჩია, რომ ჩემთვოსაც ეკითხათ აღნიშნულ საკითხებზე აზრი. და ასეც მოხდა, რისთვისაც ბ-ნ ნოდარს მინდა ისევ მადლობა გადავუხადო. ეს გახლდათ ვრცელი ინტერვიუ, სადაც გაზეთის შეკითხვებზე პასუხობდა ოთხი რესპონდენტი. მინდოდა “ახალ 7 დღეში” 2005-2006 წლებში გამოქვეყნებული ჩემი წერილების ამ ბლოგზეც ხელმეორედ გამქვეყნება სწორედ იმ ინტერვიუთი დამეწყო, მაგრამ, სამწუხაროდ, ჯერჯერობით, ჩემს ქაღალდებში მისი მოძებნა ვერ შევძელი; თუმცა კი მომავალში, იმედია, ესეც მოხერხდება. მინდა ასევე აღვნიშნო ერთი მნიშვნელვანი გარემოებაც: აქ გამოქვეყნებულ წერილში მე რამდენჯერმე ვთქვი ისტორიულ წარსულში რუსეთის მიერ საქართველოს მეფე-მთავართა მოტუებისა და დაღალატების შესახებ. მაშინ მე ასეც ვფიქრობდი. მაგრამ შემდგომ წლებში გეორგიევსკის ტრაქტატის ტექსტის, აგრეთვე პროფესორების: იასე ცინცაძის, ვალერიან მაჭარაძისა და გიორგი პაიჭაძის მონოგრაფიების, კაპიტან დე გრაი დე ფუას მოხსენების /რელაციის/, ფრანგი კომერსანტისა და დიპლომატის ჟაკ ფრანსუა გამბას “საქართველოში მოგზაურობის”, საქართველოს შესახებ კარლ კოხისა და ედმონ სპენსერის ცნობების, ასევე ქართველ ავტორთა /ბაგრატ ბატონიშვილი – გიორგი XII-ის ძე, პლატონ იოსელიანი, ილია ჭავჭავაძე – სახელდობრ მისი წერილები “ქვათა ღაღადი” და “ასის წლის წინათ”/ ნაშრომების წაკითხვის შემდეგ თვალნათლივ დავრწმუნდი, რომ ქართული საზოგადოების ფართო ფენებში გავრცელებული ცოდნა რუსეთ-საქართველოს ისტორიულ ურთიერთობათა შესახებ სინამდვილეს არ შეესებამება და ძლიერად არის სპეციალურად დამახინჯებული მავანთა და მავანთა მიერ ქართულ საზოგადოებაში ანტირუსეთული და ანტირუსული განწყობების სპეციალურად დანერგვის მიზნით, რაზედაც აღიზარდა ჩემი, და არა მხოლოდ ჩემი თაობა, და რისი შედეგებიც უკანასკნელ ათწლეულებში უხვად და მწარედ ვიწვნიეთ. აქვე მინდა აღვნიშნო, რომ ამ გაზეთის რედაქციაც ახდენდა ხელნაწერი ტექსტის გარკვეულად გადაკეთება-შერბილებას, რასაც დაკვირვებული მკითხველი ალბათ შეამჩნევდა. ამიტომ მეც ამჯერად მიხდება წერილის გარკვეულ ადგილებში მცირედ რედაქტირება, რათა ტექსტი უფრო ნათელი და გასაგები იყოს.)
უმაღლესი რანგის მოხელეთა განცხადებებში, ექსპერტ-ანალიტიკოსთა ნაშრომებში ხშირად შევხვდებით მოსაზრებებს, რომ ახლო და შუა აღმოსავლეთის, თუ მსოფლიოს სხვა რეგიონების სახელმწიფოებში აშშ ნებისმიერი ხერხით ცდილობს თავისთვის სასურველი ვითარების შექმნას. ამისთვის იგი არ ერიდება ძალის დემონსტრირებას და ამ სახელმწიფოებში შეჭრასაც კი. 1980-იანი წლების დასაწყისში, შეერთებულ შატებში ე. წ. “სწრაფი გაშლის ძალების” ჩამოყალიბებისას, ვაშინგტონის პოლიტიკური კვლევების ინსტიტუტის თანამშრომელი კლერი წერდა, რომ “დამრტყმელი ძალები განკუთვნილია უცხო სახელმწიფოთა ტერიტორიებზე შესაჭრელად ან მათი ოკუპირებისთვის იქ პოლიტიკური პოზიციის შეცვლის შემთხვევაში. მას შესაძლოა იყენებდნენ ძალის დემონსტრირებისთვისაც მტრული სახელმწიფოების დაშინების მიზნით”.
ცივი ომის დასრულების შემდეგ აშშ-მა შეამცირა ვარშავის ბლოკის ქვეყნების ჯარების წინააღმდეგ საბრძლველად განკუთვნილი სახმელეთო და საჰაერო ძალები, აგრეთვე მსოფლიო ოკეანეში საბჭოთა საბრძოლო ხომალდებთან ბრძოლისთვის საჭირო წყალქვეშა ნავებისა და წყალზედა ხომალდების რაოდენობა, რამდენადმე შეამცირა “სწრაფი გაშლის ძალების” 300-ათასიანი კონტინგენტიც, მაგრამ აშშ შეიარაღებული ძალების შესაძლებლობათა 1991 და 2000 წლების მაჩვენებლების შედარებით ნათელი წარმოდგენა შეგვექმნება ამ ქვეყნის ხისტად აგრესიული პოლიტიკის შესახებ ე. წ. “მესამე მსოფლიოს” სახელმწიფოთა მიმართ.
აშშ-ის ასეთი პოლიტიკა იმ ქვეყნებს, რომელთაც არ სურთ მიჰყვებოდნენ ვაშინგტონის თეთრი სახლის მიერ მითითებულ კურსს, აიძულებს მიიღონ სხვა დიდი სახელმწიფოს, მაგალითად, რუსეთის ან ჩინეთის მფარველობა, რა თქმა უნდა, იმ პირობით, რომ ეს უკანასკნელნი ისე უხეშად არ შეეხებიან მათ ისტორიულად ჩამოყალიბებულ შიდასახელმწიფოებრივ მოწყობას, რელიგიურ, კულტურულ, ზნეობრივ, ფსიქოლოგიურ, ეკონომიკურ და სხვა ფასეულობებსა და ტრადიციებს. თუკი მფარველად მოძიებული სახელწიფოების მიერ ეს პირობები არ შესრულდა, მაშინ ეს ქვეყნები შესაძლოა წავიდნენ არა ალტერნატიული კავშირების დამყარების გზით უკვე სხვა მფარველებთან, არამედ, საამისო გარემოებათა არსებობის შემთხვევაში, ირჩევდნენ დამოუკიდებელი განვითრების კურსსაც – საყოველთაოდ აღიარებული საერთაშორისო სამართლის ფარგლებში.
გაზეთ “კვირის პალიტრის” 2001 წლის 2-8 ივლისის ნომერში ბ-ნი კახა კაციტაძე, მაგალითად, ამბობს: “თუ ბალკანეთის კვალდაკვალ ისრაელის კონფლიქტებიც ჩაცხრა, მაშინ მთელი ძალისხმევა კავკასიაზე გადმოვა... იუგოსლავიის მოვლენებით იწყება თვისობრივად ახალი, ქარიშხლიანი ეპოქა – დგება სამხრეთ კავკასიის რიგი!.. ერთხელ მაინც ნუ გავუშვებთ შანსს ხელიდან... მერე გვიან იქნება” და ა. შ.
კი მაგრამ, რა სიკეთე მოუტანა ახლო აღოსავლეთს ან იუგოსლავიას იქ არსებული კონფლიქტების ხელოვნურად დაძაბვამ, გამწვავებამ, სისხლიან ქარიშხლებში გადაზრდამ დიდ სახელმწიფოთა თუ “მსოფლიო კულისებსმიღმა ძალების” ინტერესების შესაბამისად? სახეზე გვაქვს დანგრეული და გადამწვარ-გაძარცვული ეკლესიები, დარბეული ქალაქები და სოფლები, დახოცილი და დასახიჩრებული ადამიანები, გაუპატიურებული ქალები და ბავშვები, ამოთხრილი და შებილწული საფლავები, დევნილთა კოლონები, რომლებსაც დუხჭირი ცხოვრების გადატანა უხდებათ ახალ ადგილებში. ეს ყოველივე ჩვენც ვიწვნიეთ აფხაზეთსა და ცხინვალის რეგიონში და ყოველივე ამის განვრცობას მთელი საქართველოსა და ამიერკავკასიის მასშტაბით ჭკუათმყოფელი ადამიანი არ უნდა ნატრობდეს მხოლოდ იმიტომ, რომ ეს უნდა ატლანტიკურ დასავლეთს.
დღეს საქართველოში მავანნი ამტკიცებენ, რომ, უწინდელი სახელმწიფოებრივი ერთობის მიუხედავად, საქართველოსა და რუსეთს შორის არ არსებობს ისეთი სულიერი და მსოფლმხედველობრივი სიახლოვე, რომელიც ამ ორი ერის ერთობის საწინდარი შეიძლება გამხდარიყო, და რომ ასეთი სიახლოვე უფრო მეტად ერთნაირი ისტორიული ბედის მქონე მართლმადიდებელი სარწმუნოების მატარებელ მცირე ერებს – ბერძნებს, სერბებს, ბულგარელებს, რუმინელებს, მაკედონელებსა და ქართველებს შორის იკვეთება. ერთი შეხედვით, ამ ერებს მართლლაც უფრო მეტი აქვთ საერთო, ვიდრე თითოეულ მათგანს დიდმპყრობელურ რუსეთთან, მაგრამ არსებული განსხვავება, ჩვენი აზრით, არ უნდა უშლიდეს ხელს ჩვენს პოლიტიკურ, სამხედრო, ეკონომიკურ, კულტურულ, რელიგიურ და სხვა სახის კავშირებს სწორედ ჩვენს უშუალო მეზობელ რუსულ სახელმწიფოსთან (თავის დროზე ბელგიელები, ჰოლანდიელები, დანიელები და ნორვეგიელები ასევე დიდ ზეწოლას განიცდიდნენ გერმანელების, ფრანგების, ანგლოსაქსებისა და ესპანელებისგან, მაგრამ დღესდღეობით ისინი ნატო-ს ბლოკში არიან გაერთიანებულნი).
რაც შეეხება რუსეთსა და რუსებს, დღეისთვის ეს ქვეყანა და ეს ერი არიან მართლმადიდებლური სამყაროს რეალურად მატერიალიზებული, ანუ განივთებული, ყველაზე უფრო დიდი და შთამბეჭდავი ძალა, რომელიც მოწოდებულია, რომ თავისი სულიერი და მატერიალური შესაძლებლობებით იცავდეს მართლმადიდებლურ მსოფლმხედველობასა და ცხოვრების წესს, ფასეულობებს, ქვეყნებს, ერებსა და ხალხებს, მიუხდავად თავისი სისუსტეების, შეცდომების და, ზოგჯერ კი, შეგნებული დანაშაულებისაც. პირადად ჩვენ არ გახლავართ პროამერიკელი, მაგრამ არც პრორუსულობაზე ვდებთ თავს, რადგანაც კარგად ვიცით, რომ ჩვენ, ქართველებს, ჩვენი ისტორიული ანგარიშები გვაქვს რუსულ დიდმპყრობელობასთან; რუსეთის მიმართ ჩვენი უნდობლობისა და მტრობის ისტორიული საფუძველი ხშირად სამართლიანია, მაგრამ განა გამოგვიცდია ანგლოსაქსონური ან გერმანული დიდმპყროველობა? განა პოლონელებს კი ნაკლები ჩაგვრა და ტანჯვა განუცდიათ ტევტონებისგან? ან ჩეხებს, სლოვაკებს, უნგრელებს, სერბებსა და მაკედონელებს ნაკლები უწვნევიათ გერმანიის, ავსტრიის, უნგრეთის ან ოსმალეთის დიდმპყრობელობისგან? ან იქნებ ამერიკის კონტინენტის, ცენტრალური თუ აღმოსავლეთ აზიის, აფრიკის ხალხები კი ნაკლებ ჩაგვრას განიცდიდნენ ანგლოსაქსების, ესპანელების, ფრანგებისა იაპონელებისგან?
ისტორიულ მეცნიერებათა კანდიდატის, დასალეთ ევროპისა და შეერთებული შტატების სპეციალისტის, რუსეთის სახელწიფო სათათბიროს დეპუტატის (ფრაქცია “როდინა”) ნატალია ნაროჩნიცკაიას წერილებში მეტად საინტერესო მოსაზრებებია გამოთქმული რუსეთისა და დასავლეთის ურთიერთობათა შესახებ. მათ შეგვიძლა გავეცნოთ “ინტერნეტში” ამ ქალბატონის ვებ-გვერდზე. რუსი მეცნიერი და პოლიტიკოსი თავის ნაშრომებში აღნიშნავს, რომ ერთიანი დედა-ეკლესისგან “კათოლიკური” ანუ “მსოფლიო”, “საყოველთაო” ეკლესიის სახელწოდებით რომის ლათინური ეკლესის ჩამოშორების შემდეგ, ახალი მიმდინარეობის სულიერი და ფიზიკური აგრესიის მახვილი თითქმის თანაბრად იყო მიმართული როგორც წმინდა მიწაზე, მაცხოვრის საფლავზე, მოკალათებული მუსლიმანების, ისე მართლმადიდებელი ქრისტიანების წინააღმდეგაც. 1054 წელს ჯვაროსნებმა აიღეს და დაარბიეს კონსტანტინოპოლი – მართლმადიდებლური ქრისტიანობის ცენტრი, დაარბიეს ათონის წმინდა მთაზე აგებული მონასტრები, მათ შორის ივერიელთა მონასტერიც, ტანჯვა-წამების გზით აიძულებდნენ ბერ-მონაზვნებს, რომ კათოლიკურ აღმსარებლობაზე გადასულიყვნენ, იტაცებდნენ სიწმინდეებს და თავიანთ ქვეყნებში მიჰქონდათ.
ვატიკანის მესვეურნი და ჯვაროსანთა მეთაურები პრეტენზიას აცხადებდნენ წინა აზიაში თურქ-ოსმალების გაბატონების შემდეგ პოსტბიზანტიურ სივცესა და ბიზანტიის მემკვიდრეობაზე. ცდილობდნენ იარაღის ძალით დაემორჩილებინათ მონღოლებისგან დარბეული და შევიწროვებული რუსები. ამის შედეგად გაკათოლიკდნენ ჩეხები, უნგრელები, სლოვაკები და პოლონელები. ბალტიის ზღვის სანაპიროზე არსდება ლივონიის ორდენი, ხოლო ტევტონთა ორდენი კი რომის პაპმა გადმოიყვანა აქეთ პალესტინიდან. გერმანელთა მიერ გაკათოლიკებულმა უნგრელებმა XIV საუკუნეში დაიპყრეს სერბეთი და ძალით გაავრცელეს იქ კათოლიკური სარწმუნოება, მწვალებლობა. ამის შედგად წარმოიშვნენ ხორვატები, და ახალ პატრონთა მეცადინეობით მათსა და სერბებს შორის ისეთი მტრობა და სიძულვილი ჩაითესა და განვითარდა, რომ ამ ერთმანეთის უახლოესად მონათესავე ხალხებს ხშირად სამკვდრო-სასიცოცხლოდ აღუმართავთ ერთიმეორეზე ხელი. განა თურქების მიერ გამაჰმადიანებულ ქართველებსა და ქრისტიან ქართველებს შორის კი იყო ისტორილად ისეთი მტრობა, როგორიც “ცივილიზებულმა” ევროპელებმა დათესეს ხორვატებსა და სერბებს შორის?
რაც შეეხება რუსეთს, ჩვენ ხელთ გვაქვს 2003 წელს მ. სანაძის, თ. ბერაძისა და ქ. თოფურიას ავტორობით გამოქვენებული “საქართველოს ისტორიული ატლასი”, რომლის ერთერთი რეცენზენტიც გახლავთ პროფესორი გიული ალასანია, საქართველოს ამჟამინდელი პრეზიდენტის, მ. სააკაშვილის დედა. მასში შეტანილია აგრეთვე ევრაზიის კონტინენტის დასავლეთ და ცენტრალური ნაწლის რუკებიც XIII, XIV, XV და XVII ასწლეულების მდგომარეობით. მათი მიხედვით, XIII საუკუნის დასაწყისში, მონღოლების შემოსევამდე, რუსეთის სახელმწიფოს დასავლეთ საზღვარი გადიოდა დაახლოებით იქ, სადაც დღესღეობით გადის ბელორუსიისა და უკრაინის დასავლეთ საზღვრები. ...მონღოლთა დაპყრობებს გადარჩენილი ნოვგოროდის სამთავროს წინააღმდეგ კი წამოვიდა კათოლიკური დასავლეთი. ნოვგოროდის მთავარმა ალექსანდრემ ჯერ 1240 წელს შვედები დაამარცხა მდინარე ნევას ნაპირებზე, რის გამოც იგი ნეველად იწოდა, ხოლო შემდეგ კი, 1242 წლის ზამთარში, გერმანელი რაინდების შემოტევა უკუაგდო და სასტიკად დაამარცხა ისინი გაყინულ ჩუდის ტბაზე. მაგრამ რუსი მთავრების ერთი ნაწილი, მონღოლთა უღლისგან განთავისუფლების მიზნით, თავიანთი მამულებით შევიდა ლიტვის დიდი მთავრების დაქვემდებარებაში, რის შედეგადაც, სახელდობრ კიევი, მინსკი და სმოლენსკი ჩამოსცილდნენ რუსეთის სახელმწიფოს, ხოლო დანარჩენი რუსული სამთავროების გაერთიანება კი თანდათანობით ხდებოდა მოსკოვის დიდი სამთავროს გარშემო. ამასობაში წარმართულ ლიტვაზე კათოლიკური პოლონეთი გაბატონდა, რასაც შედეგად მოჰყვა მართლმადიდებელი რუსების დევნა პოლონელთა მიერ. XVII საუკუნის პირველ ნახევარშიც კი ზემოაღნიშნული სამი რუსული ქალაქი პოლონეთის სამეფოს შემადგენლობაში შედიოდა, ხოლო საზღვარი მასა და მოსკოვის დიდ სამთავროს შორის სმოლენსკსა და მოსკოვს შორის დაახლოებით შუაში გადიოდა, სადღაც ბოროდინოს ველის მახლობლად. ნატალია ნაროჩნიცკაია დასკვნის სახით განმარტავს: “რასაც არ უნდა წერდნენ რუსული იმპერიალიზმის შესახებ, შუა საუკუნეებისა და ახალი ისტორიის უკანასკნელი ათი ასწლეულის საერთო შედეგად რჩება უდაო ფაქტი, რომ X საუკუნიდან XX საუკუნის შუახანებამდე სწორედ დასავლეთი, აღმოსავლეთევროპელი კათოლიკების წინამბრძოლობით, მუდმივად მოიწევდა აღმოსავლეთისკენ, ხოლო რუსული სახელმწიფოებრიობის დასავლეთ საზღვრებს კი ძლივსღა ვინარჩუნებდით გარდამავალი წარმატებით. მხოლოდ იალტამ და პოტსდამმა შეცვალეს მდგომარეობა, როდესაც აღმოსავლეთ ევროპის მთელი ტერიტორია 50 წლით სსრკ-ის გავლენის სფეროდ იქნა გადაქცეული. ბრიტანული ისტორიული აზრის პატრიარქი აროლდ ტოინბი აღნიშნავდა: “დასავლეთმა ათასი წლის მანძილზე პირველად იგრძნო საკუთარ თავზე რუსეთის ზეწოლა, რომელსაც ეს უკანასკნელი დასავლეთის მხრიდან განიცდიდა ყველა დროში”.
ქართველ ხალხს საკუთარი დამოკიდებულება აქვს რუსულ იმპერიალიზმთან დაკავშირებით, და ბევრი რამ, რასაც რუსი ნაციონალისტები დასავლეთს სავედურობენ, ქათველებსაც შეგვიძლია სწორედ რუსეთს ვუსაყვედუროთ ჩვენი ისტორული გამოცდილებიდან გამომდინარე. თუმცა კი დასავლეთში საჩივლელად გაქცევამდე ხომ უნდა დავფიქრდეთ, ვისთან მვდივართ, ვის უნდა გადავუშალოთ გული და ვისგან ველოდებით შველას? იქნებ დასავლეთმა დაიწყო ამჯერად ჩვენი ეროვნული, ეკონომიკური თუ სხვა პრობლემების გამოყენება თავისი არანაკლებ დიდმპყრობელური მიზნებისთვის რუსეთისა და სხვა “არასასურველ” სახელმწიფოთა წინააღმდეგ? იქნებ მცირე სახელმწიფოდან “პატარა ჯაშუშად” და “პროვოკატორად” გადავიქეცით დიდმპყრობელური დასავლეთის ხელში? ამ კითხვებზე პასუხის გაცემა თავად მკითხველისთვის მიგვინდია.
მოგვიანებით, 1917 წელს, რუსეთმა უკვე თავად განიცადა ის უზნეობა და ვერაგობა, რასად იგი მანამდე საქართველოსა და ქართველების მიმართ ახორციელებდა. სამაგიეროდ XX საუკუნეში თავად დაკარგა სამეფოცა და დამოუკიდებლობაც, და თავად აღმოჩნდა მსოფლიო რევოლუციური ცენტრის მიერ მართული კოსმოპოლიტური მთავრობის ხელში, რომლის შემადგენლობაშიც, სხვათა შორის, თავად ველიკოსროსები ძალზედ ცოტანი იყვნენ. რამდენადაც ვიცით, ტროცკი, სვერდლოვი, ზინოვიევი, კამენევი, ბუხარინი ეროვნებით ებრაელები იყვნენ, ლენინი – დედით ებრაელი და მამით ყალმუხი, სტალინი და ორჯონკიძე – ქართველები, ძერჟინსკი და მენჟინსკი – პოლონელები. არც ის არის საიდუმლო, რომ პირველ ხანებში ამ ბანდის დასაყრდენ ძირითად სამხედრო ძალას წარმოადგენდა ლატვიელ მსროლელთა დივიზია, რომელიც გასნაკუთრებული აქტიურობითა და სისასტიკით გამოირჩეოდა.
ნატალია ნაროჩნიცკაია აღნიშნავს, რომ დიდი სამამულო ომის დაწყებამდე საბჭოთა ხელისუფლება (სტალინი) თავის პოლიტიკაში უპირატესობას ისევ მსოფლიო პროლეტარული რევოლუციის მზადებას ანიჭებდა, ხოლო სსრკ-ს კი განიხილავდა ბაზისად რევოლუციის შემდგომი განვრცობისთვის. მაგრამ 1945 წლის მაისის შემდეგ საბჭოთა კავშირმა სულ უფრო მეტად დაიწყო ისტორიული რუსული სახელმწიფოს სახის მიღება ტრადიციული გეოპოლიტიკისთვის დამახასიათებელი ნიშნების შეძენით. დღესდღეობით რუსული საზოგადოების მართლმადიდებლურ-პატრიოტულ ნაწილს კარგად აქვს შეგნებული საშიშროება, რომელიც მას მოელის ევროატლანტიკური დასავლეთისგან. დასავლეთი კი ამას გააკეთებს პირველი და მეორე მსოფლიო ომების წლებში მეომარი ევროპული სახელმწიფოების ხარჯზე გაძლიერებული აშშ-ის ეკონომიკური და სამხედრო-პოლიტიკური შესაძლებლობების გამოყენებით. რუსული საზოგადოების ეს ნაწილი და აგრეთვე ტრადიციულ რუსულ კულტურაზე აღზრდილი უდიდესი ნაწილი მოსახლეობისა აპირებს სამკვდრო-სასიცოცხლო ბრძოლის გამართვას დასავლელ მოძალადესთან, თუკი ამის აუცილებლობა დადგება. ატლანტიკური დასავლეთიდან მობერილ სისხლიან ქარიშხლებში გახვევის ნაცვლად, იქნებ სჯობდეს, რომ საერთო ენის გამონახვა ვცადოთ მართლმადიდებლურ რუსეთთან, რომელმაც, როგორც უკვე აღვნიშნეთ, მართლაც ბევრი რამ დააშავა ისტორიულად საქართველოს წინაშე. 1783 წლის გეორგიევსკის ტრაქტატით შეთანხმებულ მეტ-ნაკლებად ურთიერთხელსაყრელ მეგობრობასა და თანამშრომლობას (სტრატეგიულ პარტნიორობას) მან ჩვენი ქვეყნის სრული ოკუპაცია და ანექსია ამჯობინა, თუმცა მას შემდეგ მან თავადაც ბლომად იწვნია განსაცდელები და სისხლის ნთხევა, სირცხვილი და დამცირება. დღეს კი მორიგი განსაცდელის წინაშე მდგარი რუსი ხალხი უფრო თვითკრიტიკული, სხვათა აზრისა და ინტერესების მიმართ უფრო შემწყნარებლური უნდა იყოს. რუსული საზოგადოების მართლმადიდებლურ-პატრიოტულ ნაწილთან საერთო ენის გამონახვის შემთხვევაში შესაძლებელი იქნება ორივე ხალხისთვის სასარგებლო ტენდენციების განვითარება. აშშ-სა და დასავლეთთან ფულად სარგებელზე დამყარებული ურთიერთობა, ვფიქრობთ, მეტად დამამცირებელი და უზნეოა. ჯერ ერთი, ფულის ყადრი მათაც კარგად იციან და, როგორც ნათლად ჩანს, ამ ფულს ისინი ცალკეული მოხელეების, ორგანიზაციების თუ მათთვის სასურველი სტრუქტურების მოსყიდვაზე ხარჯავენ; მეორე – გაღებული ფულის საზღაურად ისინი ამ ადამიანთა მეშვეობით მთელი ქვეყნისგან თავიანთთვის სასურველი სამსახურის გაწევას მოითხოვენ. ასეთი სამსახურის შედეგად კი თუ როგორი უზნეობის, უპასუხისმგებლობის, თავაშვებულობის, გახრწნილობისა და ქვეყნისადმი გულგრილობის ტენდენციები ვითარდება ჩვენს საზოგადოებაში, ამის თვითმხილველები თავად ვართ.
რაც შეეხება ბალკანეთის მართლმადიდებელი მცირე ერების – ბერძნების, სერბების, ბულგარელებისა და მაკედონელების, ასევე რუმინელების ქართველებთან მსგავსებას: ერთის მხრივ ანალოგიები უდავოა, მაგრამ ამის გამო საქართველოს ნატო-სა და ევროკავშირში გაერთიანებისკენ მოწოდება მხოლოდ ზედაპირული, საკითხის ზერელე დანახვისა და პირადი ანგარებიანი დამოკიდებულების შედეგი უნდა იყოს. არადა რამდენადმე დაკვირვებული მიდგომის შემთხვევაში ნათელი გახდებოდა, რომ ბალკანეთისა და, საერთოდ, აღმოსავლეთ ევროპის მართლმადიდებელ ხალხებს რეგიონის ბუნებრივად, თავისთავად განვითარების პირობებში, უფრო მეტი საერთო, მეტი კავშირი ექნებოდათ ერთმანეთთანაც და ერთმორწმუნე რუსეთთანაც, ვიდრე რომანულ-გერმანულ დასავლეთთან /ჰაბსბურგების იმპერია/, მუსლიმანურ ოსმალეთთან ან კალვინისტურ-პურიტანულ ბრიტანეთსა და აშშ-თან.
XIX საუკუნის 30-იან წლებში, როდესაც რუსეთის იმპერიამ ოსმალეთთან დადო ხელშეკრულება ბოსფორისა და დარდანელის სრუტეებში რუსული სამხედრო ხომალდების თავისუფლად გატარების შესახებ, ბრიტანეთმა და საფრანგეთმა მკაცრი პროტესტი გამოთქვეს ამასთან დაკავშირებით და განაცხადეს, რომ არ ცნობენ ამ ხელშეკრულებას, ნიუხედავად იმისა, რომ შავი ზღვა მათ ტერიტორიბთან რაიმე შეხებაში არ ყოფილა. მათ დაიწყეს მიზანმიმართული დიპლომატიური და სხვა სახის საქმიანობა, რუსეთის წინააღმდეგ, ქრისტიანობის გამოისობით მათთან მსოფლმხედველობრივად უფრო ახლოს მდგომი ქვეყნისა, და ამისთვის არც მუსლიმანურ ოსმალეთთან კავშირის შეკვრაზე თქვეს უარი; თურქეთს “ცივილიზებულის” წოდება არგუნეს, რუსეთს კი – “ბარბაროსულისა”. ამას 1850-იან წლებში შედეგად მოჰყვა ცნობილი ყირიმის ომი, რომელშიც რუსეთის იმპერია დამარცხდა ბრიტანულ-ფრანგულ-თურქულ კოალიციასთან და იძულებული შეიქნა თავისთვის მძიმე საზავო პირობებს დათანხმებოდა. თუმცა კი შემდგომი 12-15 წლის განმავლობაში კვლავ აღიდგინა უფლება შავ ზღვაზე, რომელიც მას ამ ზავის მიხედვით ჰქონდა ჩამორთმეული.
გვინდა მკითხველის ყურადღება შევაჩეროთ კიდევ ერთ მეტად საყურადღებო ფაქტზეც: ნატალა ნაროჩნიაცკაიას ერთერთ წერილში მოყვანილი ცნობის მიხედვით, რუსი მეზღვაურები ქრისტიანული სამყაროდან პირველები გამოჩნდნენ იაპონიის ნაპირებთან, მაგრამ ამ სახელმწიფოსთან სერიოზული სავაჭრო ურთიერთობების დამყარება კი ვერ შეძლეს, რადგანაც იაპონელებმა მათ ამის სანაცვლოდ ქრისტიანობის დაგმობა მოთხოვეს, მართლმადიდებელ რუსებს, ცხადია, ამაზე წასვლა არ შეეძლოთ. სამაგიეროდ მათ შემდეგ მოსულ ჰოლანდიელებს არ უთქვამთ უარი ქტისტეს უარყოფაზე და, სანაცვლოდ, 150 წლის მანძილზე მონოპოლიზებული ჰქონდათ სავაჭრო ურთიერთობები იაპონიასთან.
ან მეორე მაგალითიც: შეგახსენებთ პერიოდს, როდესაც ბულგარეთს, სერბეთსა და საბერძნეთს შორის სამ ნაწილად გაყოფილი მაკედონელები გაერთიანებისკენ თავიანთი ეროვნული მისწრაფების მიღწვას იმედოვნებდნენ. მათ ბევრჯერ ჰქონიათ დასავლეთის იმედი, მაგრამ ყოველთვის გაცრუებიათ იგი. ისინი ისტორულად ყოველთვის მხოლოდ გასაცვლელ ხურდა ფულს წარმოადგენდნენ “დიდი ძიების” ხელში, თანაც დასავლეთი ადვილად ახერხებდა მათ გამოყენებას თანამოძმე სერბების, ბულგარელებისა და ბერძნების წინააღმდეგ, როცა ამის საჭიროება დაუდგებოდა.
დღეს ყველამ ვიცით, თუ როგორი მძიმე მდგომარეობა შეიქმნა სერბეთის პროვინცია კოსოვო-მეტოხიაში. აქ ალბანელთა მოზიდვის მიზნით, მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ, იოსებ ბროს ტიტომ ჰიტლერული ჯარებისა და მათი მოკავშირე ალბანელების სადამსჯელო მოქმედებების შედეგად გერმანიაში გაყვანილ სერბებს უკან, მშობლიურ ადგილებში დაბრუნება და დასახლება აუკრძალა და ისინი იუგოსლავიის სხვა ადგილებში გაანაწილა. მათ ნაცვლად, ყველანაირად ახალისებდა კოსოვოში ალბანელთა გადმოსახლებას, რათა ამის სანაცვლოდ ეს ქვეყანა და ბალკანეთის სხვა სახელმწიფოები მის მიერ ევროპაში ძალთა მესამე ცენტრად ჩაფიქრებულ სოციალისტურ ბალკანურ ფედერაციაში მიეზიდა. ამის შედეგად, თუკი მსოფლიო ომის დასასრულს კოსოვოში ალბანელები მოსახლეობის ნახევარზე ნაკლებს შეადგენდნენ, ომისშემდგომ წლებში მკვეთრად შეიცვალა აქ დემოგრაფიული სურათი მაჰმადიან ალბანელთა სასარგებლოდ.
ეს მოვლენები ბუნებრივად გვაგონებს ყოფილი სამხრეთ-ოსეთის ავტონომიურ ოლქში და, განსაკუთრებით, ცხინვალში, საქართველოს გასაბჭოების შემდეგ განვითარებულ პროცესებს, სადაც 1921 წელს ავტონომიური ოლქის შექმნამდე ოსები მოსახლეობის მცირე ნაწილს შეადგენდნენ, შემდგომ ათწლეულებში კი უმცირესობაში ქართველები აღმოჩნდნენ.
კოსოვოს პროვინციაში, ანუ ვარდარო-მორავას დაბლობზე საუკუნეებისა და, განსაკუთრებით, უკანასკნელი 5-6 ათწლეულის განმავლობაში ხელოვნურად შექმნილ მახინჯ დემოგრაფიულ სურათსა და ეროვნებათა შორის დაძაბულობას ანგლოსაქსები და ატლანტიკური დასავლეთი საკუთარი მიზნების მისაღწევად იყენებდნენ. საქმე ის არის, რომ ეს დაბლობი ბალკანეთის მთიან რეგიონში წარმოადგენს ერთადერთ დაბლობ და ტანკმისადგომ (танкодоступный) ადგილს, რომელიც დასავლეთ ევროპიდან მოდის საბერძნეთის ქალაქ სალონიკამდე და ეგეოსის ზღვის სანაპირომდე. სწორედ ეს გახლავთ რეალური საფუძველი იმისა, რომ რომანულ-გერმანული ევროპა და ამჟამად უკვე ატლანტიკური დასავლეთიც ასეთი გამეტებით, დაუნდობლობით, მზაკვრობითა და ვერაგობით, საერთაშორისო სამართლს ნორმების უხეში დარღვევით ებრძვის ბალკანეთისა და აღმოსავლეთ ევროპის მართლმადიდებელი ერების ბუნებრივ, თავისთავად განვითარებას, აქუცმაცებს და ასუსტებს მათ ეროვნულ პოტენციალს და ამისთვის არც თურქეთის მოკავშირეობას თაკილობს, წინასწარ აკრავს რა მას “ცივილიზებულობის” იარლიყს. ჩვენ კი, ქართველებს, გვიჩნდება ასოციაცია ძველ იეზუიტურ დევიზთან – “მიზანი ამართლეს საშუალებას”. და თუკი იეზუიტების კათოლიკური ორდენისთვის ამ დევიზს შესაძლოა ჰქონოდა სულიერი (რელიგიური) მოვაწეობის ხიბლი, თუმცა კი არასწორი და დანაშაულებრივი, დღევანდელი ატლანტიკური დასავლეთის შემყურე ქართველი მოხელეების, არასამთავრობოების, პოლიტიკურად აქტიური ორგანიზაციებისა და მასმედიის ერთ ნაწილისთვის, ფულისა და პირადი კეთილდღეობის მოხვეჭის მიზნით, ყოვლად უზნეო საშუალებების გამართლება, სიცრუესა და ძალადობაზე დათანხმება დაუშვებელი და პერსპექტივაში ქვეყნისთვის დამღუპველია.
ირაკლი ხართიშვილი
(როგორც წინა მასალებში უკვე აღვნიშნე, უწინდელი სამხედრო შინაარსის წერილების გარდა, ამ დროისთვის უკვე მინდოდა მეწერა იმის შესახებაც, თუ როგორ განიხილავებ და აფასებენ მიმდინარე პოლიტკურ პროცესებს რუსი მართლმადიდებელი ავტორები. და ვინაიდან გაზეთ “საქართველოში” ასეთი ხასიათის წერილების გამოქვეყნება არ უმდოდათ, ამიტომ შეწყდა ჩემი თანამშრომლობაც აღნიშნულ გაზეთთან. გაზეთ “ახალ 7 დღესთან” ჩემი დაკავშირება მოხდა ისევ ბ-ნ ნოდარ ნათაძის ინიციატივით, ვინაიდან მან ამ გაზეთისთვის ერთერთი ინტერვიუს მიცემისას ჟურნალისტს ურჩია, რომ ჩემთვოსაც ეკითხათ აღნიშნულ საკითხებზე აზრი. და ასეც მოხდა, რისთვისაც ბ-ნ ნოდარს მინდა ისევ მადლობა გადავუხადო. ეს გახლდათ ვრცელი ინტერვიუ, სადაც გაზეთის შეკითხვებზე პასუხობდა ოთხი რესპონდენტი. მინდოდა “ახალ 7 დღეში” 2005-2006 წლებში გამოქვეყნებული ჩემი წერილების ამ ბლოგზეც ხელმეორედ გამქვეყნება სწორედ იმ ინტერვიუთი დამეწყო, მაგრამ, სამწუხაროდ, ჯერჯერობით, ჩემს ქაღალდებში მისი მოძებნა ვერ შევძელი; თუმცა კი მომავალში, იმედია, ესეც მოხერხდება. მინდა ასევე აღვნიშნო ერთი მნიშვნელვანი გარემოებაც: აქ გამოქვეყნებულ წერილში მე რამდენჯერმე ვთქვი ისტორიულ წარსულში რუსეთის მიერ საქართველოს მეფე-მთავართა მოტუებისა და დაღალატების შესახებ. მაშინ მე ასეც ვფიქრობდი. მაგრამ შემდგომ წლებში გეორგიევსკის ტრაქტატის ტექსტის, აგრეთვე პროფესორების: იასე ცინცაძის, ვალერიან მაჭარაძისა და გიორგი პაიჭაძის მონოგრაფიების, კაპიტან დე გრაი დე ფუას მოხსენების /რელაციის/, ფრანგი კომერსანტისა და დიპლომატის ჟაკ ფრანსუა გამბას “საქართველოში მოგზაურობის”, საქართველოს შესახებ კარლ კოხისა და ედმონ სპენსერის ცნობების, ასევე ქართველ ავტორთა /ბაგრატ ბატონიშვილი – გიორგი XII-ის ძე, პლატონ იოსელიანი, ილია ჭავჭავაძე – სახელდობრ მისი წერილები “ქვათა ღაღადი” და “ასის წლის წინათ”/ ნაშრომების წაკითხვის შემდეგ თვალნათლივ დავრწმუნდი, რომ ქართული საზოგადოების ფართო ფენებში გავრცელებული ცოდნა რუსეთ-საქართველოს ისტორიულ ურთიერთობათა შესახებ სინამდვილეს არ შეესებამება და ძლიერად არის სპეციალურად დამახინჯებული მავანთა და მავანთა მიერ ქართულ საზოგადოებაში ანტირუსეთული და ანტირუსული განწყობების სპეციალურად დანერგვის მიზნით, რაზედაც აღიზარდა ჩემი, და არა მხოლოდ ჩემი თაობა, და რისი შედეგებიც უკანასკნელ ათწლეულებში უხვად და მწარედ ვიწვნიეთ. აქვე მინდა აღვნიშნო, რომ ამ გაზეთის რედაქციაც ახდენდა ხელნაწერი ტექსტის გარკვეულად გადაკეთება-შერბილებას, რასაც დაკვირვებული მკითხველი ალბათ შეამჩნევდა. ამიტომ მეც ამჯერად მიხდება წერილის გარკვეულ ადგილებში მცირედ რედაქტირება, რათა ტექსტი უფრო ნათელი და გასაგები იყოს.)
No comments:
Post a Comment