1. პარლამენტის კვლევით დეპარტამენტში 1994-1999 წლებში ჩემს მიერ გამოქვეყნებული ნაშრომები (მოცულობა – 106 კომპიუტერული გვერდი) – [ბლოგზე ატვირთვის თარიღი სხვადასხვაა, იხ. ქვემოთ] – {1136};
2. აშშ “მძიმე” ფორმირებების საბრძოლო გამოყენება (მოცულობა – 48კომპ. გვ.) – [07.07.12] – {154};
3. აშშ-ის სამხედრო სტრატეგიისა და ნატო-ს კოალიციური სტრატეგიის განვითარება 1950-იანი წლებიდან 80-იანების დასაწყისის ჩათვლით (მოც. –185 კ. გვ.) – [08.02.11] – {2804};
4. აშშ სახმელეთო ჯარების დაკომპლექტება და საბრძოლო მომზადება; ოფიცერთა კადრების მომზადება და მათ მიერ სამსახურის გავლა (მოც. 78 კ. გვ.) – [(09-10).10.12] – {486};
5. აშშ-ის შეიარაღებული ძალები 1970-იან წლებსა და 1980-იანების დასაწყისში (მოც. 159 კ. გვ.) – [27.04.11] – {1095};
6. აშშ შეიარაღებული ძალები და საქართველო (მოც. 53 კ. გვ.) – [28.03.13 – 29.04.13] – {423};
7. ნატო და დასავლეთევროპული კავშირი 1970-იან წლებსა და 1980-იანების პირველ ნახევარში (მოც. 99 კ. გვ.) – [14.05.11] – {456};
8. ნატო-ს ბლოკის ევროპული ქვეყნების სამხედრო მშენებლობის ძირითადი საკითხები 1970-იან წლებსა და 80-იანების დასაწყისში (მოც. 159 კ. გვ.) – [20.06.11] – {1037};
9. დამატებითი მასალები ნატო-ს ბლოკის შესახებ 1970-იან წლებში (მოც. 149 კ. გვ.) – [27.02.15 – (04-06).03.15] – {338};
10. ნატო-ს ბლოკის გარეთ მყოფი ზოგიერთი ევროპული და აზიური სახელმწიფოს შეიარაღებული ძალები 1970-იან წლებსა და 80-იანების დასაწყისში (მოც. 53 კ. გვ.) – [06.11.13] – {406};
11. “საჰაერო-სახმელეთო ოპერაცია (ბრძოლა)” და მისი რეალიზაციის პირობები (მოც. 53 კ. გვ.) – [17.05.12] – {233};
12. საბრძოლო მოქმედებები განსაკუთრებულ პირობებში უცხოელი სამხედრო სპეციალისტების შეხედულებებით (მოც. 105 კ. გვ.) – [(13-15).05.14] – {429}
13. 1990-91 წლებში სპარსეთის ყურის ზონაში მიმდინარე შეიარაღებული კონფლიქტის შესახებ (მოც. 84 კ. გვ.) – [15.07.14] – {620};
14. შეიარაღებული ძალების სახეობათა და სპეციალური დანიშნულების ძალების მოქმედებები კონფლიქტში სპარსეთის ყურის ზონაში 1990-91 წლებში (მოც. 73 კ. გვ.) – [(11; 22).09.14] – {759};
15. პირდაპირ ბლოგზე გამოქვეყნებული წერილები (მოც. 69 კომპ. გვ.) – [იხ. ქვემოთ] – {1065}.
(ანუ სულ 1472 კომპიუტერული გვერდი; მათში 30.01.2020-ის მდგომარეობით მკითხველთა სულ 11 441 შემოსვლა).
ზემოთ მოყვანილი ჩამონათვალის პირველ პუნქტში, ანუ პარლამენტის კვლევით დეპარტამენტში ჩემს მიერ 1994–1999 წლებში მომზადებულ შდარებით ნაშრომებში კონკრეტულად შემდეგი წერილებია:
1) აშშ შეიარაღებული ძალების მდგომარეობა და განვითარების პერსპექტივები (1990-იანი წლების დასაწყისში) – [29.12.11] – {108}
2) აშშ შეიარაღებული ძალების მართვის უმაღლესი ორგანოები (1980-იანი წლების მიწურულს) – [26.01.12] – {83}
3) ნატო – წარსული და თანამედროვეობა (1990-იანი წლების დასაწყისისთვის) – [27.02.12] – {308}
4) ჩრდილოატლანტიკური კავშირის სწრაფი რეაგირების ძალები (1990-იანი წლების დასაწყისში) – [15.03.12] – {101}
5) სტრატეგიული და ჩვეულებრივი შეიარაღებული ძალების ბალანსი (1990-იანი წლების დასაწყისში) – [30.03.12] – {284}
6) შეიარაღებული ძლების დაკომპლექტების პრაქტიკა საზღვარგარეთის ქვეყნებში – [04.11.12] – {129}
7) კანონპროექტისთვის მობილიზაციის შესახებ – [30.12.17] – {15};
8) კანონპროექტისთვის შინაგანი ჯარების შესახებ – [15.01.18] – {34};
9) კანონპროექტისთვის სამხედრო მოსამსახურის სტატუსის შესახებ – [15.02.18]– {74}.
პირდაპირ ბლოგზე ატვირთული მასალები კი:
1. რუსეთისა და აშშ-ის სტრატეგიულ შეტევით შეიარაღებათა ბალანსი – [06.12.10] – {358};
2. აშშ-ისა და სსრკ/რუსეთის სტრატეგიული და ტაქტიკური საბრძოლო ავიაციის შესაძლებლობების შედარება – [17.01.11] – {509};
3. ევროპაში ჩვეულებრივი შეიარაღებული ძალების შესახებ ხელშეკრულება და რუსეთი – [25.04.15] – {198}.
მე ვაპირებდი ამ მუშაობის გაგრძელებას, მაგრამ ამისთვის ვითხოვდი თავდაცვის სამინისტროსგან ხელშეკრულების საფუძველზე ჩემთვის შრომის ანაზღაურებას, ანუ ცხოვრებისა და მუშაობისთვის ფულადი სახსრების გაჩენას, მაგრამ გადაჭრით უარი მივიღე. იქვე ვეუბნებოდი, რომ ვმუშაობ მასალების მომზადებაზე წიგნისთვის „თურქეთის სამხედრო მშენებლობა 1970-იანი წლების დასაწყისიდან 2000-იანების დასაწყისის ჩათვლით“, აგრეთვე „საზღვარგარეთის სახელმწიფოთა საველე არტილერიის განვითარება 1970-იანი წლების დასაწყისიდან 2000-იანების დასაწყისის ჩათვლით“, რომ პირველ თემაზე 70 საჟურნალო წერილი მაქვს თარგმნილი შემდგომი მუშაობისთვის, მეორე თემაზე კი – 130 წერილი, და მთელი ეს ცოდნა და ინფორმაცია დაინტერესებულ ქართველ მკითხველთან, ანუ ძირითადად ისევ სამხედრო მოსამსახურეებთან მივა ბლოგზე გამოქვეყნების შემთხვევაში. მაგრამ თავდაცვის სამინისტროს ხელმძღვანელობას ამის მიმართ, სამწუხაროდ, ინტერესი არ გამოუჩენია.
საქმისადმი ასეთ დამოკიდებულებას, ცხადია, თავისი შედეგებიც ექნებოდა. და არც ეს შედეგები დაიმალა. ინტერნეტში სომხეთის, აზერბაიჯანისა და საქართველოს ძირითად შეიარაღებათა შესახებ გამოქვეყნებული ბოლო მონაცემების საფუძველზე ნათელი შეიქნა, რომ საქართველო სერიოზულად ჩამოუვარდება თავის მეზობელ ამიერკავკასიის ქვეყნებს ამ მაჩვენებლის მიხედვით და გაცილებით უფრო სუსტია სამხედრო თვალსაზრისით მათთან შედარებით. ამის შესახებ წერილი გამოვაქვეყნე ბლოგზე 2020 წლის 11 ივლისს (11.07.20) სათაურით „სამხედრო თვალსაზრისით დღევანდელი საქართველოს მეტად არასახარბიელო მდგომარეობის შესახებ“. ხოლო რაც შეეხება ქვეყნის შეიარაღებული ძალების მდგომარეობასა და მის თავდაცვისუნარიანობას, ეს თვალნათლივ ვნახეთ ყველამ სომხეთ–აზერბაიჯანის კონფლიქტის პირობებში. და არც იმისგან ვართ დაზღვეულნი, რომ მსგავსი რამ ჩვენც არ დაგვატყდება თავზე. ძველი რომაელები ამბობდნენ: „თუ გინდა მშვიდობა, ემზადე ომისთვის“, და მართლაც ქვეყნის სამხედრო ძლიერება არის გარანტი იმისა, რომ მას გარეშე მოწინააღმდეგენი თავდასხმასა და ომს ისე ადვილად ვერ გაუბედავენ.
ჩვენში კი პირიქით – სამხედრო საქმესა და ქვეყნის თავდაცვას დიდი ყურადღება, სამწუხაროდ, არ ექცევა. ამის დასტურია თუნდაც ის მონაცემები საქართველოს შეიარაღების შესახებ, რომლებიც ინტერნეტშია ღიად გამოქვეყნებული, და რომლებიც სერიოზულად ჩამოუვარდება ჩვენი თანაზომადი მეზობელი ქვეყნების ანალოგიურ მაჩვენებლებს. გარდა ამისა, ქვემოთ მინდა მოვიყვანო იმ წერილების ვრცელი ჩამონათვალი, რომლებიც ყოფილი საბჭოთა კავშირის, შემდეგ რუსეთის ფედერაციის თავდაცვის სამინისტროს ჟურნალ Зарубежное военное обозрение-დან მაქვს თარგმნილი და რომლებშიც ბევრი, საჭირო და მნიშვნელოვანი ცოდნა და ინფორმაციია ჩადებული ნებისმიერი ქვეყნის შეიარაღებული ძალებისა და თავდაცვის სისტემის მშენებლობისთვის. თვითონ ამ ჟურნალის ავტორები და მისი ხელმძღვანელობა, კვალიფიციური რუსი სამხედრო სპეციალისტები, სხვადასხვა რანგის ოფიცრები, თავიანთ წერილებს ამზადებენ ღია დასავლურ და აღმოსავლურ სამხედრო გამოცემებში გამოქვეყნებული წერილებისა და ვრცელი ნაშრომების საფუველზე, და ამდენად ამ ცოდნისა და ინფორმაციის პირველწყარო ისევ საზღვარგარეთის სახელმწიფოთა ღია სამხედრო გამოცემები და იქაური ასევე კვალიფიციური სამხედრო სპეციალისტები არიან.
ახლა ვნახოთ, თუ რა მასალები მაქვს ქართულად თარგმნილი და შემდგომი მუშაობისთვის საფუძვლად გამზადებული, რომელსაც, სამწუხაროდ, შემდგომი მსვლელობა აღარ ეძლევა. ამის ინტერესს, როგორც ვთქვი, არ იჩენს საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს ხელმძღვანელობა. წინასწარ ვიტყვი, რომ ყოველი კონკრეტული წერილის გამოქვეყნების წელი და თვე (ანუ ჟურნალის ნომერი) ამ ჩამონათვალში არ მაქვს მითითებული, არამედ მიწერია: 70, 80, 90 – და ეს ნიშნავს, რომ შესაბამისი წერილი ამ ჟურნალში გამოქვეყნდა 1970-იან, 80-იან ან 90-იან წლებში. შემდეგ მითითებულია წერილის მოცულობა: თურქეთთან დაკავშირებით – კომპიუტერული გვერდების რაოდენობა, რადგან ეს წერილები უკვე კომპიუტერში მაქვს ატვირთული, სხვა ქვეყნებთან დაკავშირებით კი – ხელნაწერი გვერდების რაოდენობა. მაშ შევუდგეთ ამ მასალების გაცნობას.
I. თურქეთის სამხედრო მშენებლობის საკითხები 1970-იანი წლების დასაწყისიდან 2000-იანების დასაწყისის ჩათვლით
ზოგადი საკითხები, შეიარაღებული ძალები
1) თურქეთის სამხედრო პოლიტიკა და შეიარაღებული ძალები (70 – 11 კომპ. გვ.);
2) მოვლენები კვიპროსზე (70 – 7,5);
3) ნატო-ს შეიარაღებული ძალები სამხრეთ-ევროპულ საომარ მოქმედებათა თეატრზე (70 – 8);
4) თურქეთის სამხედრო მოსამსახურეთა ფორმის ტანსაცმელი, სამხედრო წოდებები და განსხვავების ნიშნები (80 – 5,5);
5) თურქეთის შეიარაღებული ძალების ხელმძღვანელი შემადგენლობის გადანაცვლებანი (80 – 2);
6) თურქეთის შეიარაღებული ძალები (80 – 14);
7) გადანაცვლებანი თურქეთის შეიარაღებული ძალების ხელმძღვანელ შემადგენლობაში (80 – 1,5);
8) იდეოლოგიური დამუშავება თურქეთის შეიარაღებულ ძალებში (80 – 6,5);
9) იდეოლოგიური დამუშავება თურქეთის შეიარაღებულ ძალებში (80 – 9);
10) ახალი დანიშვნები თურქეთის შეიარაღებულ ძალებში (90 – 2,5);
11) თურქეთი და კრიზისი სპარსეთის ყურეში (90 – 4,5);
12) ახალი დანიშვნები (90 – 0,1);
13) თურქეთის სამხედრო-პოლიტიკური თანამშრომლობა აშშ-თან (90 – 6);
14) თურქეთის ოფიცერთა სოციალური დაცვა (90 – 7,5);
15) თურქეთში ოფიცერთა კადრების მომზადება (90 – 11);
16) თურქეთის შეიარაღებული ძალების რიგითი შემადგენლობის მომზადება (90 – 5);
17) თურქეთის სამხედრო აკადემიები (90 – 3);
18) თურქეთი: არმია და პოლიტიკა (90 – 5);
19) თურქეთის სამხედრო მოსამსახურეთა საცხოვრებლით უზრუნველყოფა (90 – 1,5);
20) თურქული არმიის სამხედრო მოსამსახურეთა მორალურ-ფსიქოლოგიური მდგომარეობა (2000 – 13,5);
21) თურქეთის შეიარაღებული ძალების მდგომარეობა და განვითარების პერსპექტივები (2000 – 11,5);
22) თურქეთის შეიარაღებული ძალების უმაღლესი სამხედრო-სასწავლო დაწესებულებანი (2000 – 6,5);
სახმელეთო ჯარები
23) წერილიდან «უცხოური არმიების ჯავშანტრანსპორტერები» (70 – 2,5 კომპ. გვ.);
24) თურქეთის საჟანდარმო ჯარები (70 – 6);
25) თურქეთის სახმელეთო ჯარების მართვის უმაღლესი ორგანოები (70 – 5);
26) თურქეთის სახმელეთო ჯარების ოფიცრებისა და უნტერ-ოფიცრების მომზადება (70 – 7,5);
27) (თურქეთის სახმელეთო ჯარები (80 – 5,5);
28) ნატო-ს სახმელეთო ჯარები სამხრეთ-ევროპულ ომთ-ზე (80 – 8);
29) საზენიტო სარაკეტო კომპლექს «რაპირას» ახალი ვარიანტი (80 – 2,5);
30) ახალი ვერტმფრენი ამერიკული საზღვაო ქვეითი ჯარისთვის (80 – 1,5);
31) თურქეთის სახმელეთო ჯარები (80 – 7,5);
32) თურქეთის სახმელეთო ჯარების ქვეითი (მოტოქვეითი) ქვედანაყოფების ორგანიზაცია და მოქმედებების ტაქტიკა (80 – 14);
33) ნატო-ს სახმელეთო ჯარები სამხრეთ-ევროპულ ომთ-ზე (90 – 14,5);
34) თურქეთის სახმელეთო ჯარები (90 – 7,5);
35) თურქეთის მექანიზებული ბრიგადის მოქმედებები მთებში (90 – 7,5);
36) ტანკ «ლეოპარდ-2»-ის მოდერნიზაცია გფრ-ში (90 – 1);
37) თურქეთს განზრახული აქვს ძირითადი საბრძოლო ტანკების M60A1 მოდერნიზაცია (2000 – 1,5);
სამხედრო-საჰაერო ძალები
38) წერილიდან «ნატო-ს ქვეყნების სჰძ-ის ზრკ-ები» (70 – 6,5 კომპ. გვ.);
39) თურქეთის სამხედრო-საჰაერო ძალები (70 – 6,5);
40) ტაქტიკური გამანადგურებლები F-5 (70 – 4,5);
41) თურქეთის სამხედრო-საჰაერო ძალები (80 – 6);
42) თურქეთის სამხედრო-საჰაერო ძალები (80 – 7);
43) თურქეთის სამხედრო-საჰაერო ძალები (90 – 7,5);
44) თურქეთისა და ისრაელის თანამშრომლობა ეროვნული სამხედრო-საჰაერო ძალების განმტკიცებისთვის (90 – 3);
სამხედრო-საზღვაო ძალები
45) თურქეთის სამხედრო-საზღვაო ძალები (70 – 7 კომპ. გვ.);
46) ნატო-ს გაერთიანებული (სამოკავშირეო) სზძ-ის საბრძოლო მომზადება ხმელთაშუა ზღვაში (70 – 9);
47) თურქეთის სამხედრო-საზღვაო ძალები (70 – 7,5);
48) თურქეთის სამხედრო-საზღვაო ძალების ოფიცერთა მომზადება (80 – 5);
49) სამხედრო-საზღვაო ძალები ნატო-ს გაერთიანებული (სამოკავშირეო) შეიარაღებული ძალების სწავლებაზე ატლანტიკაში (80 – 11,5);
50) ნატო-ს დამრტყმელი სამხედრო-საზღვაო ძალები (80 – 12);
51) ახალი მრი ფრეგატები თურქეთის სზძ-თვის (80 – 2);
52) ზღვაოსნობის პრობლემები შავი ზღვის სრუტეების ზონაში (90 – 9,5);
სამხედრო ეკონომიკა
53) თურქეთის საომარ მზადებათა დაფინანსება (70 – 2 კომპ. გვ.);
54) თურქეთის სამხედრო ხარჯები (70 – 1,5);
55) თურქეთის სამხედრო ხარჯები (70 – 2);
56) თურქეთის საომარ მზადებათა დაფინანსება 1982 წელში (80 – 3);
57) ხომალდმშენებლობა თურქეთში (80 – 6);
58) თურქეთის სამხედრო მრეწველობა (80 – 9,5);
59) თურქეთის სამხედრო-ეკონომიკური თანამშრომლობა დასავლეთის ქვეყნებთან (90 – 16,5);
60) თურქეთში სამხედრო წარმოების განვითარება (90 – 1);
ინფრასტრუქტურა
61) თურქეთის შეტყობინების გზები და მილსადენების ტრანსპორტი (70 – 10 კომპ. გვ.);
62) თურქეთის საზღვაო პორტები (70 – 9);
63) თურქეთი (გეოგრაფია, პოლიტიკური წყობილება, ეკონომიკა, ინფრასტრუქტურა) (70 – 14);
64) შავი ზღვის სრუტეები (ფიზიკურ-გეოგრაფიული პირობები, ნაოსნობის რეჟიმი, ინფრასტრუქტურის ელემენტები) (70 – 10);
65) თურქეთის მილსადენების ტრანსპორტი (70 – 2,5);
66) აშშ-ისა და ნატო-ს სამხედრო ობიექტები თურქეთის ტერიტორიაზე (80 – 5,5);
67) თურქეთი (ფიზიკურ-გეოგრაფიული პირობები, პოლიტიკური წყობილება, ეკონომიკა, ინფრასტრუქტურის ელემენტები) (80 – 12);
68) თურქეთის სამოქალაქო თავდაცვა (80 – 7,5);
69) აშშ-ისა და ნატო-ს სამხედრო ობიექტები თურქეთის ტერიტორიაზე (80 – 8);
70) თურქეთი (ფიზიკურ-გეოგრაფიული პირობები, სახელმწიფო წყობილება, ეკონომიკა, ინფრასტრუქტურის ელემენტები) (80 – 16);
71) შავი ზღვის სრუტეები (90 – 12 კომპ. გვ.).
(ს უ ლ მ თ ლ ი ა ნ ო ბ ა შ ი ა: 487 კომპიუტერული გვერდი).
II. საველე არტილერიის შესახებ
საარტილერიო საბრძოლო მასალები
1) საარტილერიო საბრძოლო მასალები (70 – 11 ხელნაწ. გვ.);
2) არაკონტაქტური ამფეთქები და მათი დენის წყაროები (70 – 10);
3) აშშ შეიარაღებული ძალების ქიმიური იარაღი (70 – 16);
4) ბინარული ქიმიური იარაღი (70 – 13,5);
5) არაკონტაქტური ამფეთქი XM 734 (70 – 2,5);
6) ნეიტრონული საბრძოლო მასალები (70 – 4,5);
7) მსხვრევად-ფუგასური საბრძოლო მასალების მოქმედების ეფექტურობის ამაღლება (70 – 10,5);
8) საარტილერიო კუმულატიური ჭურვების სრულყოფა (70 – 7);
9) ნეიტრონული საბრძოლო მასალების დამაზიანებელი მოქმედების თავისებურებანი (70 – 10);
10) საველე არტილერიის საბრძოლო მასალების სრულყოფა (70 – 12);
11) ახალი ამერიკული ამფეთქები (70 – 3);
12) მოცულობითი აფეთქების საბრძოლო მასალები (80 – 10);
13) ქიმიური იარაღის როლი თანამედროვე ომში (ამერიკელი სამხედრო სპეციალისტების შეხედულებებით) (80 – 6);
14) საკვამლე საბრძოლო მასალების შემუშავება (80 – 3,5);
15) ამერიკული კასეტური ჭურვები (80 – 2);
16) აშშ არმიის ქიმიური იარაღი (80 – 16);
17) ნეიტრონული იარაღი (80 – 11);
18) საველე არტილერიის საბრძოლო მასალების სრულყოფა (80 – 14,5);
19) საარტილერიო სისტემებში თხევადი სატყორცნი ნივთიერებების გამოყენება (80 – 4);
20) საბრძოლო მასალები მაღალი სიზუსტის საბრძოლო ელემენტებით (90 – 27,5);
21) ქიმიური იარაღის მარაგები (90 – 3);
22) საარტილერიო ჭურვების შემუშავება უცხოეთის ქვეყნებში ტრაექტორიის კორექციით სისტემა NAVSTAR-ის მიხედვით (2000 – 7,5);
23) საველე არტილერიის 155-მმ საბრძოლო მასალების მდგომარეობა და განვითარების პერსპექტივები საზღვარგარეთ (2000 – 16).
საველე არტილერიის ქვემეხები
24) დასავლეთევროპული 155-მმ ჰაუბიცა (70 – 13,5 ხელნაწ. გვ.);
25) უცხოური ქვეყნების თვითმავალი არტილერია (70 – 8);
26) ახალი ფრანგული 155-მმ თვითმავალი ზარბაზანი (70 – 3);
27) მექანიკური გაწევის საველე არტილერია (70 – 14);
26) არტილერიის განვითარება საზღვარგარეთ (70 – 15,5);
29) ახალი 105-მმ თვითმავალი დანადგარი (70 – 2);
30) ამერიკული მოდერნიზებული 203,2-მმ თვითმავალი ჰაუბიცა (70 – 2);
31) ახალი 155-მმ ბუქსირებადი ჰაუბიცები (80 – 7);
32) თვითმავალი არტილერიის სრულყოფა (80 – 12);
33) ამერიკული ბუქსირებადი 155-მმ ჰაუბიცა M198 (80 – 2,5);
34) კაპიტალისტური ქვეყნების არმიების საველე არტილერიის ქვემეხები (80 – 2);
35) 155-მმ თვითმავალი ჰაუბიცა SP70 (80 – 11);
36) ნატო-ს თვითმავალი არტილერიის სრულყოფა (80 – 17);
37) დასავლეთგერმანული თვითმავალი ჰაუბიცა M109A3G (80 – 3);
38) ახალი ესპანური ჰაუბიცები (80 – 3);
39) 155-მმ თვითმავალი ჰაუბიცა AS-90 (80 – 4);
40) თვითმავალი ჰაუბიცა G-6 (80 – 2,5);
41) ამერიკული პერსპექტიული თვითმავალი ჰაუბიცა AFAS (90 – 17);
42) თანამედროვე საარტილერიო სისტემები ლულის გაზრდილი სიგრძით (90 – 35);
43) საარტილერიო ქვემეხების სროლის სიშორის ამაღლება (90 – 8);
44) აშშ-სა და დიდ ბრიტანეთში მსუბუქი ბუქსირებადი ჰაუბიცების შემუშავება (90 – 6);
45) თვითმავალი ჰაუბიცა PzH-2000 (90 – 4);
46) შვეიცარიული ზარბაზანი „ბიზონი“ L-52 საფორტიფიკაციო ნაგებობებისთვის (90 – 2);
47) ფრანგული 155-მმ თვითმავალი ჰაუბიცის GCT მოდერნიზაცია (2000 – 10,5);
48) უცხოეთის ქვეყნების არმიების ბუქსირებადი ჰაუბიცები და მათი განვითარების ძირითადი მიმართულებანი (2000 – 18);
49) ინგლისური 155-მმ ჰაუბიცის AS90 მოდერნიზაცია (2000 – 14,5);
50) პროგრამა „ქრუზეიდერის“ დახურვის შესახებ აშშ სახმელეთო ჯარების რეფორმირების მსვლელობისას (2000 – 9).
ნაღმსატყორცნები
51) საასეულო ნაღმსატყორცნები (70 – 6 ხელნაწ. გვ.);
52) უცხოური არმიების ნაღმსატყორცნები (80 – 10);
53) სანაღმსატყორცნე შეიარაღების განვითარების პერსპექტივები (90 – 10);
54) ინგლისური თვითმავალი ნაღმსატყორცნი RO 2003 (90 – 1,5).
ოპერატიულ-ტაქტიკური სარაკეტო სისტემები და ზალპური ცეცხლის რეაქტიული სისტემები
55) სარაკეტო სისტემა „ლანსი“ (70 – 13,5 ხელნაწ. გვ.);
56) ზალპური ცეცხლის რეაქტიული სისტემები (70 – 13,5);
57) ფრანგული არმიის სარაკეტო იარაღი (70 – 13,5);
58) ოპერატიულ-ტაქტიკური დანიშნულების სარაკეტო სისტემები (70 – 11,5);
59) შვეიცარიული ზცრს (70 – 2);
60) ზალპური ცეცხლის რეაქტიული სისტემები (80 – 11,5);
61) ამერიკული ზცრს MLRS (80- 4);
62) საშუალო სიშორის ამერიკული რაკეტა „პერშინგ-2“ (80 – 8,5);
63) მართვადი რაკეტა „პერშინგების“ 56-ე ბრიგადა (80 – 9);
64) ესპანური ზცრს „ტერუელ-3“ (80 – 3);
65) ზალპური ცეცხლის რეაქტიული სისტემები (80 – 14);
66) ამერიკული ზცრს MLRS (80 – 5);
67) კაპიტალისტური ქვეყნების არმიების ზცრს-ები (90 – 19);
68) ზალპური ცეცხლის რეაქტიული სისტემების განვითარების პერსპეტივები (90 – 11);
69) სარაკეტო სისტემა ATACMS-ის სრულყოფის სამუშაოები (2000 – 6).
საველე არტილერიის მოქმედებათა უზრუნველყოფის საშუალებანი
70) აშშ სახმელეთო ჯარების ღამური ხედვის საშუალებები (70 – 11 ხელნაწ. გვ.);
71) ნავიგაციისა და ტოპომიბმის საშუალებები (70 – 9);
72) საარტილერიო ლაზერული მანძილმზომები (70 – 9,5);
73) შვედური საარტილერიო ტრენაჟორი (70 – 3);
74) საველე არტილერიის რადიოსალოკაციო სადგურები (70 – 11);
75) მცირე ელექტრონულ-გამომთვლელი მანქანები (70 – 13,5);
76) ინგლისური ავტომატიზებული სისტემა „ფეისი“ (70 – 6);
77) საარტილეტიო ლაზერული მანძილმზომების ტაქტიკურ-ტექნიკური მახასიათებლები (70 – 1,5);
78) ტოპოგრაფიული მიბმის საშუალებები ნატო-ს ქვეყნების არმიებში (70 – 6);
79) ლაზერული ტრენაჟორები პირადი შემადგენლობის საცეცხლე მომზადებისთვის (70 – 4) (ეს წერილი შეეხება ფეხოსნების მომზადებას, და არა არტილერისტებისა);
80) ფრანგული მართვის ავტომატიზებული სისტემა (მას) „ატილა“ (70 – 5);
81) ინგლისური ავტომატიზებული სისტემა „ვეიველი“ (70 – 5,5);
82) საარტილერიო ინსტრუმენტული დაზვერვა (70 – 11);
83) ღამური ხედვის საშუალებები (70 – 7);
84) ახალი მას-ები აშშ არმიისათვის (80 – 10,5);
85) ბატარეის ცეცხლის მართვის ავტომატიზებული სისტემა (80 – 4,5);
86) ლაზერული მანძილმზომები (80 – 12);
87) ღამური ხედვის ხელსაწყოები (80 – 13);
88) ამერიკული სისტემა SOTAS (80 – 9);
89) ღამით საბრძოლო მოქმედებების უზრუნველყოფის ტექნიკური საშუალებების გამოყენება (80 – 12);
90) ნავიგაციისა და ტოპომიბმის საშუალებები (80 – 10);
91) საველე არტილერიის ცეცხლის ფრანგული მას-ები (80 – 8);
92) პორტატული ეგმ-ები საველე არტილერიაში (80 – 14);
93) საარტილერიო დაზვერვის რადიოსალოკაციო სადგურები (80 – 8,5);
94) საველე არტილერიის ტოპოგეოდეზიური უზრუნველყოფის სისტემები (90 – 11,5);
95) ძირითადი საზღვარგარეთული ქვეყნების საველე არტილერიის მას-ები (90 – 7);
96) ნატო-ს ქვეყნების სადაზვერვო უპილოტო საფრენი აპარატები (90 – 10 /დასამთავრებელია/).
სხვადასხვა ქვეყნების საველე არტილერია
97) დიდი ბრიტანეთის არტილერია (70 – 13 ხელნაწ. გვ.);
98) საფრანგეთის სახმელეთო ჯარების საველე არტილერია (80 – 10);
99) ნატო-ს ევროპული ქვეყნების სამელეთო ჯარების საველე არტილერია (90 – 10,5);
100) გერმანიის საველე არტილერია: თანამედროვე მდგომარეობა და განვითარების ტენდენციები (90 – 18,5);
საველე არტილერიის საბრძოლო გამოყენება
101) არტილერიის საცეცხლე პოზიციების მომზადება და აღჭურვა (70 – 8 ხელნაწ. გვ.) (საინჟინრო)
102) ბუნდესვერის რეაქტიული არტილერიის გამოყენების საფუძვლები (70 – 9);
103) მოწინააღმდეგის დეზინფორმაციის ხერხები (ნატო-ს სპეციალისტების შეხედულებებით) (70 – 11);
104) დივიზიის არტილერია შეტევაში (70 – 12,5);
105) ბირთვული იარაღის გამოყენების დაგეგმვა (აშშ სამხედრო სპეციალისტების შეხედულებებით) (70 – 6);
106) აშშ საარმიო კორპუსის მიერ ბირთვული იარაღის გამოყენება (80 – 12);
107) შეხედულებები აშშ არმიაში საველე არტილერიის გამოყენებაზე (80 – 12);
108) საველე არტილერიისა და ნაღმსატყორცნების საბრძოლო გამოყენება ბრიგადის ინტერესებში (80 – 10,5);
109) აშშ სახმელეთო ჯარების პირადი შემადგენლობის მომზადება ღამით საბრძოლო მოქმედებებისთვის (80 – 3);
110) ნაღმსატყორცნების საბრძოლო გამოყენება (80 – 4);
111) აშშ სახმელეთო ჯარების მომარაგება ბირთვული საბრძოლო მასალებით (80 – 7,5);
112) აშშ სახმელეთო ჯარების მომარაგება ჩვეულებრივი საბრძოლო მასალებით (80 – 8);
ცალკე საქაღალდიდან
113) მეთაურთა კადრების მომზადება ტრენაჟორების გამოყენებით (70 – 17 ხელნაწ. გვ.) (ეს ეხება ქვეით ჯარს);
114) ქიმიური იარაღის გამოყენება (ბუნდესვერის სახმელეთო ძალების სარდლობის შეხედულებებით) (80 – 5,5);
115) მომწამვლელი ნივთიერებების ფსიქოლოგიური ზემოქმედება ადამიანზე (90 – 4,5);
საარტილერიო შეიარაღებისა და საბრძოლო მასალების წარმოება
116) საფრანგეთის ავიასარაკეტო-კოსმოსური მრეწველობა (70 – 16 ხელნაწ. გვ.);
117) ჩვეულებრივი საბრძოლო მასალების წარმოება აშშ-ში (70 – 10);
118) სარაკეტო ტექნიკის წარმოება საფრანგეთში (70 – 12);
119) საარტილერიო-სასროლი შეიარაღების წარმოება დიდ ბრიტანეთში (70 – 7);
120) აშშ-ის რაკეტმშენებლობა (70 – 10,5);
121) საარტილერიო შეიარაღების წარმოება აშშ-ში (70 – 10);
122) ესპანეთის სამხედრო მრეწველობა (70 – 10);
123) იაპონიის სამხედრო წარმოება (70 – 13,5);
124) საარტილერიო-სასროლი შეიარაღების წარმოება გფრ-ში (70 – 11,5);
125) ჩვეულებრივი საბრძოლო მასალების მწარმოებელი მრეწველობის მოდერნიზაცია აშშ-ში (80 – 8);
126) საარტილერიო-სასროლი შეიარაღების წარმოება საფრანგეთში (80 – 9,5);
127) ესპანეთის სამხედრო მრეწველობა (80 – 13);
128) ნერვულ-მაპარალიზებელი მოქმედების ქიმიური იარაღის წარმოება აშშ-ში (80 – 9);
129) საშუალო სიშორის ამერიკული რაკეტების შემუშავებისა და წარმოების პროგრამები (80 – 10,5);
130) ზცრს-ების წარმოება დასავლეთ ევროპაში (80 – 3).
როგორც სულ თავდაპირველ ჩამონათვალში ვნახეთ, ბლოგის მკითხველთა ყველაზე მეტი შემოსვლაა წიგნის მოცულობის ვრცელ ნაშრომში „აშშ-ის სამხედრო სტრატეგიისა და ნატო-ს კოალიციური სტრატეგიის განვითარება 1950-იანი წლებიდან 80-იანების დასაწყისის ჩათვლით“ (2804 შემოსვლა ამ წლის დასაწყისში). ეს ნაშრომი მომზადდა ჟურნალ Зарубежное военное обозрение-ში გამოქვეყნებული 20 წერილის საფუძველზე, და ეს წერილები ნაშრომის ბოლოშია მითითებული. გარდა ამისა, თარგმნილი მაქვს კიდევ 30 წერილი სამხედრო სტრატეგიის თემატიკიდან, რომელთა ჩამონათვალს ქვემოთ მოვიყვან:
III. სამხედრო სტრატეგიის საკითხები
(ბლოგზე გამოუქვეყნებელი წერილები)
1) აშშ „ახალი ბირთვული სტრატეგია“ (80 – 8 ხელნაწ. გვ.);
2) აშშ: ფსონი პრევენციულ ბირთვულ დარტყმაზე (80 – 15);
3) ტენდენციები აშშ სამხედრო დოქტრინის განვითარებაში (80 – 16);
4) აშშ სამხედრო დოქტრინა (80 – 14,5);
5) ნატო-ს ძირითადი ევროპული ქვეყნების სამხედრო დოქტრინების ზოგიერთი დებულება (80 – 19);
6) ნატო-ს ძირითადი ევროპული ქვეყნების სამხედრო დოქტრინები (გაგრძელება) (80 – 17);
7) ნატო-ს სამხედრო სტრატეგია (80 – 14);
8) აშშ ფსონი ბირთვული ომის მომზადებაზე (უცხოური ბეჭდური გამოცემების შეტყობინებებით) (80 – 9);
9) ავანტიურიზმის სტრატეგია (80 – 19,5);
10) აშშ „ვარსკვლავეთის ომების“ პროგრამა (80 – 17);
11) აშშ: ფსონი სამხედრო უპირატესობაზე (80 – 18);
12) აშშ-ის ფსონი ბირთვულ ომზე (80 – 18,5);
13) აშშ თანამედროვე სამხედრო დოქტრინის სოციალურ-პოლიტიკური ასპექტები (80 – 18,5);
14) ახალი ტენდენციები დასავლეთ ევროპის ქვეყნების სამხედრო ინტეგრაციაში (80 – 17);
15) ხანგრძლივი ბირთვული ომი (აშშ სამხედრო სპეციალისტების შეხედულებებით) (80 – 15,5);
16) „არაშეტევითი თავდაცვის“ კონცეფცია (დასავლეთის ანტისაომარი წრეების შეხედულებები ევროპაში ომის აცილებაზე) (80 – 6,5);
17) „მეტოქეობის“ ამერიკული სამხედრო-პოლიტიკური სტრატეგია (80 – 14);
18) ამერიკული კონცეფცია „საჰაერო-საზღვაო ოპერაცია“ (90 – 27,5);
19) ჩრდილოატლანტიკური ბლოკის სამხედრო დოქტრინა (90 – 20);
20) ევროპა: სამხედრო ნდობიდან უსაფრთხოებისკენ (90 – 12);
21) „ბირთვული ზღურბლი“ ნატო-ს სამხედრო სტრატეგიაში (90 – 13,5);
22) პაკისტანის სამხედრო დოქტრინა (90 – 9);
23) აშშ სტრატეგიული შეტევითი ძალები (თანამედროვე მდგომარეობა და განვითარების პერსპექტივები) (90 – 28);
24) ამერიკული ინიციატივები ბირთვული საფრთხის შესამცირებლად (სამხედრო ექსპერტის შეხედულება) (90 – 22,5);
25) ბირთვულ შეიარაღებათა შემცირების გზები (90 – 13);
26) ევროპული უსაფრთხოების ახალი სისტემის ჩამოყალიბების პრობლემები (90 – 13,5);
27) აშშ ეროვნული უსაფრთოების სტრატეგია (90 – 20);
28) ჩინეთის ბირთვული სტრატეგია (90 – 17,5);
29) ეროვნული უსაფრთხოების სისტემა: საზღვარგარეთული გამოცდილება (90 – 26,5);
30) აშშ ბირთვული არსენალის მოდერნიზაციის ექვსწლიანი პროგრამა (90 – 11,5);
ახლა ვნახოთ წერილები ზოგადად შეიარაღებული ძალების, აგრეთვე სახმელეთო ჯარების, სამხედრო-საჰაერო და სამხედრო-საზღვაო ძლების თემებიდან.
IV. შეიარაღებული ძალების შესახებ
1) შეიარაღებული ძალების სახეობათა გამოყენება თანამედროვე ომში (დასავლეთგერმანელი სამხედრო თეორეტიკოსების შეხედულებებით) (70 – 14,5 ხელნაწ. გვ.);
2) აღნიშვნების სისტემა აშშ სამხედრო რადიოელექტრონიკაში (საცნობარო მონაცემები) (70 – 8);
3) ეკონომიკის გადარჩენის უზრუნველყოფა თანამედროვე ომში (70 -15);
4) თანამედროვე ომების შესაძლო ხასიათი (უცხოელი სამხედრო თეორეტიკოსების შეხედულებებით) (70 – 19,5);
5) 1973 წლის არაბ-ისრაელის ომში ჯარებისა და შეიარაღებათა გამოყენების ზოგიერთი შედეგი (70 – 15,5);
6) რადიოელექტრონიკა და თანამედროვე იარაღი (უცხოელი სამხედრო სპეციალისტების შეხედულებებით) (70 – 18);
7) ამერიკული ჯარების მიერ ევროპაში საბრძოლო მოქმედებათა წარმოების საფუძვლები (აშშ არმიის საველე წესდების მოთხოვნების შუქზე) (70 – 13);
8) სამუშაოები საზღვარგარეთ იარაღის პრინციპულად ახალ სახეობათა შესაქმნელად (70 – 11);
9) ჰერბიციდები – პენტაგონის იარაღია (70 – 12);
10) ბირთვული იარაღის საწყობების დაცვა (70 – 5);
11) საბრძოლო მოქმედებები მოწინააღმდეგის ზურგში (70 – 16);
12) ჯარების საბრძოლო პოტენციალთა დაანგარიშების მეთოდიკა (70 – 9,5);
13) თანამედროვე ომის წარმოების პრინციპები (უცხოელი სამხედრო სპეციალისტების შეხედულებებით) (80 – 13,5);
14) „სწრაფი რეაგირების კორპუსი“ – აშშ აგრესიის იარაღი (80 – 10);
15) აშშ „სწრაფი გაშლის ძალები“ (80 – 9,5);
16) ოპერატიული ხელოვნების საკითხები აშშ შეიარაღებულ ძალებში (80 – 13,5);
17) ფოლკლენდის კონფლიქტის ზოგიერთი შედეგი (80 – 20);
18) ლაზერები სამხედრო საქმეში (80 – 28,5);
19) ირან-ერაყის ომი (80 – 18);
20) ოპერაციების წარმოება დაზიანების ჩვეულებრივ საშუალებათა გამოყენებით (აშშ-ისა და ნატო-ს სპეციალისტების შეხედულებებისა და სწავლებათა გამოცდილების მიხედვით) (80 – 21);
21) სამხედრო ეშმაკობა (აშშ-ისადა ნატო-ს სპეციალისტების შეხედულებებით) (80 – 18,5);
22) დამარცხების კრიტერიუმები: წარსული ომების გამოცდილებიდან (ჟურნალ „არმი“-ში გამოქვეყნებული წერილის კრიტიკული ანალიზი) (90 – 8);
23) აშშ „სწრაფი გაშლის ძალები“ (90 – 26);
24) აშშ შეიარაღებული ძალების გამოყენება ტერორიზმთან ბრძოლაში (90 – 10);
V. წერილები სახმელეთო ჯარების შესახებ
1) აშშ მექანიზებული დივიზიის მარში და შემხვედრი ბრძოლა (70 – 18 ხელნაწ. გვ.);
2) უცხოური არმიების მექანიზებული და მოტოქვეითი ბრიგადები (70 – 15,5);
3) იაპონიის არმიის ქვეითი დივიზია (დასამთავრებელია) (70 – 9);
4) მექანიზებული ქვეითი ჯარის როლი (70 – 11);
5) იტალიის ქვეითი დივიზია ბრძოლის ძირითად სახეობებში (დასამთავრებელია) (70 – 6);
6) ამერიკული არმიის ქვეითი და მოტოქვეითი ბატალიონები (70 – 20);
7) აშშ საჰაერო-სადესანტო ჯარები (70 – 13,5);
8) სახმელეთო ჯარების აერომობილურობა (აშშ არმიის სპეციალისტების შეხედულებებით) (70 – 16);
9) აშშ სახმელეთო ჯარების შეიარაღების განვითარების პერსპექტივები (70 – 12);
10) დაზვერვა ვერტმფრენებიდან (70 – 6);
11) სახმელეთო ჯარების შეიარაღების შექმნისა და ექსპლუატაციის პრობლემები (70 – 10);
12) საარმიო ავიაციის განვითარების ზოგიერთი საკითხი (70 – 4,5);
13) აშშ საარმიო კორპუსი შეტევაში (70 – 11,5);
14) გფრ მოტოქვეითი დივიზიის ტანკსაწინააღმდეგო თავდაცვა (70 – 9,5);
15) საცეცხლე მხარდაჭერის ვერტმფრენების გამოყენება (70 – 5,5);
16) დიდი ბრიტანეთის ჯავშანსატანკო ტექნიკის ძირითადი ნიმუშების ტაქტიკურ-ტექნიკური მახასიათებლები (70 – 1,5);
17) აშშ საარმიო კორპუსის თავდაცვა (70 – 12);
18) ტაქტიკური საჰაერო დესანტები (70 – 10,5);
19) ვერტმფრენები ტანკების წინააღმდეგ (70 – 11);
20) აშშ საარმიო კორპუსი შეტევაში (70 – 12);
21) ნატო-ს საბრძოლო ვერტმფრენები (70 – 13);
22) ტანკებთან ბრძოლა დიდ სიშორეებზე (70 – 7);
23) ჩინეთის სახმელეთო ჯარები (70 – 12);
24) კაპიტალისტური ქვეყნების არმიების ტანკების ტაქტიკურ-ტექნიკური მახასიათებლები (70 – 2);
25) აშშ საარმიო ავიაციის საბრძოლო მზადყოფნის ამაღლება (70 – 8);
26) გფრ მოტოქვეითი დივიზიის ტანკსაწინააღმდეგო თავდაცვა (80 – 10,5);
27) გფრ სახმელეთო ჯარების ტანკსაწინააღმდეგო საშუალებები (80 – 7,5);
28) საფრანგეთის სახმელეთო ჯარების შეიარაღება (80 – 14);
29) ჩინეთის ქვეითი დივიზია შეტევაში (80 – 10);
30) კაპიტალისტური ქვეყნების სახმელეთო ჯარების ვერტმფრენები (80 – 6);
31) აშშ არმიის ტანკსაწინააღმდეგო საშუალებები (80 – 11);
32) საბრძოლო მოქმედებები უზრუნველყოფის ზოლში (80 – 9,5);
33) აშშ საარმიო ავიაციის მართვა (80 – 1);
34) ნატო-ს სახმელეთო ჯარები ცენტრალურ-ევროპულ საომარ მოქმედებათა თეატრზე (80 – 15,5);
35) საფრანგეთის საარმიო ავიაცია (80 – 11,5);
36) გფრ სახმელეთო ჯარების შეიარაღება (80 – 18);
37) იტალიის სახმელეთო ჯარები (80 – 9,5);
38) აშშ საარმო ავიაციის რადიოელექტრონული ბრძოლის საშუალებები (80 – 16,5);
39) საარმიო ავიაციისა და A-10 თვითმფრინავების ურთიერთმოქმედება (80 – 3,5);
40) ნიდერლანდების სახმელეთო ჯარები (80 – 9);
41) შვედეთის სახმელეთო ჯარების შეიარაღება (80 – 9,5);
42) საარმიო ავიაციის ვერტმფრენები (80 – 16);
43) აშშ არმიის შეიარაღება (80 – 16);
44) ვერტმფრენები ტანკების წინააღმდეგ (80 – 2);
45) ამერიკული მრავალმიზნობრივი ვერტმფრენი UH-60A „ბლექ ჰოქი“ (80 – 7,5);
46) აშშ საარმიო ავიაცია (80 – 10);
47) შვედეთში ტანკსაწინააღმდეგო საშუალებების შემუშავება (80 – 5,5);
48) აშშ ჯავშანსატანკო დივიზია (ორგანიზაცია) (80 – 2);
49) ტანკსაწინააღმდეგო საშუალებების სრულყოფა (80 – 15,5);
50) ესპანეთის სახმელეთო ჯარების შეიარაღება (80 – 8);
51) საცეცხლე მხარდაჭერის ამერიკული ვერტმფრენი AH-64A „აპაჩი“ (80 – 14);
52) კაპიტალისტური ქვეყნების არმიების ტანკების ტაქტიკურ-ტექნიკური მახასიათებლები (80 – 2);
53) აშშ ჯავშანსატანკო დივიზია თავდაცვაში (80 – 16);
54) მათვადი რაკეტა „პერშინგების“ 56-ე ბრიგადა (80 – 14);
55) დიდი ბრიტანეთის სახმელეთო ჯარების შეიარაღება (80 – 13,5);
56) აშშ ჯავშანსატანკო დივიზიის მარში და შემხვედრი ბრძოლა (80 – 14);
57) სროლის ლაზერული იმიტატორები (80 – 10,5);
58) აშშ „მძიმე“ დივიზიების საზენიტო დივიზიონი (80 – 18);
59) მეთაურის დასახმარებლად. აშშ 105-მმ ბუქსირებადი ჰაუბიცების ბატარეა; აშშ 155-მმ თვითმავალი ჰაუბიცების ბატარეა; აშშ 203,2-მმ თვითმავალი ჰაუბიცების ბატარეა (80 – 6);
60) ღობურები წყლის დაბრკოლებებზე (80 – 14);
61) აშშ მსუბუქი ქვეითი დივიზიები (80 – 18);
62) მეთაურის დასახმარებლად. აშშ მექანიზებული (ჯავშანსატანკო) დივიზიის საზენიტო დივიზიონის საზენიტო სარაკეტო კომპლექს „ჩაპარელის“ ბატარეა; (ამავე დივიზიის) თვითმავალ საზენიტო დანადგარ „ვულკანი“ – გადასატან საზენიტო სარაკეტო კომპლექს „სტინგერის“ შერეული ბატარეა; (ამავე დივიზიის) გზრკ „სტინგერების“ ბატარეა (80 – 6);
63) აშშ სახმელეთო ჯარების საბრძოლო მოქმედებათა ზურგის უზრუნველყოფის პრინციპები (80 – 11,5);
64) ნატო-ს ქვეყნების სახმელეთო ჯარების საბრძოლო შემადგენლობა (80 – 6);
65) მეთაურის დასახმარებლად. აშშ მექანიზებული (ჯავშანსატანკო) დივიზიის სატანკო ასეული; (ამავე დივიზიის) მოტოქვეითი ასეული; აშშ მსუბუქი ქვეითი დივიზიის ქვეითი ასეული (80 – 6);
66) ნატო-ს ქვეყნების საჰაერო-სადესანტო და საჰაერო-საიერიშო ჯარების საბრძოლო გამოყენება (80 – 17,5);
67) კაპიტალისტური ქვეყნების სახმელეთო ჯარების ტანკსაწინააღმდეგო საშუალებები (80 – 15,5);
68) აშშ სახმელეთო ჯარების მეთაურთა ძირითადი შემადგენლობა, შენაერთებისა და ნაწილების დისლოკაცია (80 – 9,5);
69) აშშ „მძიმე“ ფორმირებების მოტოქვეითი ბატალიონი (80 – 5,5);
70) აშშ სახმელეთო ჯარების ცალკეული ჯავშანსაკავალერიო პოლკი (80 – 20,5);
71) აშშ „მძიმე“ დივიზიების საველე არტილერია (80 – 20);
72) აშშ მექანიზებული დივიზია ბრძოლის ძირითად სახეობებში (80 – 21);
73) აშშ სატანკო ბატალიონი (80 – 5);
74) ამერიკული ტანკი M1 „აბრამსი“ და მისი მოდიფიკაციები (90 – 8);
75) აშშ სახმელეთო ჯარების მექანიზებული დივიზიის ზურგის უზრუნველყოფა (90 – 19);
76) აშშ 82-ე საჰაერო-სადესანტო დივიზია (90 – 12);
77) ახალი აშშ სახმელეთო ჯარების გამოყენების კონცეფციაში (90 – 15);
78) აშშ საჰაერო-საიერიშო დივიზიის საბრძოლო გამოყენება (90 – 19);
79) ამერიკული გადასატანი საზენიტო სარაკეტო კომპლექსი „სტინგერი“ (90 – 6);
80) ნატო-ს ევროპული ქვეყნების სახმელეთო ჯარების ვერტმფრენები (90 – 8);
81) აშშ სახმელეთო ჯარების დივიზიათა საინჟინრო ქვედანაყოფები (90 – 24,5);
82) აშშ ჯავშანსატანკო დივიზიის მარში (90 – 6);
83) იტალიის სახმელეთო ჯარების ოპერატიული და საბრძოლო მომზადება (90 – 10);
84) საბრძოლო ფსიქიური ტრამვების თავიდან აცილების მეთოდებისა და ხერხების შემუშავება აშშ არმიაში (90 – 6);
85) აშშ ჯავშანსატანკო დივიზია თავდაცვაში (90 – 18);
86) სწრაფი გაშლის ძალების სახმელეთო კომპონენტის საინჟინრო უზრუნველყოფა (90 – 7,5);
87) ჯარების გარჩევის პრობლება საბრძოლო პირობებში (90 – 3);
88) აშშ საარმიო ავიაციის ბრიგადის მონაწილეობა ოპერაციაში „ქარიშხალი უდაბნოში“ (90 – 6);
89) თანამედროვე სასროლი საბრძოლო მასალები (90 – 11);
90) დაბრკოლებების გადალახვის საშუალებათა სრულყოფა (90 – 16,5);
91) აშშ სახმელეთო ჯარებში უცხოელ სამხედრო მოსამსახურეთა მომზადება (90 – 5,5);
92) ღობურების გადალახვა (აშშ არმიის საბრძოლო გამოცდილებიდან) (90 – 11);
93) საარმიო ავიაცია თანამედროვე ბრძოლაში (90 – 4,5);
94) საბრძოლო-სადაზვერვო მანქანების მდგომარეობა და განვითარების პერსპექტივები (90 – 3,5);
95) აშშ რეგულარული სახმელეთო ჯარები (90 – 2);
96) სახმელეთო ჯარების საჰაერო თავდაცვის განვითარების ძირითადი მიმართულებანი (90 – 12,5);
97) ფინეთის სახმელეთო ჯარების ეგერთა ბრიგადები (2000 – 6,5);
VI. წერილები სამხედრო-საჰაერო ძალების შესახებ
1) ნატო-ს მე-6 გაერთიანებული ტაქტიკური საავიაციო სარდლობა (70 – 7 ხელნაწ. გვ.);
2) ნატო-ს გაერთიანებული სამხედრო-საჰაერო ძალები ევროპაში (70 – 12,5);
3) ტაქტიკური ავიაციის თვითმფრინავების შესაძლებლობები უშუალო საავიაციო მხარდაჭერაში (ნატო-ს სამხედრო სპეციალისტების შეხედულებებით) (80 – 8,5);
4) საზღვარგარეთული თვითმფრინავ-მზვერავები (80 – 7);
5) საჰაერო შეტევითი ოპერაცია (ნატო-ს სამხედრო სპეციალისტების შეხედულებებით) (80 – 16);
6) მანევრირება საჰაერო ბრძოლაში (80 – 8,5);
7) „უაილდ უიზლი“ თვითმფრინავის საბორტო აღჭურვილობა (80 – 4);
8) მრავალფუნქციური საავიაციო ინდიკატორები (80 – 8);
9) მოიერიშე ბრძოლაში (80 – 26);
10) ახალი მართვადი საავიაციო ბომბები (80 – 7);
11) „ჰაერი–ზედაპირი“ კლასის რადიოლოკაციასაწინააღმდეგო მართვადი რაკეტები (80 – 5,5);
12) ამერიკული ბომბდამშენი B-1B (80 – 8,5);
13) სამუშაოები აშშ-ში პროგრამა „სთელსის“ მიხედვით (80 – 5);
14) აშშ სჰძ-ის სატრანსპორტო თვითმფრინავები (80 – 19);
15) აშშ-ის მართვადი საავიაციო ბომბები (80 – 12,5);
16) გამანადგურებელ-ბომბდამშენი ბრძოლაში (80 – 24);
17) მართვადი რაკეტა „მეივერიქის“ საბრძოლო გამოყენება (80 – 8);
18) უშუალო საავიაციო მხარდაჭერის თვითმფრინავები (80 – 4,5);
19) აშშ სჰძ-ის ტაქტიკური თვითმფრინავების მოდერნიზაცია (80 – 3,5);
20) რაკეტების საბრძოლო ნაწილები საჰაერო მიზნების დაზიანებისთვის (80 – 7,5);
21) ტაქტიკური ავიაცია ოპერაციებში საომარ მოქმდებათა თეატრზე (ომთ) (80 – 10);
22) ტაქტიკური ავიაცია თანამედროვე ოპერაციებში (80 – 12);
23) „ჰაერი–ჰაერი“ კლასის მართვადი რაკეტების დამიზნების სისტემები (80 – 6,5);
24) აშშ სამხედრო-საჰაერო ძალების სტრატეგიული საავიაციო სარდლობა (80 – 17);
25) რადიოლოკაციური ამოცნობის სისტემები (80 – 4);
26) ამერიკული თვითმფრინავები F-111 (80 – 6);
27) ტაქტიკური ავიაციის თვითმფრინავების ძრავები (80 – 13,5);
28) მოიერიშისა და ვერტმფრენის ერთობლივი მოქმედებები (80 – 3);
29) აშშ სპეციალურ ოპერაციათა ძალების საავიაციო ტექნიკა (90 – 14,5);
30) აშშ სჰძ-ის სტრატეგიული ბომბდამშენები (90 – 12);
31) საჰაერო მეწინავე ავიადამმიზნებელთა გამოყენების პერსპექტივები (90 – 2,5);
32) საავიაციო გამოფენა „ფანბორო-90“ (90 – 4);
33) აშშ სჰძ-ის სამხედრო სატრანსპორტო საავიაციო სარდლობა (90 – 9);
34) პერსპექტიული ამერიკული გამანადგურებელი ATF (90 – 2);
35) აშშ სჰძ-ის საჰაერო ბაზირების ბირთული რაკეტები (90 – 5);
36) ტაქტიკური ავიაცია თანამედროვე ომში (90 – 23,5);
37) აშშ სამხედრო-საჰაერო ძალების საავიაციო უნივერსიტეტი (90 – 13,5);
38) აშშ სჰძ-ის საბრძოლო შემადგენლობა (90 – 5);
39) საჰაერო თავდაცვის სისტემის ჩახშობა (90 – 10);
40) ამერიკული მცირედშესამჩნევი ტაქტიკური გამანადგურებელი F-117A (90 – 12);
41) „ჰაერი–ჰაერი“ კლასის საავიაციო რაკეტები საზღვარგარეთის გამოფენებზე (90 – 5);
42) საჰაერო თავდაცვის სისტემის გადალახვა (90 – 14,5);
43) აშშ სამხედრო-საჰაერო ძალების საბრძოლო საავიაციო სარდლობა (90 – 6,5);
44) F-22 თვითმფრინავის საბორტო რადიოელექრონული აღჭურვილობა (90 – 8);
45) აშშ სჰძ-ის საბრძოლო გამოყენების ახალი მიმართულებები (90 – 14);
46) საჰაერო დაზვერვა მაღალი სიზუსტის იარაღის გამოყენების ინტერესებში (90 – 6,5);
47) აშშ სჰძ-ის სტრატეგიული ავიაციის რადიოელექტრონული ბრძოლის საშუალებები (90 – 19);
48) აშშ სჰძ-ის საჰაერო გადასროლების სარდლობა (90 – 3);
49) აშშ სამხედრო-საჰაერო ძალების ძირითადი საბრძოლო თვითმფრინავების ტაქტიკურ-ტექნიკური მახასიათებლები (ცხრილი) (90 – 4,5);
50) „ფერეტის“ ტიპის რადიოტექნიკური დაზვერვის ამერიკული თანამგზავრები (90 – 8,5);
51) საბრძოლო გაფრენის უზრუნველყოფის ავტომატიზებული სისტემა (90 – 6);
52) აშშ სჰძ-ის სარდლობა ევროპულ ზონაში (90 – 8,5);
53) იარაღის საავიაციო სისტემა RAPTOR/TALON (90 – 5,5);
54) აშშ სჰძ-ის საფრენოსნო-საგამოცდო ცენტრი ედვარდსი (90 – 12);
55) ვერტმფრენების საჰაერო ბრძოლა (90 – 9,5);
56) აშშ ავიაციის საბრძოლო გამოყენება რეგიონულ კონფლიქტებში (90 – 7,5);
57) ჩამოსაკიდი კონტეინერები სადაზვერვო აღჭურვილობით (90 – 9);
58) საჰაერო დაზვერვა რეგიონულ შეიარაღებულ კონფლიქტებში (90 – 9,5);
59) ამერიკული კოსმოსური სისტემა „იმეუსი“ და ბალისტიკური რაკეტების გაშვებათა აღმოჩენის პერსპექტიული სისტემის შექმნა (90 – 13,5);
60) აშშ სამხედრო-საჰაერო ძალების საბრძოლო შემადგენლობა (1994 წლის დასასრულის მდგომარეობით) (90 – 10);
61) ავიაციის საბრძოლო მოქმედებები ღამის პირობებში (90 – 27);
62) ხედვითი დაზვერვის ამერიკული კოსმოსური სისტემები (90 – 10 /წერილი დასამთავრებელია/);
VII. წერილები სამხედრო-საზღვაო ძალების შესახებ
(ხელნაწერი მასალები ძირითადად თაბახის ფურცლებზე ან მათ თანაზომად საკანცელარიო წიგნებში მაქვს ჩაწერილი, მაგრამ აშშ სამხედრო-საზღვაო ძალების შესახებ დაახლოებით 20-მდე თარგმანი მაქვს დაწერილი ჩვეულებრივ საერთო რვეულში, რის გამოც იქ ხელნაწერი გვერდების რაოდენობა მნიშვნელოვნად მეტია სხვა წერილებთან შედარებით, რასაც ალბათ შეამჩნევს მკითხველი)
1) ნატო-ს ქვეყნების სამხედრო საზღვაო ძალების საესკორტო ხომალდები (70 – 16 ხელნაწ. გვ.);
2) აშშ სამხედრო საზღვაო ძალების ბაზირების სისტემა ატლანტიკაში (70 – 13);
3) მრავალმიზნობრივი ავიამზიდი ხომალდები (70 – 7,5);
4) კაპიტალისტური ქვეყნების სამხედრო საზღვაო ძალების სარაკეტო კატარღები (70 – 11);
5) ნატო-ს სამხედრო საზღვაო ძალები ხმელთაშუა ზღვაში (70 – 15,5);
6) ნატო-ს სამხედრო საზღვაო ძალები ხმელთაშუა ზღვაში (80 – 19);
7) აშშ სამხედრო საზღვაო ძალების ამფიბიური ძალები (80 – 15);
8) აშშ საზღვაო ქვეითი ჯარის საექსპედიციო ბრიგადა (80 – 14);
9) ნავსაწინააღმდეგო ომი (ნატო-ს სარდლობის შეხედულებებით) (80 – 19);
10) აშშ სზძ-ის ოფიცერთა სრულყოფის კურსები (80 – 13);
11) წერილიდან: „თიქონდეროგას“ ტიპის მრი კრეისერები (80 – 8,5);
12) იაპონური ფლოტის საესკორტო ძალები (80 – 19);
13) ამერიკული ატომური წყალქვეშა ნავის ახალი პროექტი (80 – 5);
14) ნატო-ს სტრატეგიული სარდლობა ატლანტიკაში (80 – 17);
15) ნატო-ს ქვეყნების სამხედრო საზღვაო ძალების წყალზედა ხომალდების კავშირგაბმულობის ავტომატიზებული სისტემები (80 – 5,5);
16) აშშ სამხედრო საზღვაო ძალების მეთვალყურეობის სისტემის სრულყოფა (80 – 13);
17) აშშ საზღვაო ქვეითი ჯარის საექსპედიციო ბატალიონი (80 – 3);
18) აშშ „საზღვაო სტრატეგია“ (80 – 12);
19) აშშ სამხედრო საზღვაო ძალების ხომალდების ტაქტიკური სისტემა „თაქთასი“ (80 – 7,5);
20) სახაზო ხომალდები და მათი საბრძოლო გამოყენება (80 – 14);
21) აშშ საზღვაო სტრატეგია (90 – 32);
22) ატომური მრავალმიზნობრივი წყალქვეშა ნავები (90 – 12);
23) საესკადრო ნაღმოსნები (საცნობარო მონაცემები) (90 – 16);
24) ამერიკული საგემბანო გამანადგურებელ-მოიერიშე F/A-18 „ჰორნეთი“ (90 – 37);
25) ნატო-ს ქვეყნების სზძ ფლოტების მდგომარეობა და განვითარების პერსპექტივები (90 – 29);
26) აშშ სზძ ახალი თაობის ატომური წყალქვეშა ნავი (90 – 24,5);
27) მრავალეროვნული ნაღმ-სატრალო ძალები ომში სპარსეთის ყურეში (90 – 9);
28) ჰიდროაკუსტიკური წინააღმდეგობის სახომალდო სისტემები (90 – 8);
29) სისტემა EPLRS (90 – 3);
30) აშშ საზღვაო ქვეითი ჯარის რეზერვი (ისტორიის გამოცდილება და თანამედროვეობა) (90 – 42);
31) საზღვარგარეთის ქვეყნების სზძ-ის ერთჯერადი გამოყენების რადიოელექტრონული ბრძოლის (რებ) საშუალებები (90 – 13,5);
32) საზღვარგარეთის სზძ-ის ნაღმსაწინააღნმდეგო ხომალდები (90 – 28);
33) ნატო-ს ქვეყნების სტრატეგიული ბირთვული ძალების საზღვაო კომპონენტი (90 – 22);
34) აშშ სზძ-ში გამოყენებული სათანამგზავრო სანავიგაციო სისტემები (90 – 19,5);
35) ატომური სარაკეტო წყალქვეშა ნავების ავარიულობა (90 – 14);
36) მრავალფუნქციური პულტები NAUTIC (90 – 3);
37) CH-46E „სი ნაით“ ვერტმფრენების მოდერნიზაცია (90 – 3,5);
38) აშშ სამხედრო-საზღვაო ძალების ავიამზიდები (ჩანართის მოკლე ინფორმაცია) (90 – 2,5);
39) აშშ სზძ-ის ამფიბიური ძალები (განვითარების ზოგიერთი პერსპექტივა) (90 – 22);
40) ვერტმფრენების უსაფრთხო დაჯდომის სახომალდო სისტემები (90 – 4);
41) ტრენაჟორები და ოპერატიული ვითარების მოდელირების საშუალებანი აშშ სზძ-ში (90 – 3);
42) აშშ სამხედრო-საზღვაო ძალების საბრძოლო შემადგენლობა (1994 წლის მიწურულის მდგომარეობით) (90 – 14);
43) აშშ სზძ-ის ჰიდროაკუსტიკური სადგურები დრეკადი განფენილი ბუქსირებადი ანტენებით (90 – 31,5);
44) ლაზერული გამოსხივების წყაროთა აღმოჩენის საშუალებანი (90 – 14,5);
45) აშშ სზძ „ლოს-ანჟელესის“ ტიპის ატომური წყალქვეშა ნავების ჰიდროაკუსტიკური კომპლექსი (90 – 11,5);
46) ნატო-ს ქვეყნების სამხედრო საზღვაო ძალების მდგომარეობა და განვითარების პერსპექტივები (90 – 52);
VIII. წერილები გფრ სამხედრო მშენებლობის შესახებ
1) ბუნდესვერის აერომობილური ქვედანაყოფები (70 – 13,5 ხელნაწ. გვ.);
2) გფრ სახმელეთო ძალების რეორგანიზაციის გეგმა (70 – 4);
3) ბუნდესვერის სადაზვერვო თვითმფრინავი „ფანტომი“ (70 – 13);
4) გფრ მოტოქვეითი დივიზიის ტანკსაწინააღმდეგო თავდაცვა (70 – 9,5);
5) გფრ მოტოქვეითი დივიზია მარშზე და შემხვედრ ბრძოლაში (70 – 12);
6) გფრ ტერიტორიული ჯარების მომზადება (70 – 11,5);
7) გფრ შეიარაღებული ძალების მდგომარეობა და განვითარების პერსპექტივები (70 – 6 /ტექსტის დიდი ნაწილი თითქმის გამქრალია/);
8) ბუნდესვერის სატანკო ბატალიონი ბრძოლის ძირითად სახეობებში (70 – 9);
9) გფრ მოტოქვეითი დივიზიის ტანკსაწინააღმდეგო თავდაცვა (80 – 10,5);
10) გფრ სახმელეთო ჯარების ტანკსაწინააღმდეგო საშუალებები (80 – 7,5);
11) გფრ სატანკო დივიზიის ორგანიზაცია (80 – 3);
12) გფრ სამთოქვეითი დივიზიის ორგანიზაცია (80 – 6,5);
13) ბუნდესვერის სატანკო ბრიგადის მარში და შემხვედრი ბრძოლა (80 – 11);
14) ბუნდესვრის სატანკო ბრიგადა შეტევაში (80 – 10);
15) გფრ მოტოქვეითი დივიზიის შეტევა წყლის დაბრკოლების ფორსირებით (80 – 9);
16) გფრ სახმელეთო ჯარები (80 – 15);
17) ბუნდესვერი – ნატო-ს დამრტყმელი ძალაა (80 – 16,5);
18) გფრ ტერიტორიული ჯარები (80 – 14);
19) მეთაურის დასახმარებლად: გფრ გამანადგურებელ-ტანკსაწინააღმდეგო ასეული; გფრ საპარაშუტო-სადესანტო ასეული; გფრ სამთოქვეითი ასეული; გფრ ქვეითი ასეული; გფრ სადაზვერვო ასეული; გფრ ნაღმსატყორცნების ასეული (80 – 10,5);
20) მეთაურის დასახმარებლად (ბუნდესვერის ქვეითი, სადაზვერვო და ნაღმსატყორცნების ასეულები) (80 – 5,5);
21) გფრ სატანკო დივიზიის მარში და შემხვედრი ბრძოლა (80- 18);
22) ბუნდესვერის სატანკო დივიზია შეტევაში (80 – 12,5);
23) გფრ სატანკო დივიზია (ორგანიზაცია) (80 – 2);
24) გფრ მოტოქვეითი დივიზია (ორგანიზაცია) (80 – 2);
25) გფრ საჰაერო-სადესანტო დივიზია (ორგანიზაცია) (80 – 2);
26) ბუნდესვერის სატანკო დივიზია თავდაცვაში (80 – 17,5);
27) გფრ ტერიტორიული ჯარები (80 – 5);
28) გერმანული ტანკი „ლეოპარდ-2“ (90 – 6);
29) ახალი გერმანული მრი ფრეგატები (90 – 8,5);
30) ნატო-ს ევროპული ქვეყნების სახმელეთო ჯარების ვერტმფრენები (90 – 7);
31) ბუნდესვერის აერომობილური ჯარების შექმნა (90 – 9);
32) ყოფილი გდრ-ის ეროვნული სახალხო არმიის ინტეგრაცია ბუნდესვერში (90 – 4);
33) საზენიტო-სარაკეტო კომპლექს (ზრკ) „როლანდის“ მოდერნიზაცია (90 – 1,5);
34) გერმანული ავტომატური შაშხანა G11 (90 – 3,5);
35) ბუნდესვერის თანამედროვე მდგომარეობა და განვითარების პერსპექტივები (90 – 28);
36) გერმანიის სახმელეთო ჯარების ოფიცერთა კადრების მომზადება (90 – 5,5);
37) გერმანიის სახმელეთო ძალების განვითარების პერსპექტივები (90 – 8);
38) ბუნდესვერის სახმელეთო ძალების მართვის სისტემა (90 – 8);
IX. წერილები ირანის შესახებ
1) ირანი (ფიზიკურ-გეოგრაფიული პირობები, ეკონომიკა, ინფრასტრუქტურის ელემენტები) (70 – 16 ხელნაწ. გვ.);
2) იმპერიალიზმის ხრიკები ახლო და შუა აღმოსავლეთში (70 – 5);
3) ირანის ისლამური რევოლუციის გუშაგთა კორპუსი (80 – 11);
4) მორალურ-ფსიქოლოგიური მომზადება ირანის შეიარაღებულ ძალებში (90 – 11);
5) ირანის სახმელეთო ჯარები (90 – 18);
X. ისრაელის შეიარაღებული ძალები
1) ისრაელის ეკონომიკის მილიტარიზაცია (70 – 13,5 ხელნაწ. გვ.);
2) სიონიზმის აგრესიული არსი (70 – 13);
3) იმპერიალისტების ხრიკები ახლო აღმოსავლეთში (70 – 15);
4) ისრაელის შეიარაღების ექსპორტი (70 – 4);
5) ისრაელის ეკონომიკის მილიტარიზაცია (80 – 11,5);
6) ისრაელის შეიარაღებული ძალები – აგრესიის იარაღი (80 – 15);
7) ისრაელის არმია – გენოციდისა და ყაჩაღობის იარაღი (80 – 17,5);
8) ისრაელის სამხედრო-საზღვაო ძალები (80 – 6); /დასამთავრებელია/
9) ისრაელის სახმელეთო ჯარები (90 – 18);
10) ისრაული ტანკი „მერკავა“ (90 – 7,5);
11) ისრაელის სამხედრო-საჰაერო ძალები (90 – 14);
12) ისრაელის სამხედრო მრეწველობა (90 – 25);
13) ისრაელის შეიარაღებული ძალები (90 – 13,5);
XI. წერილები შეიარაღებული ძალების პირადი შემადგენლობით დაკომპლექტებისა და საბრძოლო მომზადების შესახებ
1) ტენდენციები ნატო-ს ქვეყნების არმიების დაკომპლექტებაში (70 – 4 ხელნაწ. გვ.);
2) ნდობით აღჭურვილ პირთა ინსტიტუტი ბუნდესვერში (80 – 2);
3) აშშ შეიარაღებული ძალების რიგითებითა და სერჟანტებით დაკომპლექტების სოციალური საფუძვლები (80 – 7,5);
4) ტანკისტების მომზადება აშშ არმიაში (80 – 7);
5) რასობრივი პრობლემები აშშ შეიარაღებულ ძალებში (80 – 2,5);
6) პარაშუტისტების მომზადება აშშ სახმელეთო ჯარებში (80 – 2,5);
7) საბრძოლო მომზადება აშშ სახმელეთო ჯარებში (მომზადების სტრუქტურა, შინაარსი, ხარისხის კონტროლი და შეფასება) (80 – 16);
8) საბრძოლო მომზადება აშშ სახმელეთო ჯარებში (დაგეგმვა და კონტროლი) (80 – 10,5);
9) საბრძოლო მომზადება აშშ სახმელეთო ჯარებში (სწავლების პრინციპები და სასწავლო პროცესის ორგანიზაციის ფორმები) (80 – 12,5);
10) აშშ სახმელეთო ჯარების დაკომპლექტება (80 – 12,5);
11) დიდი ბრიტანეთის შეიარაღებული ძალების დაკომპლექტების პრობლემათა შესახებ (80 – 3);
12) გფრ-ის ახალგაზრდობის ბუნდესვერისადმი დამოკიდებულება (90 – 3);
13) აშშ სახმელეთო ჯარების საბრძოლო მომზადება (პირადი შემადგენლობის სწავლების ფორმები) (90 – 7);
14) ზოგიერთი რასობრივი და ეთნიკური პრობლემის გადაწყვეტა აშშ შეიარაღებულ ძალებში (90 – 2,5);
15) საყოველთაო სამხედრო ვალდებულება საფრანგეთში (90 – 6,5);
16) ნატოს ძირითადი ევროპული ქვეყნების სახმელეთო ჯარების დაკომპლექტება (90 – 12);
17) საფრანგეთის სამხედრო მოსამსახურეთა სოციალური დაცულობა (90 – 8,5);
18) დიდი ბრიტანეთის სამხედრო მოსამსახურეთა სოციალური უზრუნველყოფა (90 – 12);
19) აშშ არმიის გენერლები (90 – 3);
20) შეიარაღებული ძალების დაკომპლექტების სისტემის რეფორმა დასავლეთის ქვეყნებში: პრობლემები და გამოცდილება (90 – 9)
21) პაკისტანის არმიის დაკომპლექტების პრინციპები (90 – 7,5);
22) მოხალისეთა შერჩევის სისტემა აშშ არმიაში (90 – 7,5);
23) აშშ სპეციალურ ოპერაციათა ძალების ფიზიკური მომზადების ორგანიზაცია (90 – 6,5);
24) სპეციალური და წამახალისებელი დამატებები აშშ სამხედრო მოსამსახურეთა ფულად ანაზღაურებაზე (90 – 6);
25) ბუნდესვერის სამხედრო მოსამსახურეთა სოციალურ-სამართლებრივი დაცვა (90 – 6);
XII. სამხედრო პოლიტიკის საკითხები
1) იმპერიალისტური ბლოკები აზიაში (70 – 25 ხელნაწ. გვ.);
2) ჩილეს ტრაგედია (70 – 12,5);
3) ბლოკ სენტო-ს აგრესიული არსი (70 – 18,5);
4) აშშ-ისა და დიდი ბრიტანეთის ხრიკები სპარსეთის ყურის ზონაში (70 – 14);
5) აშშ აგრესიული პოლიტიკის ჩავარდნა ინდოჩინეთში (70 – 18);
6) დიდი ბრიტანეთის სამხედრო პოლიტიკა (80 – 13);
7) სამხედრო-პოლიტიკური ვითარება სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიაში (80 – 13,5);
8) აშშ – ბირთული მუქარა მსოფლიოსათვის (80 – 15,5);
9) აშშ: იარაღით ვაჭრობა – მუქარა მსოლიოსთვის (80 – 19);
10) სამხედრო-პოლიტიკური ვითარება შუა აღმოსავლეთსა და სამხრეთ აზიაში (80 – 17);
11) აშშ-ის თავხედური აგრესია გრენადის წინააღმდეგ (80 – 8,5);
12) ლოკალური ომები იმპერიალიზმის სამხედრო პოლიტიკაში (80 – 19);
13) ფაქტები ბრალს დებენ (ამერიკული იმპერიალიზმის ბოროტმოქმედება ინდოჩინეთში) (80 – 15);
14) აშშ – სახელმწიფო ტერორიზმის სულისჩამდგმელი და ორგანიზატორი (80 – 17);
15) ინდოეთის ოკეანე: მშვიდობის ზონა თუ აშშ-ის „მესამე სტრატეგიული ზონა“? (80 – 20);
16) ახლო აღმოსავლეთი აშშ-ის აგრესიულ გეგმებში (80 – 15,5);
17) რეგიონული კონფლიქტები იმპერიალიზმის გეგმებში (80 – 23);
18) დიდი ბრიტანეთის ნედლეულით უზრუნველყოფა (80 – 15,5);
19) რა დგას აშშ „ეროვნული უსაფრთხოების უზრუნველყოფის“ პოლიტიკის უკან (80 – 13,5);
20) „არასანქცირებული ბირთვული ომი შესაძლებელია“ (80 – 5,5);
21) აშშ „ნეოგლობალიზმი“ და სახელმწიფო ტერორიზმი მოქმედებაში (ამერიკული იმპერიალიზმის ლიბიაზე თავდასხმის გამო) (80 – 14);
22) რეგიონული კონფლიქტები და ახალი აზროვნება (90 – 34);
23) „ჯასთ ქოზი“ – აშშ-ის სამხედრო ოპერაცია პანამის წინააღმდეგ (აშშ „ნეოგლობალიზმი“ მოქმედებაში) (90 – 19);
24) იუგოსლავია: არმიის როლი ეროვნებათაშორის კონფლიქტში (გასაგრძელებელია) (90 – 17);
25) არაბული რეგიონული უსაფრთხოების სისტემის შესახებ სპარსეთის ყურის ზონაში (90 – 4,5);
26) აშშ პოლიტიკის ძირითადი მიმართულებები აფრიკაში (90 – 13);
27) აშშ-ისა და იაპონიის სამხედრო თანამშრომლობა (90 – 13);
28) ავღანეთი: ომი გრძელდება (90 – 17,5);
29) ახლო აღმოსავლეთი: გამალებული შეიარაღების ესკალაცია (90 – 14);
30) აშშ სამხედრო პოლიტიკის ძირითადი თავისებურებანი (90 – 15);
31) საერთაშორისო ტერორიზმის პრობლემები: აშშ-ის პოზიცია (90 – 10);
XIII. წერილები სამხედრო მრეწველობაზე
1) ინგლისური შეიარაღების ექსპორტი (70 – 10 ხელნაწ. გვ.);
2) დიდი ბრიტანეთის სამხედრო-სამრეწველო კომპლექსი (70 – 20);
3) გფრ ავიასარაკეტო მრეწველობა (70 – 7);
4) ბირთვული პოტენციალის შექმნა სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკაში (70 – 5,5);
5) ინგლისური შეიარაღების ექსპორტი (70 – 9,5);
6) ინგლისური შეიარაღების ექსპორტი (80 – 13);
7) აშშ-ის კონტროლი სტრატეგიული მასალებისა და ტექნოლოგიების ექსპორტზე (80 – 11,5);
XIV. სამოქალაქო თავდაცვის შესახებ
1) შვედეთის სამოქალაქო თავდაცვა (70 – 16 ხელნაწ. გვ.);
2) აშშ სამოქალაქო თავდაცვის სისტემა (70 – 12,5);
3) ნორვეგიის სამოქალაქო თავდაცვა (70 – 10,5);
4) აშშ სამოქალაქო თავდაცვის რეორგანიზაცია (80 – 3);
5) ნატო-ს სამოქალაქო თავდაცვის კომიტეტი (80 – 6,5);
6) შვეიცარიის სამოქალაქო თავდაცვა (80 – 5);
7) მოსახლეობის ევაკუაცია ნორვეგიის სამოქალაქო თავდაცვის სისტემაში (80 – 12,5);
8) ნატო-ს ძირითადი ქვეყნების სამოქალაქო თავდაცვის ხელმძღვანელი ორგანოები (80 – 8);
9) აშშ-ის სამოქალაქო თავდაცვა (80 – 12);
10) შეხედულებები სამოქალაქო თავდაცვაზე აშშ-ში (80 – 15);
11) გფრ-ის სამოქალაქო თავდაცვა (80 – 31);
12) დანიის სამოქალაქო თავდაცვა (80 – 13);
13) იტალიის სამოქალაქო თავდაცვა (80 – 10);
14) ნატო-ს მთავარი კომიტეტი სამოქალაქო სფეროში საგანგებო გეგმების შემუშავებაში (80 – 3);
15) აშშ სამოქალაქო თავდაცვა თანამედროვე ეტაპზე (90 – 7,5);
16) ირანის სამოქალაქო თავდაცვა (90 – 12,5);
17) შვედეთის სამოქალაქო თავდაცვა (90 – 11,5);
18) საფრანგეთის სამოქალაქო თავდაცვა (90 – 21);
19) დიდი ბრიტანეთის სამოქალაქო თავდაცვა (90 – 16);
20) დიდი ბრიტანეთის სამოქალაქო თავდაცვის ურთიერთმოქმედება შეიარაღებულ ძალებთან და პოლიციასთან (90 – 3,5);
21) სამოქალაქო თავდაცვა ნატო-ს ქვეყნებში: მოსახლეობის ევაკუაცია (90 – 13);
22) სამოქალაქო თავდაცვა ახალ ეტაპზე (90 – 14);
23) კანონპროექტი სამოქალაქო თავდაცვის შესახებ საბერძნეთში (90 – 3);
24) სამოქალაქო თავდაცვის სპეციალისტების მომზადება (90 – 3);
XV. სხვადასხვა ქვეყნების სამხედრო-გეოგრაფიული აღწერილობა
1) შვედეთი (სამხედრო-გეოგრაფიული მიმოხილვა) (70 – 16 ხელნაწ. გვ.);
2) ნორვეგია (გეოგრაფია, სახელმწიფო წყობილება, ინფრასტრუქტურა) (70 – 14);
3) ისლანდია (გეოგრაფია, სახელმწიფო წყობილება, ინფრასტრუქტურა) (70 – 16);
4) გერმანიის ფედერაციული რესპუბლიკა (გეოგრაფიული პირობები, ეკონომიკა, ინფრასტრუქტურის ელემენტები) (70 – 18);
5) დანია (ფიზიკურ-გეოგრაფიული აღწერილობა, სახელმწიფო წყობილება, ეკონომიკა, ინფრასტრუქტურა) (70 – 13);
6) ბელგია (ფიზიკურ-გეოგრაფიული პირობები, სახელმწიფო წყობილება, ეკონომიკა და ინფრასტრუქტურა) (70 – 12,5);
7) საბერძნეთი (ფიზიკურ-გეოგრაფიული პირობები, სახელმწიფო წყობილება, ეკონომიკა, ინფრასტრუქტურის ელემენტები, შეიარაღებული ძალები) (70 – 15);
8) შვედეთი (ფიზიკურ-გეოგრაფიული პირობები, მოსახლეობა და სახელმწიფო წყობილება, ეკონომიკა, შეიარაღებული ძალები, ინფრასტრუქტურის ელემენტები) (80 – 14);
9) ბელგია (სამხედრო-გეოგრაფიული აღწერილობა) (80 – 18);
XVI. სპეციალური სამსახურების შესახებ
1) აშშ „სადაზვერვო გაერთიანება“ (70 – 18 ხელნაწ. გვ.);
2) დაზვერვა თანამედროვე ომში (აშშ სამხედრო სპეციალისტების შეხედულებებით) (70 – 20);
3) ცენტრალური სადაზვერვო სამმართველო აფრიკის წინააღმდეგ (80 – 10);
4) წერილიდან: გფრ სპეცსამსახურები – აგრესიისა და რევანშის იარაღი (80 – 12);
5) აშშ სადაზვერვო სამსახურების რეორგანიზაცია (90 – 15);
6) აშშ-ის დაზვერვა: ისტორია და თანამედროვეობა (90 – 17,5);
7) აშშ სადაზვერვო გაერთიანება (90 – 18);
8) დიდი ბრიტანეთი: სპეცსამსახურების სისტემა ახალ საერთაშორისო პირობებში (90 – 34,5).
აი, ასეთია ჩამონათვალი იმ წერილებისა, იმ ცოდნის და ინფორმაციისა, რომლებიც ქართულ ენაზე მაქვს თარგმნილი, რათა მათთვის შემდგომი მსვლელობა მიმეცა, მაგრამ ჩვენში გასულ ათწლეულებში არსებული მდგომარეობის შედეგად, ეს ვერ მოხერხდა და ვერც ჯერჯერობით ხერხდება. ანუ ასეთი შინაარსისა და მოცულობის ცოდნა დევს ჩვენში, ქართულ ენაზე, პასიურ მდგომარეობაში, მაგრამ მისი გააქტიურების ინტერესი და სურვილი საქართველოს თავდაცვის სამინისტროში არ გააჩნდათ და არც გააჩნიათ – თანაც კატეგორიულად და დაჟინებით. რა ვქნათ, რაც არ უნდათ – ღმერთმა ნურც მისცეთ. მაგრამ თუ რატომ არ უნდათ, ეს უკვე საღ აზრსა და ჯანსაღ გონებაში ვერანაირად ვერ ჯდება.
ამ წერილების უდიდესი ნაწილი, როგორც იტყვიან, ლომის წილი მე ვთარგმნე ჯერ კიდევ 1990-იან წლებში, ანუ 20–29 წლის წინათ, და იმ ხანებიდანვე ვცდლობდი ეს საქმე უფრო მყარ და ფართო საფუძველზე დამეყენებია. 1992–93 წლებში ვმსახურობდი ეროვნული გვარდიის მთავარ სამმართველოში, თუმცა კი მაშინ თარგმნილი წერილები არცთუ ისე ბევრი მქონდა, თან ჯანმრთელობის პრობლემებიც მაწუხებდა, რათა ასეთ სერიოზულ საქმეზე საფუძვლიანად მეფიქრა და მეზრუნა. 1993 წლის ბოლოს მუშაობა დავიწყე საქართველოს პარლამენტის კვლევით სამსახურში (ამჟამად კვლევითი დეპარტამენტი), სადაც პარლამენტისთვის საჭირო და/ან საყურადღებო თემებს ვამუშავებდი საზღვარგარეთის სახელმწიფოთა სამხედრო მშენებლობის გამოცდილების შესწავლითა და შესაბამისი კვლევითი ნაშრომების მომზადებით, რომლებიც შემდეგ პარლამენტის წევრებთან და შესაბამის კომიტეტთან მიდიოდა, ჩემი ინიციატივითა და სამსახურის ხელმძღვანელობის თანხმობით ეს ნაშრომები მიმქონდა ასევე თავდაცვის სამინისტროს საგარეო ურთიერთობათა სამმართველოშიც.
1994 წლის ბოლოს თუ 95-ის დასაწყისში შევიტყე, რომ თავდაცვის სამინისტროს აღნიშნული სამმართველო გააფართოვეს და გარდაქმნეს მთავარ სამმართველოდ. მაშინ შევედი მის უფროსთან, პოლკოვნიკ დავით თევზაძესთან და შევთავაზე ჩემი გადასვლა მის სამმართველოში, რათა საზღვარგარეთის სახელმწიფოთა სამხედრო მშენებლობის შესწავლის საქმე უფრო მკვიდრ და ფართო საფუძვლებზე აგვეგო, შემდგომში შესწავლილი და დამუშავებული მასალების საქართველოს თავდაცვის სისტემისა და შეიარაღებული ძალების მშენებლობაში გამოყენების მიზნით; მაგრამ დავით თევზაძისგან მივიღე უარი. მან მითხრა, რომ მის სამმართველოს არ ევალება ასეთი საფუძვლიანი კვლევების წარმოება, არამედ ყოველწლიურად ე. წ. „საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს თეთრი წიგნის“ გამოცემა, რომელშიც უფრო ჩვენში არსებული მდგომარეობის შესახებ ზედაპირული ინფორმაცია იქნებოდა მოყვანილი. რაც შეეხებოდა აშშ შეიარაღებული ძალების მშენებლობის შესწავლას, რაზეც მე მაშინ ძირითადად ვმუშაობდი, მიპასუხა, რომ თავდაცვის სამინისტროს თანამშრომლები მას აშშ-ში ჰყავდა გაგზავნილი და იმათგან უფრო საფუძვლიან ინფორმაციას მიიღებდა. ეს იყო 25 წლის წინ, მაგრამ მას შემდეგ ასეთი ცოდნა და ინფორმაცია აშშ თავდაცვის სისტემისა და შეიარაღებული ძალების მშენებლობის შესახებ, რატომღაც, ქართულ საზოგადოებაში თავდაცვის სამინისტროსგან არც შემოსულა და არც გავრცელებულა. შემდეგ დავით თევზაძე ამერიკაში წავიდა სასწავლებლად, წელიწადნახევრით თუ ორი წლით, და ეს საქმეც ისევე მკვდრად დარჩა, სამინისტროს მხრიდან, რა საკვირველია.
შემდეგ 1995 წელს შევეცადე ახლად შექმნილი ეროვნული უშიშროების საბჭოს აპარატში აგვეწყო ასეთი მუშაობა, მანამდე არსებული სამხედრო-ისტორიული ჟურნალის „მხედარი“ რედკოლეგიის წევრებისა და აქტიური ავტორების მონაწილეობით, რომელთა შორის მეც ვიყავი და რომლებსაც ჰქონდათ ცოდნა და ინტერესები თანამედროვე სამხედრო საქმისა და მისი ისტორიის მნიშვნელოვან საკითხებში. რადგან მე მაშინ პარლამენტის აპარატში ვმუშაობდი, ამიტომ უფრო აქტიურად და თამამად შემეძლო შესვლა ასეთი წინადადებით უშიშროების საბჭოში, და მქონდა ასევე რეკომენდაციებიც როგორც ჩემი ხელმძღვანელობისგან, ისე პრეზიდენტის აპარატიდანაც, კერძოდ ირაკლი მაჭავარიანისგან, რომელიც მაშინ კონფლიქტების მოგვარების საკითხებს ხელმძღვანელობდა. უშიშროების საბჭოს აპარატიდან დამელაპარაკა პაატა გიორგიძე, თითქოს საქმეს კარგი პირიც უჩანდა, მაგრამ საბოლოოდ უარი მივიღეთ მეც და იმ პირებმაც, ვინც მზად ვიყავით იქ სამუშაოდ წავსულიყავით, არა უბრალოდ დასაქმებისთვის, ცხადია, არამედ ქვეყნის თავდაცვისა და უსაფრთხოების უზრუნველყოფის სფეროში რეალური და საჭირო ცოდნის შემოტანისა და ამ მხრივ სასარგებლო სამსახურის გაწევისთვის.
1996 წლის აპრილის დასაწყისში თბილისში კრწანისის სამთავრობო რეზიდენციაში ჩატარდა ნატო-ს ბლოკის პირველი საჯარო კონფერენცია თემაზე „მცირე სახელმწიფოს ეროვნული უსაფრთხოების კონცეფციის შემუშავება“. დასავლეთის მხრიდან ამ ღონისძიებას სათავეში უდგნენ „ნატო-ს ინფორმაციის ოფისი“ და „ფრიდრიხ ებერტის ფონდი“, ხოლო საქართველოს მხრიდან კი მასპინძლობდა „მშვიდობის, დემოკრატიისა და განვითარების კავკასიური ინსტიტუტი“ (შემდგომში ამ ინსტიტუტმა გამოსცა მცირე წიგნი კონფერენციის მუშაობის ძირითადი მომენტების ასახვითა და გაჟღერებით, რაც მეტად საინტერესოა). იქ შემხვდა ბ-ნი პაატა გიორგიძე და საუბარში მითხრა, რომ ჩემი ინფორმაცია მას უკვე მოძველებულად მოეჩვენა, და ეს იყო მათგან უარის მიზეზიც. რა თქმა უნდა, ეს არ იყო სწორი. ჩემი თხრობისას მე მას ვუთხარი, რომ ამერიკელებს შეიარაღებაში ჰქონდათ ისეთი სისტემები, რომელთა საბაზო მოდელებიც ჯერ კიდევ 1960-იან წლებში იყო გამოშვებული და მიღებული. ასეთები გახლდათ M60 სერიის საბრძოლო ტანკები, M113 სერიის ჯავშანტრანსპორტერები, M109 და M110 სერიების თვითმავალი ჰაუბიცები (შესაბამისად 155 და 203,2 მმ ყალიბისა), UH-1 სერიის ზოგადი დანიშნულების ვერტმფრენები, AH-1 სერიის დამრტყმელი ვერტმფრენები, CH-47 სერიის სატრანსპორტო-სადესანტო (მძიმე სატრანსპორტო) ვერტმფრენები, B-52 სერიის სტრატეგიული ბომბდამშენი თვითმფრინავები, C-141 და C-5 სერიების სტრატეგიული სატრანსპორტო და C-130 სერიის ტაქტიკური სატრანსპორტო თვითმფრინავები, A-6 და A-7 სერიების მოიერიშე და F-4 სერიის გამანადგურებელი თვითმფრინავები და სხვა. 1970-იან და 80-იან წლებში ხდებოდა მათი მოდერნიზაცია და მათ საფუძველზე უკვე განახლებული ვარიანტების გამოშვება, როგორებიც გახლდნენ M60A3 ტიპის საბრძოლო ტანკები, M113A2/A3 ტიპის ჯავსანტრანსპორტერები, M109A4/A6 და M110A2 ტიპის თვითმავალი ჰაუბიცები, B-52B და H ტიპის სტრატეგიული ბომბდამშენები, C-141B ტიპის სტრატეგიული სატრანსპორტო თვითმფრინავები, A-7D ტიპის მოიერიშე და F-4D ტიპის ტაქტიკური გამანადგურებელი თვითმფრინავები და სხვა. და არაფერი მოძველებული ინფორმაცია, ცხადია, ამაში არ ყოფილა. უარის მიზეზები კი სხვა რამეში უნდა ვეძებოთ, ანუ ქვეყნის ხელმძღვანელობაში იმის სურვილის არქონაში, რომ ეს ცოდნა ჩვენში შემოსულიყო და მიმოქცევაში დამკვიდრებულიყო. და რატომ, ეს უკვე სხვა საკითხია, რაც მე არ ვიცი.
1998 წელს უკვე დავით თევზაძე ჩამოვიდა ამერიკიდან, მიიღო გენერლის წოდება და თავდაცვის მინისტრადაც დაინიშნა. მაშინ ტელევიზიით შევიტყე, რომ თავდაცვის სამინისტროში შეიქმნა სტრატეგიული კვლევების სამმართველო პოლკოვნიკ შალვა კუპატაძის უფროსობით. ცხადია, მოვისურვებდი ამ სამმართველოში სამუშაოდ გადასვლას. დავუკავშირდი თავდაცვის სამინისტროს ხელმძღვანელობას, თითქოს თავიდან კარგად მიდიოდა საქმე; მაგრამ საბოლოოდ მითხრეს, ისევ შენს სამსახურში, პარლამენტის კვლევით დეპარტამენტში დარჩი და მანდედან გვიკეთე ჩვენთვის საჭირო საქმეებიო. ეს, ცხადია, არანაირად არ მომეწონებოდა, ვინაიდან ჩემს სამსახურში მე ჩემი სამუშაო მქონდა შესასრულებელი, რასაც შესაბამისი დრო, ძალები და ენერგია სჭირდებოდა. გარდა ამისა, როგორც ვიცოდი, თავად პოლკოვნიკი კუპატაძე სახელმწიფო უშიშროების კომიტეტის, ანუ საბჭოთა „კაგებეს“ ყოფილი ოფიცერი გახლდათ და მის სამმართველოშიც უშიშროების ყოფილი თანამშრომლები იყვნენ. მათ, ცხადია, აზროვნებისა და ანალიზის უნარი ექნებოდათ, მაგრამ სამხედრო საქმე კი სათანადოდ არ იცოდნენ. მე სავსებით ლოგიკურად ვივარაუდე, რომ მათ ვჭირდებოდი მხოლოდ პირველ ხანებში, სანამ თვითონაც შეისწავლიდნენ სამხედრო საქმეს, შეძლებდნენ ამ თემატიკაში მუშაობას და მაშინ უკვე გამოწურული ლიმონივით გადამაგდებდნენ. ცხადია, ასეთი პერსპექტივა არაფერში მჭირდებოდა, ეს მათ ვუთხარი და ასეთ ურთიერთობაზეც თავიდანვე უარი განვუცხადე. ჩემი თანამშრომლობა იმ სამმართველოში ვერ შედგა, იმათ თავიანთი საქმიანობა გააგრძელეს, მაგრამ ამ წერილში ზემოთ ნაჩვენები სამუშაოს მსგავსი რამ რომ ჰქონდეთ გაკეთებული, ამაში უკვე დიდად მეპარება ეჭვი.
გარდა ზემოთ მოყვანილი თარგმანებისა, ნაწილობრივ 1990-იან წლებში, მაგრამ დასრულებული სახით უკვე 2000-იანების დასაწყისში ვთარგმნე და გარკვეული სისტემით გავანაწილე ჟურნალ Зарубежное военнон обозрение-ში 1974 – 2002 წლებში გამოქვეყნებული წერილების სათაურები, კონკრეტული წლისა და ჟურნალის ნომრის მითითებით, რაც წარმოადგენს სერიოზულ მონაცემთა ბაზას ცალკეული თემების მიხედვით შესაბამისი წერილების მოძებნისა და მათზე მუშაობისთვის. ქვემოთ შემოგთავაზებთ ცხრილს ასეთი მონაცემებით.
ცხრილი
ჟურნალ Зарубежное военнон обозрение-ში 1974 – 2002 წლებში გამოქვეყნებული წერილების განაწილება გარკვეული ქვეყნებისა და რეგიონების მიხედვით
(ცხრილის უფრო კომპაქტურად ჩაწერისთვის გამოყენებული აღნიშვნები: A – ზოგადი საკითხები, შეიარაღებული ძალები; B – სახმელეთო ჯარები; C – სამხედრო-საჰაერო ძლები; D – სამხედრო-საზღვაო ძალები; E – სამხედრო ეკონომიკა; F – ინფრასტრუქტურა და სამოქალაქო თავდაცვა)
ცალკეული ქვეყნები . . . . . . . . გამოქვეყნებული წერილების რაოდენობა . . .
და რეგიონები . . . . . . . . . . . . . . . . A . . . . . B . . . . .C . . . . D . . . . . E . . . . . F . . .
ამერიკის შეერთ. შტატები . . . . . 575 . . . 748 . . . 892 . . . 725 . . . 111 . . . 109 . . .
ნატო-ს შესახებ ზოგადად . . . . . .178 . . . . 83 . . .119 . . . 154 . . . . .32 . . . . 56 . . .
გერმანიის ფედერაც. რესპ. . . . . . . 65 . . .116 . . . . 64 . . . . 41 . . . . 27 . . . . 21 . . .
დიდი ბრიტანეთი . . . . . . . . . . . . . 35 . . . . 67 . . . . 76 . . . . 94 . . . . 28 . . . . 20 . . .
საფრანგეთი . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 . . . .74 . . . . 50 . . . . 49 . . . . 31 . . . . 10 . . .
იტალია . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 . . . .30 . . . . 20 . . . . 30 . . . . 12 . . . . . 8 . . .
თურქეთი . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 . . . . .9 . . . . . 5 . . . . . 6 . . . . . 7 . . . . 11 . . .
ნატო-ს დანარჩენი ქვეყნები . . . . . 36 . . . .56 . . . . 45 . . . . .61 . . . .28 . . . . 31 . . .
ევროპის დანარჩ. ქვეყნები . . . . . . .57 . . . .41 . . . . 25 . . . . 26 . . . . 15 . . . . . 9 . . .
ისრაელი . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 . . . .14 . . . . 15 . . . . . 6 . . . . . 8 . . . . . 3 . . .
ახლო აღმოსავლეთისა და
ჩრდილ. აფრიკის ქვეყნები . . . . . . 47 . . . . .6 . . . . . 3 . . . . . 5 . . . . . 6 . . . . 16 . . .
ირანი . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12 . . . . . 7 . . . . . 1 . . . . .2 . . . . . .1 . . . . . 5 . . .
ცენტრალური აზიის ქვეყ.,
ჩინეთი და ინდოეთი . . . . . . . . . . . 69 . . . .22 . . . . 22 . . . . 15 . . . . 11 . . . . 18 . . .
იაპონია . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 . . . .23 . . . . 22 . . . . 37 . . . . 19 . . . . . 8 . . .
სამხრეთ კორეა . . . . . . . . . . . . . . . . .10 . . . . .3 . . . . . 5 . . . . . 6 . . . . . 3 . . . . . 3 . . .
აღმოსავლეთ აზიის ქვეყნები
და ავსტრალია . . . . . . . . . . . . . . . . .35 . . . . . 8 . . . . 15 . . . . 21 . . . . . 5 . . . . . 7 . . .
ლათინური ამერიკის ქვეყნები . . .37 . . . . .7 . . . . 13 . . . . 11 . . . . 11 . . . . . 3 . . .
აფრიკის დანარჩენი ქვეყნები . . . . 38 . . . .10 . . . . . 6 . . . . . 4 . . . . . 7 . . . . . 3 . . .
დანარჩენი წერილები . . . . . . . . . . .11 . . . . . 8 . . . . .8 . . . . . 9 . . . . . 1 . . . . . – . . .
გარდა ამ რაოდენობრივი მაჩვენებლებისა, მკითხველის უფრო უკეთ და თვალსაჩინოდ გარკვევის მიზნით, მოვიყვან იმავე აშშ შეიარაღებული ძალების თემატიკიდან 1970-იან, 80-იან და 90-იან წლებში თითო წელს გამოქვეყნებული წერილების ჩამონათვალს, ქართულად თარგმნილს, რა თქმა უნდა. თანაც ყოველი წერილის სათაურის ბოლოს ფრჩხილებში იქნება ნაჩვენები წერილის გამოქვეყნების წელი და ჟურნალის ნომერი.
აშშ სახმელეთო ჯარებიდან:
1) აშშ მექანიზებული დივიზიის მარში და შემხვედრი ბრძოლა (1974, # 1)
2) სარაკეტო სისტემა „ლანსი“ (1974, # 1)
3) ცვლილებები აშშ არმიის მართვის ორგანოებში (1974, # 2)
4) აშშ ჯავშანსატანკო დივიზიის საჰაერო თავდაცვა (1974, # 2)
5) პოლიგონის აღჭურვილობა ფეხოსანთა სწავლებისთვის (1974, # 2)
6) უცხოური არმიების მექანიზებული და მოტოქვეითი ბრიგადები (1974, # 3)
7) ელექტრონულ-გამომთვლელი მანქანების (ეგმ) გამოყენება უცხოურ არმიებში (1974, # 3)
8) უცხოური არმიების ტანკსაწინააღმდეგო მართვადი რეაქტიული ჭურვები (1974, # 3)
9) აშშ-ის საჰაერო-სადესანტო, აერომობილური და საცდელი დივიზიების ორგანიზაცია (1974, # 4)
10) რადიოელექტრონული ბრძოლის (რებ) საშუალებათა განვითარება აშშ-ში (1974, # 4)
11) საცეცხლე მხარდაჭერის მომავალი ვერტმფრენები (1974, # 4)
12) აშშ საველე არმიის კავშირგაბმულობის სისტემა (1974, # 5)
13) უცხოური არმიების ტანკების საბრძოლო ეფექტურობის ამაღლება (1974, # 5)
14) მექანიზებული ქვეითი ჯარის როლი (1974, # 6)
15) აშშ სახმელეთო ჯარების ძირითადი დაჯგუფებები (1974, # 6)
16) ლაზერული გამოსხივება და მისგან დაცვა (1974, # 6)
17) დაზვერვისა და სიგნალიზაციის ელექტრონული საშუალებანი (1974, # 6)
18) ტანკებისა და ტანკსაწინააღმდეგო საშუალებათა გამოყენება (1974, # 7)
19) აშშ სახმელეთო ჯარების ღამური ხედვის საშუალებანი (1974, # 7)
20) ამერიკული შეიარაღების ახალი სისტემები (1974, # 7)
21) აშშ სახმელეთო ჯარების ზურგი ევროპაში (1974, # 8)
22) უცხოური არმიების ჯავშანტრანსპორტერები (1974, # 8)
23) აშშ და გფრ არმიების საინჟინრო დაზვერვა (1974, # 9)
24) კუმულატიური დაგრძელებული მუხტები (1974, # 9)
25) სატრანსპორტო-გასაშვები კონტეინერები და დამცავი ნაგებობანი ზმრ-ებისთვის (1974, # 9)
26) უცხოური არმიების პისტოლეტები და პისტოლეტ-ტყვიამფრქვევები (1974, # 9)
27) ამერიკული არმიის თვითმავალი საარტილერიო დანადგარები (1974, # 9)
28) ამერიკული არმიის ქვეითი და მოტოქვეითი ბატალიონები (1974, # 10)
29) ზალპური ცეცხლის რეაქტიული სისტემები (1974, # 10)
30) საზენიტო სარაკეტო კომპლექსი SAM-D (1974, # 10)
31) აშშ-ის საჰაერო-სადესანტო ჯარები (1974, # 11)
32) საბრძოლო-სადაზვერვო მანქანების განვითარება (1974, # 11)
33) უცხოური არმიების რადიოელექტრონული ტექნიკის განვითარების მიმართულებანი (1974, # 11)
34) ნატო-ს ქვეყნების სახმელეთო ჯარების კონტრსადაზვერვო აპარატი (1974, # 12)
35) ამერიკული დივიზიის სადაზვერვო ბატალიონი (1974, # 12)
36) უცხოური არმიების თვითმავალი არტილერია (1974, # 12)
37) კავშირგაბმულობა აშშ არმიის ქვედანაყოფებში (1974, # 12)
აშშ სამხედრო-საჰაერო ძალებიდან:
416) თანამედროვე გამანადგურებელი საჰაერო ბრძოლაში (1984, # 1–2)
417) კაპიტალისტური ქვეყნების მრავალმიზნობრივი გამანადგურებლები (1984, # 1)
418) ამერიკული მრავალფუნქციური რადიოსალოკაციო სადგურები (რლს) (1984, # 1)
419) ახალი ამერიკული სასწავლო-საწვრთნელი თვითმფრინავი (1984, # 1)
420) რაკეტების „პინგვინ-3“ გაშვების ხერხები (1984, # 2)
421) აშშ-ში სისტემა „ლანთრინის“ (ЛАНТРИН) შემუშვება (1984, # 2)
422) აშშ სამხედრო-საჰაერო ძალების (სჰძ) მართვის 601-ე ფრთა (1984, # 3)
423) სადაზვერვო თვითმფრინავები RC-135 (1984, # 3)
424) სამხედრო საავიაციო ტექნიკის აღნიშვნა საზღვარგარეთ (1984, # 3)
425) აშშ სჰძ-ის სამხედრო-სატრანსპორტო საავიაციო სარდლობა (1984, # 4)
426) ამერიკული ექსპერიმენტული გამანადგურებლის გამოცდები (1984, # 4)
427) „ჰაერი–ჰაერი“ კლასის ახალი მართვადი რაკეტა [„ამრაამი“] (1984, # 4)
428) საჰაერო დაზვერვის ტექნიკა და ტაქტიკა (1984, # 5)
429) შეამოწმეთ თქვენი ცოდნა. კაპიტალისტური ქვეყნის თვითმფრინავები (1984, # 5)
430) საზღვარგარეთული თვითმფრინავ-მზვერავები (1984, # 6–7)
431) „ჰაერი–მიწა“ კლასის ახალი მართვადი რაკეტა „უოსფი“ (1984, # 6)
432) ახალი ამერიკული რადიოსადგურები მეწინავე საავიაციო დამმიზნებლებისთვის (1984, # 6)
433) ახალი ვაზნები 30-მმ საავიაციო ზარბაზნებისთვის (1984, # 6)
434) სჰძ-ის სახმელეთო ჯარებთან ურთიერთმოქმედების ორგანიზაცია (1984, # 7)
435) რადიოსალოკაციო სადგურ „ალტაირის“ მოდერნიზაცია (1984, # 7)
436) ამერიკული უპილოტო საფრენი აპარატი „ფეივ თაიგერი“ (1984, # 8)
437) აშშ: კოსმოსური სივრცის მილიტარიზაციის გზით (1984, # 9)
438) თვითმფრინავის F-15 სამიზნე-სანავიგაციო სისტემა (1984, # 9)
439) რადიოსალოკაციო სადგური „ფეივ მუვერი“ (1984, # 9)
440) ამერიკული ფრთოსანი რაკეტების გამოცდები კანადაში (1984, # 10)
441) პერსპექტიული საავიაციო კონსტრუქციული მასალები (1984, # 10)
442) საჰაერო შეტევითი ოპერაცია (1984, # 11)
443) ვერტმფრენების საჰაერო ბრძოლა (1984, # 12)
444) საავიაციო იარაღი აეროდრომებზე დარტყმების მიყენებისთვის (1984, # 12)
445) შეამოწმეთ თქვენი ცოდნა. კაპიტალისტური ქვეყნების თვითმფრინავები (1984, # 12)
აშშ სამხედრო-საზღვაო ძალებიდან:
603) ნატო-ს ქვეყნების სამხედრო-საზღვაო ძალების (სზძ) ფლოტების მდგომარეობა და განვითარების პერსპექტივები (1994, # 1, 2, 3)
604) საზღვარგარეთული სზძ-ის კორვეტები (1994, # 1–2)
605) მოკლე ან ვერიკალური აფრენისა და დაჯდომის მქონე ზებგერითი გამანადგურებელი აშშ სზძ-თვის (1994, # 2)
606) აშშ სზძ-ის ახალი თაობის ატომური წყალქვეშა ნავები (1994, # 3)
607) აშშ, დიდი ბრიტანეთისა და საფრანგეთის სზძ-ის სწავლება სპარსეთის ყურეში (1994, # 3)
608) მრავალეროვნული ნაღმ-სატრალო ძლები ომში სპარსეთის ყურეში (1994, # 4)
609) ჰიდროაკუსტიკური წინააღმდეგობის სახომალდო სისტემები (1994, # 4)
610) აშშ საზღვაო ქვეითი ჯარის რეზერვი (1994, # 5–6)
611) საზღვარგარეთის სახელმწიფოთა სზძ-ის ერთჯერადი გამოყენების რადიოელექტრონული ბრძოლის (რებ) საშუალებანი (1994, # 5)
612) საზღვარგარეთული სზძ-ის ნაღმსაწინააღმდეგო ხომალდები (1994, # 6–7)
613) ნატო-ს ქვეყნების სტრატეგიული ბირთვული ძალების საზღვაო კომპონენტი (1994, # 7)
614) აშშ სზძ-ის სათანამგზავრო სანავიგაციო სისტემები (1994, # 8)
615) ატომური წყალქვეშა ნავების ავარიულობა (1994, # 9)
616) ვერტმფრენების CH-46E „სიი ნაითი“ მოდერნიზაცია (1994, # 10)
617) მაგნიტოჰიდროდინამიური მამოძრავებლის შემუშავება (1994, # 11)
618) აშშ სზძ-ის ამფიბიური ძალები (1994, # 12)
619) ვერტმფრენების უსაფრთხო დაჯდომის სახომალდო სისტემები (1994, # 12)
620) ტრენაჟორები და ოპერატიული ვითარების მოდელირების საშუალებანი აშშ სზძ-ში (1994, # 12)
აი ასეთი რაოდენობისა და შინაარსის წერილებია თავმოყრილი აღნიშნულ ჟურნალში და მათი შესწავლა უთუოდ დიდად წაადგებოდა საქართველოს თავდაცვის სისტემისა და შეიარაღებული ძალების მშენებლობას, თუ ამაზე სათანადო სურვილი იქნებოდა, და ამ ყველაფრის გაკეთება აქ, თბილისშივე შეიძლებოდა. მაგრამ ეს ყველაფერი სულ უმნიშვნელოდ გაკეთდა (ვგულისხმობ ძირითადად ჩემს ნაშრომებს), უზარმაზარი ინფორმაციის მასივი კი ყოვლად გამოუყენებელი რჩება.
მაქვს კიდევ ერთი საყურადღებო თარგმანიც ამავე თემატიკიდან. ეს გახლავთ ერთი ნაწილი 1983 წელს მოსკოვში გამოცემული წიგნისა: Н. И. Глазунов, Н. С. Никитин – Операция и бой, სერიიდან Иностранные армии, გენერალ-პოლკოვნიკ ნ. თ. პეტროვის რედაქციით. აქედან იმავე 1990-იან წლებში ვთარგმნე რამდენიმე ნაწილი:
1) აშშ-ისა და ნატო-ს სამხედრო სტრატეგიის საფუძვლები (74 ხელნაწერი გვერდი);
2) აშშ არმიის შენაერთებისა და ნაწილების ტაქტიკა (112 ხელნაწ. გვ.);
3) ოპერაციები და ბრძოლები ლოკლურ ომებში (45 ხელნაწ. გვ.).
და ეს მასალებიც სრულიად უყურადღებოდაა დატოვებული თავდაცვის სამინისტროს მხრიდან. ყოველივე ეს კიდევ ერთხელ ადასტურებს და ამტკიცებს ამ წერილის სათაურს – „ვერშემდგარი შესაძლებლობების ქვეყანა“, ანუ ვერშემდგარი ქვეყანა როგორც, შეძლებისდაგვარად, დამოუკიდებელი და თავდაცვისუნარიანი სახელმწიფო. და არა მგონია, რომ ეს მარტო თავდაცვის სისტემაში ხდებოდეს – ჩვენი არცთუ სახარბიელო მდგომარეობა იმაზე მიგვანიშნებს, რომ მსგავსი „ვერშემდგარობა“ საზოგადოებრივ-პოლიტიკური, სამეურნეო და სხვა სფეროებშიც, სამწუხაროდ, დამკვიდრებული და ფესვგადგმულია ჩვენში. ასე რომ, ცნობილი სიტყვებისა არ იყოს ბერტოლდ ბრეხტის „კავკასიური ცარცის წრიდან“ – „ომი დამთავრდა, მშიდობის გეშინოდეთ ხალხო“, ან კიდევ, „ვინც თვლა არ იცის ოთხამდე კარგად, რვა კერძსა ყლაპავს“, და სხვა... და სხვა...
ირაკლი ხართიშვილი
