(შემოთავაზებული მასალა წარმოადგენს ფაქტიურად საბჭოთა კავშირის თავდაცვის სამინისტროს ჟურნალ Зарубежное военное обозрение-ს 1982 წლის № 1-ში გამოქვეყნებული წერილის «ВМС на учениях ОВС НАТО на Атлантике» თარგმანს, რომელიც ჩვენს მიერ მკითხველისთვის წარსულ დროშია გადაყვანილი და შესაბამის ადგილებში გაკეთებულია ჩანართები და მინიშნებები: «საბჭოთა სამხედრო პერიოდიკის შეფასებით», «საბჭოთა ავტორების სიტყვით», «საბჭოთა სამხედრო სპეციალისტების შფასებით», რაც ნათელს ხდის გარკვეული საკითხებისა და ბრობლემების ბუნებას და, ამასთანავე, მიუთითებს მათი გადმოცემისა და განმარტების წყაროზეც, ამ განმარტებათა ხასიათზეც.
ჩვენში დღესდღეობით ჩრდილოატლანტიკური კავშირი /ნატო/ წარმოუდგენიათ დასავლეთის განვითარებულ სახელმწიფოთა ისეთ გაერთიანებად, რომელიც ქვეყნად სამართლიანობისა და კეთილდღეობის დამკვიდრებითაა დაკავებული, და მასში გაწევრიანება სანუკვარ ოცნებად, მტკივნეული პრობლემების მოგვარებისა და გადაწყვეტის საშუალებადაც მიაჩნიათ. სინამდვილეში კი საქმე ასე სულაც არ არის. ნატო უწინარეს ყოვლისა დასავლეთის წამყვან სახელმწიფოთა და მათი მოკავშირეების სამხედრო-პოლიტიკური ბლოკია, რომელიც მისი ხელმძღვანელობისთვის სასურველ პოლიტიკურ მიზნებს ისახავს და მათ განხორციელებას სამხედრო ძალის გამოყენებით ვარაუდობს. ამ ორგანიზაციაში მონაწილეობა მისი წევრებისგან შესაბამის საქმიანობასა და ქმედებებს მოითხოვს, რომლებზედაც მკითხველისთვის გარკვეული წარმოდგენის შესაქმნელად ქვემოთ მოყვანილი მასალა არის კიდეც აქ ატვირთული. ზემოხსენებულ სამხედრო ჟურნალში გამოქვეყნებული წერილის ავტორი გახლავთ მე-2 რანგის კაპიტანი ა. ორლოვი.)
საბჭოთა სამხედრო პერიოდიკის შეფასებით, საომარ მზადებებში, რომლებსაც 1980-იანი წლების დასაწყისში აშშ-ისა და ნატო-ში მისი პარტნიორი ქვეყნების მმართველი წრეები ფორსირებული ტემპებით ახორციელებდნენ, მანევრებსა და სწავლებებს თვალსაჩინო ადგილი ეკავა. მათ დედამიწის სხვადასხვა რაიონებში ატარებდნენ (ხშირად ძალის დემონსტრირების მიზნით). ამის მაგალითად საბჭოთა ავტორებს მოჰყავდათ ნატო-ს გაერთიანებული შეიარაღებული ძალების (გშძ) ურთიერთდაკავშირებული სწავლებები ატლანტიკაში პირობითი სახელწოდებებით «ოუშნ ვენჩერი», «მეჯიქ სვორდი» და «ოუშნ საფარი», რომლებიც 1981 წლის 1 აგვისტოდან 19 სექტემბრის ჩათვლით ტარდებოდა.
მათი ჩატარების რაიონი მოიცავდა ცენტრალურ, დასავლეთ, აღმოსავლეთ და ჩრდილოეთ ატლანტიკას, კარიბის, ნორვეგიისა და ჩრდილოეთის ზღვებს, აგრეთვე ლამანშის სრუტისა და ბალტიის ზღვის სრუტეების ზონებს. მასში მონაწილეობდა აშშ-ის, კანადის, დიდი ბრიტანეთის, გფრ-ის, ნორვეგიის, დანიის, ნიდერლანდების, ბელგიისა და პორტუგალიის, აგრეთვე საფრანგეთისა და ესპანეთის სამხედრო-საზღვაო ძალების (სზძ) 250-ზე მეტი საბრძოლო ხომალდი და დამხმარე გემი, საავიამზიდო და საბაზო საპატრულო ავიაციის, აგრეთვე სამხედრო-საჰაერო ძალების (სჰძ) სტრატეგიული და ტაქტიკური ავიაციის 1000-მდე თვითმფრინავი. გარდა ამისა, სწავლებებში ჩართული იყვნენ აშშ-ისა და ნიდერლანდების სზძ-ის საზღვაო ქვეითი ჯარები, ნატო-ს ცალკეული ქვეყნების სახმელეთო ჯარების ნაწილები და ქვედანაყოფები. პირადი შემადგენლობის რიცხოვნებამ კი 120 ათას ადამიანს გადააჭარბა.
სწავლებების საერთო ხელმძღვანელობას ატლანტიკაში ნატო-ს გშძ-ის უმაღლესი მთავარსარდალი ამერიკელი ადმირალი ჰ. თრეინი ახორციელებდა, ხოლო ძალების მოქმედებებს კი ატლანტიკის რაიონებში ნატო-ს გშძ-ის სარდლები და ოპერატიული შენაერთების მეთაურები მართავდნენ.
საბჭოთა ავტორების სიტყვით, სწავლებათა ჩანაფიქრის საფუძველში, საზღვარგარეთული პრესის შეტყობინებების თანახმად, შეიარაღებული კონფლიქტების გაჩაღების პროვოკაციული ვარიანტები იყო ჩადებული თავდაპირველად კარიბის ზღვის აუზში, შემდეგ კი ჩრდილოეთ ატლანტიკაშიც, რაც ვითარების მკვეთრ გამწვავებასა და საბრძოლო მოქმედებების დაწყებას გამოიწვევდა საომარ მოქმედებათა საზღვაო და სახმელეთო თეატრებზე (საზღვაო და სახმელეთო ომთ-ებზე) «ლურჯებსა» (ნატო-ს გშძ) და «ნარინჯისფერებს» (მოწინააღმდეგე) შორის. აგრესორის როლი «ნარინჯისფერებს» ეთმობოდათ, რომლებიც ივნის-ივლისში სწავლებების სახით წყალქვეშა ნავების, წყალზედა ხომალდებისა და სზძ-ის ავიაციის გაშლას შეუდგნენ მუდმივი დისლოკაციის ბაზებიდან ყველაზე უფრო ინტენსიური ნაოსნობის რაიონებში სამხრეთ ატლანტიკასა და კარიბის ზღვაში დასავლეთის სახელმწიფოთა მიერ იმპორტირებადი ნედლეულის, პირველ რიგში კი ნავთობის საზღვაო გადაზიდვების დარღვევის, მათი ეკონომიკის დეზორგანიზაციისა და დათმობებზე წასვლისკენ იძულების მიზნით. «ნარინჯისფერთა» მასობრივი ინფორმაციის ორგანოების მიერ აქტიური პროპაგანდისტული კამპანია იქნა ორგანიზებული, რომელიც ბლოკის ერთიანობისთვის ძირის გამოთხრაზე, ესპანეთის ნატო-ში მიღების არდაშვებასა და კარიბის ზღვის აუზის ქვეყნებისთვის ყოველმხრივი მხარდაჭერის აღმოჩენაზე იყო მიმართული მათ ბრძოლაში პოლიტიკური და ეკონომიკური დამოუკიდებლობისთვის. «ლურჯთა» ქვეყნების საზღვაო პორტებში დაიწყო დივერსიული აქტები და ორგანიზებული საბოტაჟი. ცენტრალური ამერიკის ერთერთ სახელმწიფოში ამერიკის საელჩო იქნა ხელში ჩაგდებული (მიტაცებული).
ამ პირობებში «ლურჯების» სამხედრო-პოლიტიკურმა ხელმძღვანელობამ, შეაფასა რა შექმნილი ვითარება როგორც მუქარის შემცველი, მიიღო გადაწყვეტილება ჩამოეყალიბებინა ნატო-ს გაერთიანებული (სამოკავშირეო) სზძ-ის დამრტყმელი საავიამზიდო და სხვა შენაერთები, გაეძლიერებინა მათით ბლოკის გშძ-ის დაჯგუფებები ყველაზე უფრო მნიშვნელოვან საოკეანო რაიონებში და მათზე თავისი კონტროლი დაემყარებინა.
«ნარინჯისფერებმა», რომლებიც «ლურჯებს» ძალების გაშლაში ასწრებდნენ, ატლანტიკაში საბრძოლო მოქმედებები დაიწყეს. ისინი იქითკენ ისწრაფოდნენ, რომ «ლურჯების» საზღვაო კომუნიკაციები დაერღვიათ, აშშ-დან ევროპაში ჯარების გადმოსროლები ჩაეშალათ, და ამავდროულად ევროპის სახმელეთო ომთ-ებზე შეტევითი მოქმედებებისთვის მზადებასაც ამთავრებდნენ.
საპასუხო ზომების სახით «ლურჯები» ატარებდნენ ღონისძიებებს შეიარაღებული ძალების მშვიდობიანი მდგომარეობიდან საომარ მდგომარეობაში გადასაყვანად, ისინი ერთიანი სარდლობის ქვეშ შეჰყავდათ, შლიდნენ საავიამზიდო დამრტყმელ და ნავსაწინააღმდეგო ძალებს ჩრდილო-აღმოსავლეთ ატლანტიკასა და ნორვეგიის ზღვაში, ბოჭავდნენ «ნარინჯისფერების» დაჯგუფებათა მოქმედებებს დასავლეთ ატლანტიკასა და კარიბის ზღვაში, ხოლო შემდგომში კი ახორციელებდნენ რიგ ოპერაციებს ბატონობის მოპოვებისთვის ჩრდილოეთ ატლანტიკასა და ნორვეგიის ზღვაში, უზრუნველყოფდნენ აშშ-დან ევროპაში გაძლიერების ძალებისა და ჯართა მომარაგების საგნების გადმოსროლას, აგრეთვე სახმელეთო ჯარების, სჰძ-ისა და სზძ-ის ერთობლივი მოქმედებებით აიძულებდნენ «მოწინააღმდეგეს» დასახულ გეგმებზე ეთქვა უარი.
მოცემული სცენარის შესაბამისად იშლებოდა კიდეც მოვლენები სწავლებებში.
სწავლება «ოუშნ ვენჩერ-81» (Ocean Venture – «საოკეანო საქმიანობა») 1 აგვისტოდან 19 სექტემბრის ჩათვლით მიმდინარეობა და პირობითად კარიბის ზღვის, ჩრდილო-ატლანტიკურ და ცენტრალურ-ატლანტიკურ ფაზებად იყოფოდა (ძალების გაშლის მსვლელობა სქემაზეა მოყვანილი /ნახატი/).
ნახატი. ნატო-ს გაერთიანებული (სამოკავშირეო) სამხედრო-საზღვაო ძალების გაშლა ატლანტიკაში1981 წელს ჩატარებულ სწავლებაზე «ოუშნ ვენჩერ-81»: 1 – კანადის სზძ-ის სამხედრო ხომალდების რაზმი; 2 – საავიამზიდო დამრტყმელი შენაერთი ამერიკული ატომური ავიამზიდის «დუაით დ. ეიზენჰაუერის», ბრიტანული ნავსაწინააღმდეგო ავიამზიდის «ინვისიბლისა» და დაცვის ხომალდების შემადგენლობით; 3 – სადესანტო ხომალდების რაზმი (ამერიკული სადესანტო ვერტმფრენმზიდი «გუამი» და დაცვის ხომალდები); 4 – დიდი ბრიტანეთისა და ნიდერლანდების სზძ-ის საბრძოლო ხომალდების რაზმი; 5 – ამერიკული ავიამზიდი «ფორესტოლი»; 6 – საავიამზიდო მრავალმიზნობრივი ჯგუფი (ესპანური ავიამზიდი «დადალო» და დაცვის ხომალდები); 7 – სადესანტო ხომალდების რაზმი (ამერიკული უნივერსალური სადესანტო ხომალდი «საიპანი» და დაცვის ხომალდები).
კ ა რ ი ბ ი ს | ზ ღ ვ ი ს | ფ ა ზ ა (1-20 აგვისტო) მოიცავდა დასავლეთ ატლნტიკისა და კარიბის ზღვის აუზებს. მასში მონაწილეობდნენ: აშშ-ის, დიდი ბრიტანეთისა და ნიდერლანდების სზძ-ის 20-ზე მეტი საბრძოლო ხომალდი და დამხმარე გემი, ნატო-ს სზძ-ის მუდმივი შენაერთი ატლანტიკაში, საავიამზიდო, საბაზო საპატრულო და ტაქტიკური ავიაციის 100-ზე მეტი თვითმფრინავი, აშშ საზღვაო ქვეითი ჯარის (ზქჯ) 38-ე ბატალიონი (1100 ადამიანი), ნიდერლანდების ზქჯ-ის საბატალიონო ჯგუფი (400 ადამიანი კუნძულ კიურასაოდან), ქვედანაყოფები სპეციალური დანიშნულების ჯარების «რეინჯერებისა» და 101-ე საჰაერო-საიერიშო დივიზიის შემადგენლობიდან, სტრატეგიული ბომბდამშენები B-52 და სამხედრო-სატრანსპორტო ავიაციის თვითმფრინავები.
მთავარი ყურდღება ეთმობოდა აშშ-ის აღმოსავლეთ სანაპიროსთან და კარიბის ზღვაში ბატონობის მოპოვების, კომბინირებული სადესანტო ოპერაციის მომზადებისა და ჩატარების ამოცანების დამუშავებას.
სწავლების ჩანაფიქრის შესაბამისად 1 აგვისტოს «ნარინჯისფერთა» წყალქვეშა ნავებმა, რომლებიც ერთერთ ლათინოამერიკულ სახელმწიფოში განლაგებული ბაზირების პუნქტებიდან მოქმედებდნენ, სამხრეთ ატლანტიკაში დასავლეთის ქვეყნების რამდენიმე სავაჭრო გემი ჩაძირეს. ამის საპასუხოდ აშშ სზძ-ის სარდლობამ სამხედრო-საზღვაო ბაზებიდან ნორფოლკი, ჩარლსტონი და სხვები, გაშალა ნავსაწინააღმდეგო ძალები. ორი დღეღამის განმავლობაში (2-3 აგვისტო) წყლზედა ხომალდებმა საბაზო საპატრულო ავიაციის თვითმფრინავებთან და სახომალდო ვერტმფრენებთან ერთობლივად დაამყარეს კონტროლი აშშ აღმოსავლეთ სანაპიროს გასწვრივ ზონაზე ნორფოლკიდან (ვირჯინიის შტატი) ფლორიდის ნახევარკუნძულამდე და შექმნეს ხელსაყრელი პირობები სადესანტო რაზმის შესაქმნელად «მოწინააღმდეგის» წყალქვეშა ნავების ბაზირების პუნქტის დაპყრობის მიზნით. ამასთან უცხოურ პრესაში აღინიშნებოდა, რომ ერთერთ ყველაზე უფრო სავარაუდო სახელმწიფოს, რომელშიც რეალურად შეიძლებოდა შეჭრის ოპერაცია ჩაეტარებინათ, წარმოადგენდა კუბა. ამიტომ შემთხვევითი არ იყო, რომ სადესანტო ოპერაცია სწორედ ამ კუნძულის მახლობლობაში იქნა დაგეგმილი.
3 აგვისტოს ნორფოლკის რაიონში სადესანტო რაზმი იქნა შექმნილი სადესანტო ვერტმფრენმზიდ «გუამის», ორი ტანკსადესანტო ხომალდისა და ორი სადესანტო ხომალდ-დოკის შემადგენლობით. რაიონის დაფარვას უზრუნველყოფდნენ ატლანტიკაში ნატო-ს სზძ-ის მუდმივი შენაერთის ხომალდები. ჩამოყალიბების დასრულების შემდეგ რაზმი მორჰედ-სითიში (ჩრდ. კაროლინის შტატი) გადავიდა, სადაც სადესანტო ხომელდების ბორტზე 1,5 ათასი ადამიანის საერთო რიცხოვნების აშშ-ისა და ნიდერლანდების საზღვაო ფეხოსნები მიიღეს, აგრეთვე საბრძოლო ტექნიკაც იქნა ჩატვირთული. დაცვის ძალების შემადგენლობაში დამატებით შეიყვანეს მართვადი სარაკეტო იარაღით აღჭურვილი კრეისერი (მრი კრეისერი), საესკადრო ნაღმოსანი და ხუთი ფრეგატი.
ექვსი დღეღამის განმავლობაში ხომალდებმა შეასრულეს გადასვლა კუნძულ ვიეკესისკენ (კ. პუერტო-რიკოს მხლობლობაში), სადაც «ნარინჯისფერთა» კუნძულის დაპყრობის მიზნით საზღვაო დესანტის გადასხმა და საჰაერო დესანტის გადასროლა იყო გათვალისწინებული. გადასვლა «ნარინჯისფერების» წყალქვეშა ნავებისა და ავიაციის წინააღმდეგობის პირობებში ხორციელდებოდა, რომლებმაც მათ რამდენიმე სატორპედო და საბომბე-საიერიშო (бомбо-штурмовые) დარტყმა მიაყენეს.
9 აგვისტოს კ. ვიეკესის სიღრმეში «რეინჯერების» ქვედანაყოფის 325 მედესანტე გადაისროლეს, რომლებიც ავიაბაზა ნორთონიდან (ვირჯინიის შტატი) სამხედრო-სატრანსპორტო ავიაციის C-141 ტიპის 12 თვითმფრინავით მიიყვანეს. ამასთან ერთდროულად დაიწყო სანაპიროს უბნის მომზადება საზღვაო ქვეითი ჯარის გადასასხმელად. «ლურჯების» დესანტის ძალებისთვის მხარდაჭერის აღმოსაჩენად B-52 თვითმფრინავები გამოიყენებოდა, რომლებიც აშშ-ის ავიაბაზებიდან გადაფრენის შემდეგ 250 მ სიმაღლემდე ეშვებოდნენ და «ნარინჯისფერთა» დესანტსაწინააღმდეგო თავდაცვის ობიექტებს საბომბე-საიერიშო დარტყმებს აყენებდნენ. როგორც უცხოურ ბეჭდურ გამოცემებში აღინიშნებოდა, სტრატეგიული ბომბდამშენების გამოყენების ამ ვარიანტს (თუმცა კი უფრო მეტი სიმაღლეებიდან) მანამდე უკანასკნელად ვიეტნამში ომის პირობებში ამუშავებდნენ.
11 აგვისტოსთვის დაგეგმილი კ. ვიეკესზე საზღვაო დესანტის გადასხმა მოახლოებული ტროპიკული ქარიშხლის «დენისის» გამო გააუქმეს. სადესანტო ხომალდები ქარიშხლისგან დაფარულ სადგომებში წავიდნენ და ღუზაზე დადგნენ, ხოლო ქარიშხლის დამთავრების შემდეგ კი კ. კუბის სანაპიროსკენ გაემართნენ.
უცხო ტერიტორიაზე მნიშვნელოვანი ობიექტების დაპყრობის ამოცანების დამუშავებისთვის ამ კუნძულზე არსებული ამერიკული სამხედრო-საზღვაო ბაზა გუანტანამო იქნა არჩეული, სადაც 14 აგვისტოს საზღვაო დესანტი გადასხეს და რამდენიმე დღეღამის განმავლობაში «ნარინჯისფერთა» ყველაზე უფრო მნიშვნელოვანი სახელმწიფო დაწესებულებების, სამრეწველო და სამხედრო ობიექტების დაპყრობის ღონისძიებებს ამუშავებდნენ. ამასთან წარმოებდა აგრეთვე ვითომდა მანამდე ქვეყნის მოსახლეობის მიერ შეპყრობილი ბაზის მომსახურე პერსონალის ოჯახების «განთავისუფლებისა» და ევაკუაციის ამოცანების გადაწყვეტაც. საბჭოთა ავტორების შეფასებით, ეს მოქმედებები აშკარად პროვოკაციულ ხასიათს ატარებდა და მიზნად ცენტრალური ამერიკის ხალხების დაშინებას ისახავდა.
სწავლების კარიბული ფაზა მას შემდეგ იქნა დასრულებული, რაც სადესანტო ხომალდების რაზმი, შეასრულა რა პირობით კარიბის ზღვის რეგიონის ერთერთ ქვეყანაში შეჭრის ამოცანა, 20 აგვისტოს მორჰედ-სითიში დაბრუნდა.
«ოუშნ ვენჩერ-81» სწავლებასთან ერთდროულად სამხრეთ ატლანტიკასა და კარიბის ზღვაში დაიწყო აშშ-ისა და რიგი ლათინურ-ამერიკული ქვეყნების სზძ-ის სწავლება «უნიტას-22», რომლის მიზანიც გახლდათ – სზძ-ის გამოყენების გეგმების დამუშავება სამხრეთ ატლანტიკაში საზღვაო კომუნიკაციების დასაცავად. მასში ეტაპობრივად არგენტინის, ბრაზილიის, კოლუმბიის, ურუგვაისა და ვენესუელის სზძ-ის 30-ზე მეტი ხომალდი და დამხმარე გემი მონაწილეობდა.
ვინაიდან «ოუშნ ვენჩერ» სწავლების ჩანაფიქრით გაითვალისწინებოდა, რომ დასავლეთის ქვეყნებმა საერთაშორისო ვითარების გამწვავების პირობებში სამხრეთ ატლანტიკასა და კარიბის ზღვაში 1600-ზე მეტი სავაჭრო გემი გადაიყვანეს, ხოლო მათი თავდაცვა კი პირობით ლათინო-ამერიკულ სახელმწიფოთა ხომალდებსა და ავიაციას უნდა უზრუნველეყოთ, აშშ-მ ცალმხრივად მიიღო გადაწყვეტილება ეს საკითხებიც პრაქტიკულად გაეთამაშებინა, ანუ ისინი (ე. ი. ლათინურ-ამერიკული ხომალდები და გემები) სწავლება «ოუშნ ვენჩერში» მონაწილეობის მისაღებად ჩაერთო. საბჭოთა ავტორების შეფასებით, ასეთი ქმედებით პენტაგონში სხვა პროვოკაციულ მიზანსაც ისახავდნენ და სამხრეთ ატლანტიკაში სწავლებათა ჩატარების მეშვეობით ცდილობდნენ ნატო-ს «პასუხისმგებლობის» ზონა ამ რეგიონზეც გაეფართოვებინათ.
ამერიკული სარდლობის მსგავსმა მოქმედებებმა, საბჭოთა ავტორების სიტყვით, არა მარტო მსოფლიო საზოგადოებრიობა აღაშფოთა, არამედ ბლოკში ზოგიერთი პარტნიორი სახელმწიფოც. ასე, ნორვეგიის, ხოლო შემდეგ დანიის მთავრობები პროტესტით გამოვიდნენ და ისიც კი განაცხადეს, რომ სწავლებებში მონაწილეობაზე უარს იტყოდნენ. ამის შედეგდ აშშ იძულებული შეიქნა ოფიციალური განცხადებით გამოსულიყო და ეღიარებინა, რომ «უნიტას-22» ზოგადბლოკური სწავლება «ოუშნ ვენჩერის» ნაწილი არ იყო და ადრე მომზადებული ცალკე გეგმის მიხედვით ტარდებოდა. სინამდვილეში კი მისი ბევრი ელემენტი ატლანტიკაში ნატო-ს გაერთიანებული (სამოკავშირეო) შეიარაღებული ძალების სწავლებათა საერთო ოპერატიულ-სტრატეგიულ ფონზე მუშავდებოდა. სწავლება «უნიტას-22» სამხრეთ ატლანტიკაში სექტემბრის ბოლომდე გრძელდებოდა.
ჩ რ დ ი ლ ო ა ტ ლ ა ნ ტ ი კ უ რ ი | ფ ა ზ ა 19 აგვისტოდან 1 სექტემბრს ჩათვლით დასავლეთ, აღმოსავლეთ და ჩრდილოეთ ატლანტიკის რაიონებში მიმდინარეობდა. მასში აშშ-ის, კანადის, დიდი ბრიტანეთის, გფრ-ის, ნიდერლანდებისა და პორტუგალიის 60-ზე მეტი საბრძოლო ხომალდი იქნა ამოქმედებული, აგრეთვე 300-ზე მეტი თვითმფრინავიც საავიამზიდო, სზძ-ის საბაზო საპატრულო და სჰძ-ის ტაქტიკური ავიაციის შემადგენლობიდან.
განსაკუთრებული მნიშვნელობა ენიჭებოდა დამასრულებელი ღონისძიებების დამუშავებას სზძ-ის მშვიდობიანობის მდგომარეობიდან ომიანობის მდგომარეობაში გადასაყვანად, ნატო-ს სარდლობის ოპერატიულ დაქვემდებარებაში მის გადასაცემად და ომის საწყისი პერიოდის ოპერაციებში შემდგომი გამოყენებისთვის.
სწავლების ჩანაფიქრის შესაბამისად ივლის-აგვისტოში ვითარება მსოფლიოს მოცემულ რაიონში მკვეთრად იქნა გამწვავებული. აშშ სზძ-ის სარდლობამ რეზერვისტების მობილიზაცია გამოაცხადა და რეზერვის ხომალდებისა და თვითმფრინავების განკონსერვებასაც შეუდგა. 19 აგვისტოს ფლოტის ხომალდები მაღალ საბრძოლო მზადყოფნაში იქნენ მოყვანილი. ნავსაწინააღმდეგო ხომალდები საბაზო საპატრულო ავიაციის თვითმფრინავებთან და საგემბანო ვერტმფრენებთან ერთობლივად ვირჯინიის შტატის მახლობლად წყალქვეშა ნავების ძიებას შეუდგნენ. რამდენიმე დღეღამის შემდეგ სამხედრო-საზღვაო ბაზა ნორფოლკიდან ამერიკული ატომური ავიამზიდი «დუაით დ. ეიზენჰაუერი», ინგლისური ნავსაწინააღმდეგო ავიამზიდი «ინვისიბლი», დაცვის ხომალდები და ატლანტიკაში ნატო-ს სზძ-ის მუდმივი შენაერთის ხომალდები გამოვიდნენ. ბაზის მახლობლობაში ისინი სალაშქრო წყობით მოეწყვნენ და 22 აგვისტოს კურსი ევროპის ქვეყნებისაკენ აიღეს. შემდეგ მათ შეუერთდა კანადური ესკადრაც ხუთი საესკადრო ნაღმოსნისა და ფრეგატის შემადგენლობით.
ტრანსატლანტიკური გადმოსვლის პერიოდში აწარმოებდნენ საავიამზიდო შენაერთის ყველა სახეობის თავდაცვის დამუშავებას. ნავსაწინააღმდეგო თავდაცვის ამოცანების გადაწყვეტისას მნიშვნელოვანი ადგილი ავიამზიდ «ინვისიბლს» ეთმობოდა, რომელიც კურსზე წინ მიდიოდა და თავისი ჰიდროაკუსტიკური საშუალებებისა და ნავსაწინააღმდეგო ვერტმფრენების «სიი ქინგის» გამოყენებით წყალქვეშა ნავების ძიებას ახორციელებდა. წყალქვეშა ნავებთან ბრძოლისათვის იყენებდნენ აგრეთვე საბაზო საპატრულო თვითმფრინავებს P-3C «ორიონი» (აშშ) და «ავრორა» (კანადა), რომლებიც კონტინენტური ავიაბაზებიდან და კ. ისლანდიიდან მოქმედებდნენ.
23 აგვისტოს ხმელთაშუა ზღვიდან ატლანტიკაში მეორე ამერიკული ავიამზიდი «ფორესტოლი» გავიდა და ნორვეგიის ზღვისკენ გაემართა.
აგვისტოს ბოლოს კ. ისლანდიის სამხრეთით რაიონში მოხდა ავიამზიდების შეხვედრა. აქვე მოვიდა დიდი ბრიტანეთის, ნიდერლანდებისა და ნატო-ს სხვა ევროპული ქვეყნების სზძ-ის საბრძოლო ხომალდების რაზმიც. რამდენიმე დღეღამის განმავლობაში იქნა ჩამოყალიბებული ნატო-ს დამრტყმელი ფლოტი ატლანტიკაში. მის შემადგენლობაში 50-მდე საბრძოლო ხომალდი მოითვლებოდა, მათ შორის ორი მრავალმიზნობრივი და ერთი ნავსაწინააღმდეგო ავიამზიდი.
1 სექტემბერს ნატო-ს დამრტყმელი ფლოტის ხომალდებმა კ. ისლანდია – შეტლანდიის კ.-ები – ფარერის კ.-ები მიჯნა გადალახეს და პირობით ნორვეგიის ზღვაში ბატონობის მოპოვებასა და ბლოკის ჩრდილოეთ ფლანგზე მისი სახმელეთო ჯარებისთვის უშუალო საავიაციო მხარდაჭერის აღმოჩენას შეუდგნენ.
ამ ამოცანების გადასაწყვეტად პრაქტიკული მოქმედებები თამაშდებოდა ნატო-ს გაერთიანებული (სამოკავშირეო) სზძ-ის დამოუკიდებელ სწავლებაზე «მეჯიქ სვორდი».
ც ე ნ ტ რ ა ლ უ რ ა ტ ლ ა ნ ტ ი კ უ რ ი | ფ ა ზ ა 1-19 სექტემბერს ტარდებოდა დასავლეთ ატლანტიკასა და იბერიის ატლანტიკაში.
მასში მონაწილეობდა აშშ-ის, დიდი ბრიტანეთის, პორტუგალიის, აგრეთვე ესპანეთის სზძ-ის 30-ზე მეტი საბრძოლო ხომალდი და დამხმარე გემი, ასევე 100-მდე თვითმფრინავი და ვერტმფრენი.
მთავარი ყურადღება ეთმობოდა აშშ-ის აღმოსავლეთ სანაპიროსთან სადესანტო რაზმის ფორმირებას და «ნარინჯისფერთა» წყალზედა ხომალდების, წყალქვეშა ნავებისა და ავიაციის წინააღმდეგობის პირობებში ატლანტის ოკეანის გავლით მის გადმოყვანას.
სწავლების ჩანაფიქრის მიხედვით, სადესანტო-ამფიბიური ძალების მომზადება და ფლანგებზე ნატო-ს გშძ-ის დაჯგუფების გაძლიერების მიზნით აშშ-დან ევროპაში მათი გადმოსროლა იმ პერიოდში ხორციელდებოდა, როცა ნატო-ს გაერთიანებული (სამოკავშირეო) სზძ-ის საავიამზიდო და ნავსაწინააღმდეგო ძალები საბრძოლო მოქმედებებს აწარმოებდნენ ნორვეგიის ზღვასა და ჩრდილოეთ ატლანტიკაში ბატონობის მოსაპოვებლად.
რამდენიმე დღეღამის განმავლობაში აშშ ტერიტორიაზე წარმოებდა მოსამზადებელი ღონისძიებები საზღვაო ქვეითი ჯარის ქვედანაყოფებისა და საბრძოლო ტექნიკის სადესანტო ხომალდებსა და ტრანსპორტებში ჩასატვირთად. 32-ე ბატალიონის ჩატვირთვა აშშ ზქჯ-ის მე-2 დივიზიის შემადგენლობიდან მორჰედ-სითიში 3-4 სექტემბერს იქნა ჩატარებული უნივერსალურ სადესანტო ხომალდ «საიპანში», სადესანტო ვერტმფრენმზიდ «გუამსა» და ორ სხვა სადესანტო ხომალდში. რამდენიმე საათის შემდეგ ისინი ზღვაში გავიდნენ და სალაშქრო წესით მოეწყვნენ. რაზმის დაცვის ძალები მოითვლიდა ხუთ ხომალდს, მათ შორის მრი კრეისერსაც. ათი დღეღამის განმავლობაში მათ შეასრულეს გადმოსვლა აშშ-ის სანაპიროდან კანარის კ.-ების რაიონში.
სწავლების გეგმის შესაბამისად სადესანტო რაზმის დასახვედრად ესპანეთის სზძ-ის საავიამზიდო მრავალმიზნობრივი ჯგუფი გავიდა ავიამზიდ «დედალოსა» და დაცვის ხუთი ხომალდის შემადგენლობით. კანარის კ-ების სამხრეთით შემხვედრი ბრძოლა იქნა გათამაშებული სადესანტო შენაერთის დაცვის ხომალდებსა და ესპანურ ხომალებს შორის, რომლებიც «ნარინჯისფერთა» მხარეს გამოდიოდნენ და დესანტსაწინააღმდეგო თავდაცვის ძალებს აღნიშნავდნენ. ჯგუფის მოქმედებებს კანარის კ-ების მხრიდან ესპანეთის სჰძ-ისა და სზძ-ის ავიაცია უჭერდა მხარს. როგორც უცხოურ ბეჭდურ გამოცემებში აღინიშნებოდა, ორდღიანი ბრძოლების შედეგად დესანტსაწინააღმდეგო ძალებმა შეძლეს რამდენიმე სადესანტო ხომალდის განადგურება და კანარის კ-ებზე «ლურჯების» დესანტის გადასხმის ჩაშლა.
18-19 სექტემბრის განმავლობაში ამერიკული და ესპანური ხომალდები ამუშავებდნენ ერთობლივი ცურვის, «მოწინააღმდეგის» წყალქვეშა ნავებთან და ავიაციასთან ბრძოლის ამოცანებს, აგრეთვე ახორციელებდნენ საოკეანო ბადრაგის გატარებას, რომელიც ამფიბიურ-სადესანტო შენაერთს აღნიშნავდა.
ბადრაგის ესპანურ სამხედრო-საზღვაო ბაზა როტაში მოსვლით სწავლების ცენტრალურ-ატლანტიკური ფაზა დასრულებულ იქნა.
უცხოელი სამხედრო სპეციალისტების აზრით, ესპანეთის სზძ-ის ხომალდებმა, რომელიც 1981 წლის დეკემბერში ჩდილოატლანტიკურ ბლოკში იქნა მიღებული, საბრძოლო მომზადების შედარებით მაღალი დონე უჩვენეს და ისინი ამ ქვეყნის შეიარაღებული ძალების ყველაზე უფრო მომზადებული ნაწილი (სახეობა) გახლდნენ.
სწავლება «მეჯიქ სვორდი» (Magic Sword – «მაგიური მახვილი») იქცა სწავლების «ოუშნ ვენჩერ-81» ჩრდილოატლანტიკური ფაზის ლოგიკურ გაგრძელებად. ის ორ ეტაპად მიმდინარეობდა, რომელთაგან თითოეულს თავისი განსაკუთრებულობანი (თავისებურებანი) გააჩნდა.
პ ი რ ვ ე ლ ი | ე ტ ა პ ი 2-4 სექტემბერს პირობითი სახელწოდებით «მეჯიქ სვორდ ნორთი» ნორვეგიის ზღვაში ტარდებოდა. მასში მონაწილეობდნენ სწავლება «ოუშნ ვენჩერის» ჩრდილოატლანტიკური ფაზის დროს შექმნილი ნატო-ს დამრტყმელი ფლოტი ატლანტიკაში, აგრეთვე ნორვეგიის, გფრ-ისა და დანიის ხომალდები, დამხმარე გემები, საბაზო საპატრულო და ტაქტიკური ავიაციის თვითმფრინავები. სულ მონაწილეთა შემადგენლობაში მოითვლებოდა 60-ზე მეტი საბრძოლო ხომალდი და 200-მდე თვითმფრინავი.
მთავარი ყურადღება ეთმობოდა ნორვეგიის ზღვის ცენტრალურ ნაწილში «ნარინჯისფერთა» ხომალდების დაჯგუფებასთან ბრძოლას და ჩრდილოეთ ნორვეგიაში ნატო-ს სახმელეთო ჯარებისთვის უშუალო საავიაციო მხარდაჭერის აღმოჩენას. ამასთან «მოწინააღმდეგის» ხომალდებს დარტყმებს ძირითადად აყენებდნენ საგემბანო მოიერიშეები «ინთრუდერი» და «კორსარი» ამერიკული ავიამზიდებიდან «დუაით დ. ეიზენჰაუერი» და «ფორესტოლი». ამ ამოცანის შესრულებისთვის ყოველდღეღამურად სრულდებოდა 100-ზე მეტი თვითმფრინავ-გაფრენა.
«ლურჯების» სახმელეთო ჯარებისთვის ზღვისპირა მიმართულებაზე საავიაციო მხარდაჭერის აღმოჩენის ინტერესებში ამ ავიამზიდებიდან, რომლებიც სანაპიროდან 400-500 კმ-ში მანევრირებდნენ, არანაკლებ 200 თვითმფრინავ-გაფრენისა იქნა შესრულებული. თვითმფრინავები პირობით საბომბე-საიერიშო დარტყმებს აყენებდნენ «ნარინჯისფერთა» ცოცხალი ძალისა და ტექნიკის შეჯგუფებებს, აგრეთვე მათ ზურგის რაიონებს ავიამზიდებიდან 800 კმ-ზე მეტ დაშორებაზე.
ამ ამოცანების დამუშავების შემდეგ ხომალდების მნიშვნელოვანი ნაწილი, მათ რიცხვში ავიამზიდი «ფორესტოლიც», სწავლების მონაწილეთა შემადგენლობიდან გამოვიდა. დანარჩენი ხომალდები კი ჩრდილოეთის ზღვაში გადავიდნენ, სადაც მეორე ეტაპში მიიღეს მონაწილეობა.
მ ე ო რ ე | ე ტ ა პ ი 7-8 სექტემბერს ჩრდილოეთის ზღვაში მიმდინარეობდა პირობითი სახელწოდებით «მეჯიქ სვორდ საუთი». მასში 30-მდე საბრძოლო ხომალდი და დამხმარე გემი იქნა ამოქმედებული, მათ შორის ატომური ავიამზიდი «დუაით დ. ეიზენჰაუერი» და ნატო-ს სზძ-ის მუდმივი შენაერთი ატლანტიკაში, აგრეთვე აშშ-ის, დიდი ბრიტანეთის, კანადის, ნორვეგიის, გფრ-ის, დანიისა და ნიდერლანდების სზძ-ისა და სჰძ-ის ავიაციის 100-ზე მეტი თვითმფრინავი.
მისი მსვლელობისას ამოწმებდნენ ამერიკული ავიამზიდის შესაძლებლობებს ჩრდილოეთის ზღვაში ბატონობის მოპოვებასა და ცენტრალურ ევროპაში ნატო-ს სახმელეთო ჯარებისთვის უშუალო საავიაციო მხარდაჭერის აღმოჩენაში. ავიამზიდის მანევრირების რაიონის ჰაერიდან დაფარვას უზრუნველყოფდნენ ევროპაში ნატო-ს საჰაერო თავდაცვის (ჰთ) გაერთიანებული (სამოკავშირეო) სისტემის ატლანტიკური ძალები და საშუალებები (უმთავრესად დიდი ბრიტანეთის სჰძ-ის გამანადგურებლები). სანაპირო ობიექტებს დარტყმებს საგემბანო მოიერიშეები აყენებდნენ. მიზნისკენ ფრენისას ჰაერში მათ საწვავით გაწყობას ახდენდნენ ინგლისური ავიაბაზებიდან – მინდელჰოლი და ფაირფორდი – მოქმედი თვითმფრინავ-გამწყობები KC-135. საგემბანო ავიაციას წინააღმდეგობას უწევდნენ დანიის, გფრ-ისა და სხვა ქვეყნების სჰძ-ის ტაქტიკური ავიაციის თვითმფრინავები.
დასავლელი სამხედრო მიმომხილველების შეფასებით, სწავლების ძირითადი მიზნები მიღწეულ იქნა.
სწავლება «ოუშნ საფარი-81» (Ocean Safari – «საოკეანო დიდი ნადირობა») შედგა 8-19 სექტემბერს (სწავლება «ოუშნ ვენჩერის» ცენტრალურ-ატლანტიკურ ფაზასთან ერთდროულად) აღმოსავლეთ ატლანტიკის ცენტრალურ რაიონში, ლა-მანშის სრუტის ზონასა და იბერიის ატლანტიკაში.
მასში მონაწილეობდნენ ნატო-ს ეროვნული და გაერთიანებული (სამოკავშირეო) შეიარაღებული ძალების სარდლობები და შტაბები ატლანტიკაში, ლა-მანშის სრუტის ზონასა და ევროპაში, 83 საბრძოლო ხომალდი, აშშ-ის, დიდი ბრიტანეთის, კანადის, გფრ-ის, ნორვეგიის, ბელგიის, ნიდერლანდების, პორტუგალიის, აგრეთვე საფრანგეთის სზძ-ისა და სჰძ-ის ავიაციის 280-ზე მეტი თვითმფრინავი (სულ პირადი შემადგენლობის დაახლოებით 19000 ადამიანი).
მთავარი ყურადღება ეთმობოდა ატლანტიკაში ნატო-ს დამრტყმელი ფლოტის ხელმეორედ ფორმირებას («ოუშნ ვენჩერ» სწავლების ჩრდილოატლანტიკური ფაზის დროს მისი შექმნის შემდეგ), შენაერთებისა და მიზნობრივი დანიშნულების ჯგუფების ჩამოყალიბებასა და მათ გამოყენებას, აგრეთვე ბისკაის ყურეში და ლა-მანშის სრუტესთან დასავლეთ მისადგომებზე ბატონობის მოპოვების, ცენტრალურ-ევროპულ ომთ-ზე ნატო-ს გშძ-ის დაჯგუფებისთვის საავიაციო მხარდაჭერის აღმოჩენისა და დასავლეთ ევროპის სანაპიროსთან საზღვაო კომუნიკაციების დაცვის ამოცანების გადაწყვეტას. დამრტყმელი ფლოტი იქმნებოდა ბრისტოლის ყურეში დიდი ბრიტანეთის სჰძ-ის გამანადგურებელი ავიაციის საფარქვეშ. მის შემადგენლობაში 20-ზე მეტი ხომალდი იქნა ჩართული, მათ რიცხვში სამი ავიამზიდი: ამერიკული «დუაით დ. ეიზენჰაუერი» და ფრანგული «კლემანსო», რომელიც სწავლების პერიოდში ხმელთაშუა ზღვიდან მოვიდა (ორივე მრავალმიზნობრივი), და ინგლისური «ინვისიბლი» (ნავსაწინააღმდეგო). ნატო-ს დამრტყმელი ფლოტის ჩამოყალიბების დასრულების შემდეგ, რაც დღეღამეზე მეტ ხანს გრძელდებოდა, «ლურჯები» (ნატო-ს გშძ) შეუდგნენ ზღვაში ბატონობის მოპოვების ამოცანების გადაწყვეტას. ამასთან ცენტრალური ადგილი საავიამზიდო ავიაციას ეთმობოდა, რომელიც იბერიის ატლანტიკასა და ბისკაის ყურეში «ნარინჯისფერთა» წყალზედა ხომალდების დაჯგუფებებს მასირებულ საბომბე-საიერიშო და სარაკეტო დარტყმებს აყენებდა.
სწავლების დაწყებისთანავე ლა-მანშის სრუტის დასავლეთ მისადგომებზე და ბისკაის ყურეში რამდენიმე სახომალდო დამრტყმელი და ნავსაწინააღმდეგო ჯგუფი იქნა გაშლილი, რომლებიც საბაზო საპატრულო ავიაციის თვითმფრინავებთან ერთობლივად ეწეოდნენ «მოწინააღმდეგის» წყალქვეშა ნავების ძიებას. ატლანტიკაში ნატო-ს სზძ-ის მუდმივი შენაერთის ხომალდები უპირატესად დამრტყმელი ფლოტის ფორმირების რაიონის «ნარინჯისფერთა» წყალქვეშა ნავების დარტყმებისგან დასაფარავად გამოიყენებოდა, შემდგომში კი ისინი ლა-მანშის სრუტის დასავლეთ მისადგომებზე მოქმედებდნენ.
ორი-სამი დღეღამის განმავლობაში ავიამზიდმა და ნავსაწინააღმდეგო ძალებმა შეძლეს «ნარინჯისფერთა» სახომალდო დამრტყმელი დაჯგუფებისა და წყალქვეშა ნავების სანაპირო რაიონიდან განდევნა და დასავლეთ ევროპის სანაპიროს გაყოლებით პორტ ფალმუტიდან (დიდი ბრიტანეთი) პორტ ლისაბონამდე (პორტუგალია) საზღვაო კომუნიკაციების უსაფრთხო ზონის შექმნა.
საზღვაო კომუნიკაციების დაცვის ამოცანების დამუშავების ინტერესებში პორტ ფალმუტიდან ლისაბონში და უკან რამდენიმე ბადრაგის გატარება იქნა განხორციელებული, რომლებიც ბლოკის მონაწილე ქვეყნების მშრალი ტვირთების გადამტანი გემებისა და ტანკერებისგან იყო შექმნილი. ბადრაგის მოძრაობის მარშრუტს დასავლეთის მხრიდან (ატლანტიკიდან) საავიამზიდო მრავალმიზნობრივი ჯგუფები იფარავდნენ, ხოლო მათ ნავსაწინააღმდეგო თავდაცვას კი ნავსაწინააღმდეგო ხომალდები და თვითმფრინავები უზრუნველყოფდნენ. ბადრაგების საჰაერო თავდაცვას დიდი ბრიტანეთის, პორტუგალიისა და საფრანგეთის ტაქტიკური ავიაციის გამანადგურებლები, აგრეთვე ავიამზიდების საგემბანო გამანადგურებლები ახორციელებდნენ.
დიდი ყურადღება ეთმობოდა ბადრაგის გემების ნაღმსაწინააღმდეგო დაცვას, განსაკუთრებით ლა-მანშის სრუტის ზონაში მოძრაობისას. ამ ამოცანის გადაწყვეტაში 20-ზე მეტი ტრალერი იქნა ჩართული, მათ შორის ნატო-ს ნაღმ-სატრალო ძალების მუდმივი შენაერთი ლა-მანშის სრუტის ზონაში, რომელიც რვა ხომალდამდე გააძლიერეს. გემების გატარება პორტ ფალმუტში და იქიდან გამოსვლა ტრალერების კვალში მიყოლით წარმოებდა.
სწავლების დასკვნით ეტაპზე საგემბანო მოიერიშე ავიაციის ნაწილი პირობითი «მოწინააღმდეგის» სანაპირო ობიექტებზე დარტყმების მისაყენებლად იქნა გამოყოფილი, რომლებიც საფრანგეთის ტერიტორიაზე გახლდათ განლაგებული.
ისევე როგორც წინა წლების სწავლებებშიც, ატლანტიკის რაიონებსა და ბისკაის ყურეში ნაღმების დაყენების ჩასატარებლად აშშ სჰძ-ის სტრატეგიული ბომბდამშენები B-52 გამოიყენებოდა, რომლებიც «ნარინჯისფერთა» მხარეზე მოქმედებდნენ.
სწავლების გარჩევა შედგა პორტუგალიის მთავარ სამხედრო-საზღვაო ბაზა ლისაბონში. უცხოელი სამხედრო სპეციალისტების შეფასებით, ძირითადი მიზნები მიღწეულ იქნა, თუმცა კი ავარიული შემთხვევების მაგალითებიც აღინიშნებოდა (რომლებმაც პირადი შემადგენლობის დაღუპვა გამოიწვია), აგრეთვე საბრძოლო ტექნიკისა და შეიარაღების სისტემების უარის მაგალითები, ცალკეული ხომალდებისა და თვითმფრინავების ეკიპაჟთა, ასევე კავშირგაბმულობის სპეციალისტების არასაკმარისი განსწავლულობის შემთხვევებიც.
საბჭოთა სამხედრო სპეციალისტების შეფასებით, იმხანად არსებული საერთაშორისო დაძაბულობის პირობებში ნატო-ს გაერთიანებული (სამოკავშირეო) შეიარაღებული ძალების სწავლებები, რომლებიც 1981 წლის ზაფხულის ბოლოსა და შემოდგომის დასაწყისში იქნა ჩატარებული, აშკარად გამოხატულ პროვოკაციულ ხასიათს ატარებდა და ანტისაბჭოთა მიმართულება გააჩნდა. ისინი გათვლილი იყო ევროპაში, ცენტრალურ ამერიკასა და მთელ მსოფლიოში ვითარების შემდგომ გამწვავებაზე, მილიტარისტული მზადებების გაფართოებასა და ფორსირებაზე. ამ სწავლებებმა კიდევ ერთხელ თვალსაჩინო დემონსტრირება მოახდინა სერთაშორისო იმპერიალიზმის, და უწინარეს ყოვლისა ამერიკულის, მისწრაფებისა ჩაეთრიათ ახალი სახელმწიფოები ნატო-ს შემადგენლობაში, აგრეთვე განზრახვისა, რომ ბლოკის ზონა სამხრეთ ატლანტიკის რაიონებზეც გაევრცელებიათ. მასში აქტიური მონაწილეობა მიიღო საფრანგეთის სზძ-მ, თუმცა კი საფრანგეთი, როგორც ცნობილია, 1966 წლის გაზაფხულიდან გასული გახლდათ ნატო-ს სამხედრო ორგანიზაციიდან.
გამოყენებული ლიტერატურა
Капитан 2 ранга А. Орлов, «ВМС на учениях ОВС НАТО на Атлантике», Зарубежное Военное Обозрение, 1982 г. № 1.
მთარგმნელის მცირე კომენტარი:
ზემოთ წერილში გადმოცემული იყო ნატო-ს ბლოკის გაერთიანებული (სამოკავშირეო) სამხედრო-საზღვაო ძალების ფართომასშტაბურ სწავლებათა მიმდინარეობა 1980-იანი წლების დასაწყისში, როცა არსებობდა საბჭოთა კავშირი, ვარშავის ხელშეკრულების ორგანიზაცია და იყო მეტად მნიშვნელოვანი დაპირისპირება ამ ორ სამხედრო-პოლიტიკურ ბლოკს შორის. ასეთი მასშტაბური სწავლებები ტარდებოდა ნატო-ს გაერთიანებულ სახმელეთო ჯარებსა და სამხედრო-საჰაერო ძალებშიც. თავისთავად ცხადია, რომ მსგავსი სწავლებები ჰქონდათ ვარშავის პაქტის გაერთიანებულ შეიარაღებულ ძალებსაც, და ორივე მხარე სხვადასხვა მასშტაბის ომების წარმოებისთვის ემზადებოდა, საყოველთაო სარაკეტო-ბირთვული ომის ჩათვლით.
დღესდღეობით თავად ევროპის კონტინენტზე ეს დაპირისპირება მკვეთრადაა შემცირებული, მაგრამ მისი სერიოზული ნიშნები გამოიხატა 1990-იანი წლებიდან უკვე კავკასია – ცენტრალური აზიის მიმართულებით, რომლის სათავეშიც სწორედ აშშ-ისა და ნატო-ს მმართველი წრეები იდგნენ. ამას ადასტურებს ის გარემოება, რომ სწორედ «ცივი ომის» დასრულების შემდეგ, 1990-იანი წლებიდანვე, როცა ვარშავის ბლოკი და საბჭოთა კავშირი უკვე აღარ არსებობდნენ და ევროატლანტიკურ სივრცეშიც სამხედრო ხარჯების, ძირითად შეიარაღებათა და შეიარაღებული ძალების სერიოზული შემცირებების პროცესი იყო დაწყებული, ჩვენი მეზობელი თურქეთის სამხედრო-პოლიტიკური ხელმძღვანელობა უწინდებურად აგრძელებდა თავისი სამხედრო ხარჯების ზრდას, ხოლო აშშ და გერმანია აწვდიდნენ მას უფრო თანამედროვე და უკეთესი მახასიათებლების მქონე საბრძოლო ტექნიკასა და შეიარაღებას, აგრეთვე აძლევდნენ ლიცენზიებს მათი წარმოებისთვისაც. ამ ღონისძიებების შედაგად თურქეთის სამხედრო მანქანა მნიშვნელოვნად იქნა გაძლიერებული, რის შესახებაც ამ ბლოგში არაერთი წერილია გამოქვეყნებული.
თურქეთის მმართველი წრეები არ მალავდნენ, რომ მათ განსაკუთრებული ინტერესები გააჩნიათ მნიშვნელოვან ტერიტორიებზე «ადრიატიკიდან ჩინეთის დიდ კედლამდე», სხვებს რომ თავი დავანებოთ, ეს სერიოზულ შეშფოთებას გამოიწვევდა ისეთ სახელმწიფოებში, როგორებიც არიან რუსეთის ფედერაცია, ირანი და ჩინეთი. 90-იან წლებშივე განვითარდა ამ უკანასკნელთა სამხედრო-პოლიტიკური და ეკონომიკური დაახლოებაცა და მათ შორის კავშირების ჩამოყალიბებაც. ანუ, განვითარდა დაპისრიპირების ახალი ხაზი მსოფლიოს სწორედ იმ რაიონში, რომლის პირაპირზეც (შეხების საზღვარზე) იმყოფება ამიერკავკასია და, მასთან ერთად, საქართველოც. რას გვიქადის მომავალი, ან დაიწყება თუ არა რეალური საბრძოლო მოქმედებები ჩვენს მიწა-წყალზე, მე არ ვიცი, თუმცა კი მოვლენების ასეთი განვითარება რომ სასიკეთოს არაფერს გვიქადის, ალბათ ცხადი უნდა იყოს.
ჩვენში დღესდღეობით ჩრდილოატლანტიკური კავშირი /ნატო/ წარმოუდგენიათ დასავლეთის განვითარებულ სახელმწიფოთა ისეთ გაერთიანებად, რომელიც ქვეყნად სამართლიანობისა და კეთილდღეობის დამკვიდრებითაა დაკავებული, და მასში გაწევრიანება სანუკვარ ოცნებად, მტკივნეული პრობლემების მოგვარებისა და გადაწყვეტის საშუალებადაც მიაჩნიათ. სინამდვილეში კი საქმე ასე სულაც არ არის. ნატო უწინარეს ყოვლისა დასავლეთის წამყვან სახელმწიფოთა და მათი მოკავშირეების სამხედრო-პოლიტიკური ბლოკია, რომელიც მისი ხელმძღვანელობისთვის სასურველ პოლიტიკურ მიზნებს ისახავს და მათ განხორციელებას სამხედრო ძალის გამოყენებით ვარაუდობს. ამ ორგანიზაციაში მონაწილეობა მისი წევრებისგან შესაბამის საქმიანობასა და ქმედებებს მოითხოვს, რომლებზედაც მკითხველისთვის გარკვეული წარმოდგენის შესაქმნელად ქვემოთ მოყვანილი მასალა არის კიდეც აქ ატვირთული. ზემოხსენებულ სამხედრო ჟურნალში გამოქვეყნებული წერილის ავტორი გახლავთ მე-2 რანგის კაპიტანი ა. ორლოვი.)
საბჭოთა სამხედრო პერიოდიკის შეფასებით, საომარ მზადებებში, რომლებსაც 1980-იანი წლების დასაწყისში აშშ-ისა და ნატო-ში მისი პარტნიორი ქვეყნების მმართველი წრეები ფორსირებული ტემპებით ახორციელებდნენ, მანევრებსა და სწავლებებს თვალსაჩინო ადგილი ეკავა. მათ დედამიწის სხვადასხვა რაიონებში ატარებდნენ (ხშირად ძალის დემონსტრირების მიზნით). ამის მაგალითად საბჭოთა ავტორებს მოჰყავდათ ნატო-ს გაერთიანებული შეიარაღებული ძალების (გშძ) ურთიერთდაკავშირებული სწავლებები ატლანტიკაში პირობითი სახელწოდებებით «ოუშნ ვენჩერი», «მეჯიქ სვორდი» და «ოუშნ საფარი», რომლებიც 1981 წლის 1 აგვისტოდან 19 სექტემბრის ჩათვლით ტარდებოდა.
მათი ჩატარების რაიონი მოიცავდა ცენტრალურ, დასავლეთ, აღმოსავლეთ და ჩრდილოეთ ატლანტიკას, კარიბის, ნორვეგიისა და ჩრდილოეთის ზღვებს, აგრეთვე ლამანშის სრუტისა და ბალტიის ზღვის სრუტეების ზონებს. მასში მონაწილეობდა აშშ-ის, კანადის, დიდი ბრიტანეთის, გფრ-ის, ნორვეგიის, დანიის, ნიდერლანდების, ბელგიისა და პორტუგალიის, აგრეთვე საფრანგეთისა და ესპანეთის სამხედრო-საზღვაო ძალების (სზძ) 250-ზე მეტი საბრძოლო ხომალდი და დამხმარე გემი, საავიამზიდო და საბაზო საპატრულო ავიაციის, აგრეთვე სამხედრო-საჰაერო ძალების (სჰძ) სტრატეგიული და ტაქტიკური ავიაციის 1000-მდე თვითმფრინავი. გარდა ამისა, სწავლებებში ჩართული იყვნენ აშშ-ისა და ნიდერლანდების სზძ-ის საზღვაო ქვეითი ჯარები, ნატო-ს ცალკეული ქვეყნების სახმელეთო ჯარების ნაწილები და ქვედანაყოფები. პირადი შემადგენლობის რიცხოვნებამ კი 120 ათას ადამიანს გადააჭარბა.
სწავლებების საერთო ხელმძღვანელობას ატლანტიკაში ნატო-ს გშძ-ის უმაღლესი მთავარსარდალი ამერიკელი ადმირალი ჰ. თრეინი ახორციელებდა, ხოლო ძალების მოქმედებებს კი ატლანტიკის რაიონებში ნატო-ს გშძ-ის სარდლები და ოპერატიული შენაერთების მეთაურები მართავდნენ.
საბჭოთა ავტორების სიტყვით, სწავლებათა ჩანაფიქრის საფუძველში, საზღვარგარეთული პრესის შეტყობინებების თანახმად, შეიარაღებული კონფლიქტების გაჩაღების პროვოკაციული ვარიანტები იყო ჩადებული თავდაპირველად კარიბის ზღვის აუზში, შემდეგ კი ჩრდილოეთ ატლანტიკაშიც, რაც ვითარების მკვეთრ გამწვავებასა და საბრძოლო მოქმედებების დაწყებას გამოიწვევდა საომარ მოქმედებათა საზღვაო და სახმელეთო თეატრებზე (საზღვაო და სახმელეთო ომთ-ებზე) «ლურჯებსა» (ნატო-ს გშძ) და «ნარინჯისფერებს» (მოწინააღმდეგე) შორის. აგრესორის როლი «ნარინჯისფერებს» ეთმობოდათ, რომლებიც ივნის-ივლისში სწავლებების სახით წყალქვეშა ნავების, წყალზედა ხომალდებისა და სზძ-ის ავიაციის გაშლას შეუდგნენ მუდმივი დისლოკაციის ბაზებიდან ყველაზე უფრო ინტენსიური ნაოსნობის რაიონებში სამხრეთ ატლანტიკასა და კარიბის ზღვაში დასავლეთის სახელმწიფოთა მიერ იმპორტირებადი ნედლეულის, პირველ რიგში კი ნავთობის საზღვაო გადაზიდვების დარღვევის, მათი ეკონომიკის დეზორგანიზაციისა და დათმობებზე წასვლისკენ იძულების მიზნით. «ნარინჯისფერთა» მასობრივი ინფორმაციის ორგანოების მიერ აქტიური პროპაგანდისტული კამპანია იქნა ორგანიზებული, რომელიც ბლოკის ერთიანობისთვის ძირის გამოთხრაზე, ესპანეთის ნატო-ში მიღების არდაშვებასა და კარიბის ზღვის აუზის ქვეყნებისთვის ყოველმხრივი მხარდაჭერის აღმოჩენაზე იყო მიმართული მათ ბრძოლაში პოლიტიკური და ეკონომიკური დამოუკიდებლობისთვის. «ლურჯთა» ქვეყნების საზღვაო პორტებში დაიწყო დივერსიული აქტები და ორგანიზებული საბოტაჟი. ცენტრალური ამერიკის ერთერთ სახელმწიფოში ამერიკის საელჩო იქნა ხელში ჩაგდებული (მიტაცებული).
ამ პირობებში «ლურჯების» სამხედრო-პოლიტიკურმა ხელმძღვანელობამ, შეაფასა რა შექმნილი ვითარება როგორც მუქარის შემცველი, მიიღო გადაწყვეტილება ჩამოეყალიბებინა ნატო-ს გაერთიანებული (სამოკავშირეო) სზძ-ის დამრტყმელი საავიამზიდო და სხვა შენაერთები, გაეძლიერებინა მათით ბლოკის გშძ-ის დაჯგუფებები ყველაზე უფრო მნიშვნელოვან საოკეანო რაიონებში და მათზე თავისი კონტროლი დაემყარებინა.
«ნარინჯისფერებმა», რომლებიც «ლურჯებს» ძალების გაშლაში ასწრებდნენ, ატლანტიკაში საბრძოლო მოქმედებები დაიწყეს. ისინი იქითკენ ისწრაფოდნენ, რომ «ლურჯების» საზღვაო კომუნიკაციები დაერღვიათ, აშშ-დან ევროპაში ჯარების გადმოსროლები ჩაეშალათ, და ამავდროულად ევროპის სახმელეთო ომთ-ებზე შეტევითი მოქმედებებისთვის მზადებასაც ამთავრებდნენ.
საპასუხო ზომების სახით «ლურჯები» ატარებდნენ ღონისძიებებს შეიარაღებული ძალების მშვიდობიანი მდგომარეობიდან საომარ მდგომარეობაში გადასაყვანად, ისინი ერთიანი სარდლობის ქვეშ შეჰყავდათ, შლიდნენ საავიამზიდო დამრტყმელ და ნავსაწინააღმდეგო ძალებს ჩრდილო-აღმოსავლეთ ატლანტიკასა და ნორვეგიის ზღვაში, ბოჭავდნენ «ნარინჯისფერების» დაჯგუფებათა მოქმედებებს დასავლეთ ატლანტიკასა და კარიბის ზღვაში, ხოლო შემდგომში კი ახორციელებდნენ რიგ ოპერაციებს ბატონობის მოპოვებისთვის ჩრდილოეთ ატლანტიკასა და ნორვეგიის ზღვაში, უზრუნველყოფდნენ აშშ-დან ევროპაში გაძლიერების ძალებისა და ჯართა მომარაგების საგნების გადმოსროლას, აგრეთვე სახმელეთო ჯარების, სჰძ-ისა და სზძ-ის ერთობლივი მოქმედებებით აიძულებდნენ «მოწინააღმდეგეს» დასახულ გეგმებზე ეთქვა უარი.
მოცემული სცენარის შესაბამისად იშლებოდა კიდეც მოვლენები სწავლებებში.
სწავლება «ოუშნ ვენჩერ-81» (Ocean Venture – «საოკეანო საქმიანობა») 1 აგვისტოდან 19 სექტემბრის ჩათვლით მიმდინარეობა და პირობითად კარიბის ზღვის, ჩრდილო-ატლანტიკურ და ცენტრალურ-ატლანტიკურ ფაზებად იყოფოდა (ძალების გაშლის მსვლელობა სქემაზეა მოყვანილი /ნახატი/).
ნახატი. ნატო-ს გაერთიანებული (სამოკავშირეო) სამხედრო-საზღვაო ძალების გაშლა ატლანტიკაში1981 წელს ჩატარებულ სწავლებაზე «ოუშნ ვენჩერ-81»: 1 – კანადის სზძ-ის სამხედრო ხომალდების რაზმი; 2 – საავიამზიდო დამრტყმელი შენაერთი ამერიკული ატომური ავიამზიდის «დუაით დ. ეიზენჰაუერის», ბრიტანული ნავსაწინააღმდეგო ავიამზიდის «ინვისიბლისა» და დაცვის ხომალდების შემადგენლობით; 3 – სადესანტო ხომალდების რაზმი (ამერიკული სადესანტო ვერტმფრენმზიდი «გუამი» და დაცვის ხომალდები); 4 – დიდი ბრიტანეთისა და ნიდერლანდების სზძ-ის საბრძოლო ხომალდების რაზმი; 5 – ამერიკული ავიამზიდი «ფორესტოლი»; 6 – საავიამზიდო მრავალმიზნობრივი ჯგუფი (ესპანური ავიამზიდი «დადალო» და დაცვის ხომალდები); 7 – სადესანტო ხომალდების რაზმი (ამერიკული უნივერსალური სადესანტო ხომალდი «საიპანი» და დაცვის ხომალდები).
კ ა რ ი ბ ი ს | ზ ღ ვ ი ს | ფ ა ზ ა (1-20 აგვისტო) მოიცავდა დასავლეთ ატლნტიკისა და კარიბის ზღვის აუზებს. მასში მონაწილეობდნენ: აშშ-ის, დიდი ბრიტანეთისა და ნიდერლანდების სზძ-ის 20-ზე მეტი საბრძოლო ხომალდი და დამხმარე გემი, ნატო-ს სზძ-ის მუდმივი შენაერთი ატლანტიკაში, საავიამზიდო, საბაზო საპატრულო და ტაქტიკური ავიაციის 100-ზე მეტი თვითმფრინავი, აშშ საზღვაო ქვეითი ჯარის (ზქჯ) 38-ე ბატალიონი (1100 ადამიანი), ნიდერლანდების ზქჯ-ის საბატალიონო ჯგუფი (400 ადამიანი კუნძულ კიურასაოდან), ქვედანაყოფები სპეციალური დანიშნულების ჯარების «რეინჯერებისა» და 101-ე საჰაერო-საიერიშო დივიზიის შემადგენლობიდან, სტრატეგიული ბომბდამშენები B-52 და სამხედრო-სატრანსპორტო ავიაციის თვითმფრინავები.
მთავარი ყურდღება ეთმობოდა აშშ-ის აღმოსავლეთ სანაპიროსთან და კარიბის ზღვაში ბატონობის მოპოვების, კომბინირებული სადესანტო ოპერაციის მომზადებისა და ჩატარების ამოცანების დამუშავებას.
სწავლების ჩანაფიქრის შესაბამისად 1 აგვისტოს «ნარინჯისფერთა» წყალქვეშა ნავებმა, რომლებიც ერთერთ ლათინოამერიკულ სახელმწიფოში განლაგებული ბაზირების პუნქტებიდან მოქმედებდნენ, სამხრეთ ატლანტიკაში დასავლეთის ქვეყნების რამდენიმე სავაჭრო გემი ჩაძირეს. ამის საპასუხოდ აშშ სზძ-ის სარდლობამ სამხედრო-საზღვაო ბაზებიდან ნორფოლკი, ჩარლსტონი და სხვები, გაშალა ნავსაწინააღმდეგო ძალები. ორი დღეღამის განმავლობაში (2-3 აგვისტო) წყლზედა ხომალდებმა საბაზო საპატრულო ავიაციის თვითმფრინავებთან და სახომალდო ვერტმფრენებთან ერთობლივად დაამყარეს კონტროლი აშშ აღმოსავლეთ სანაპიროს გასწვრივ ზონაზე ნორფოლკიდან (ვირჯინიის შტატი) ფლორიდის ნახევარკუნძულამდე და შექმნეს ხელსაყრელი პირობები სადესანტო რაზმის შესაქმნელად «მოწინააღმდეგის» წყალქვეშა ნავების ბაზირების პუნქტის დაპყრობის მიზნით. ამასთან უცხოურ პრესაში აღინიშნებოდა, რომ ერთერთ ყველაზე უფრო სავარაუდო სახელმწიფოს, რომელშიც რეალურად შეიძლებოდა შეჭრის ოპერაცია ჩაეტარებინათ, წარმოადგენდა კუბა. ამიტომ შემთხვევითი არ იყო, რომ სადესანტო ოპერაცია სწორედ ამ კუნძულის მახლობლობაში იქნა დაგეგმილი.
3 აგვისტოს ნორფოლკის რაიონში სადესანტო რაზმი იქნა შექმნილი სადესანტო ვერტმფრენმზიდ «გუამის», ორი ტანკსადესანტო ხომალდისა და ორი სადესანტო ხომალდ-დოკის შემადგენლობით. რაიონის დაფარვას უზრუნველყოფდნენ ატლანტიკაში ნატო-ს სზძ-ის მუდმივი შენაერთის ხომალდები. ჩამოყალიბების დასრულების შემდეგ რაზმი მორჰედ-სითიში (ჩრდ. კაროლინის შტატი) გადავიდა, სადაც სადესანტო ხომელდების ბორტზე 1,5 ათასი ადამიანის საერთო რიცხოვნების აშშ-ისა და ნიდერლანდების საზღვაო ფეხოსნები მიიღეს, აგრეთვე საბრძოლო ტექნიკაც იქნა ჩატვირთული. დაცვის ძალების შემადგენლობაში დამატებით შეიყვანეს მართვადი სარაკეტო იარაღით აღჭურვილი კრეისერი (მრი კრეისერი), საესკადრო ნაღმოსანი და ხუთი ფრეგატი.
ექვსი დღეღამის განმავლობაში ხომალდებმა შეასრულეს გადასვლა კუნძულ ვიეკესისკენ (კ. პუერტო-რიკოს მხლობლობაში), სადაც «ნარინჯისფერთა» კუნძულის დაპყრობის მიზნით საზღვაო დესანტის გადასხმა და საჰაერო დესანტის გადასროლა იყო გათვალისწინებული. გადასვლა «ნარინჯისფერების» წყალქვეშა ნავებისა და ავიაციის წინააღმდეგობის პირობებში ხორციელდებოდა, რომლებმაც მათ რამდენიმე სატორპედო და საბომბე-საიერიშო (бомбо-штурмовые) დარტყმა მიაყენეს.
9 აგვისტოს კ. ვიეკესის სიღრმეში «რეინჯერების» ქვედანაყოფის 325 მედესანტე გადაისროლეს, რომლებიც ავიაბაზა ნორთონიდან (ვირჯინიის შტატი) სამხედრო-სატრანსპორტო ავიაციის C-141 ტიპის 12 თვითმფრინავით მიიყვანეს. ამასთან ერთდროულად დაიწყო სანაპიროს უბნის მომზადება საზღვაო ქვეითი ჯარის გადასასხმელად. «ლურჯების» დესანტის ძალებისთვის მხარდაჭერის აღმოსაჩენად B-52 თვითმფრინავები გამოიყენებოდა, რომლებიც აშშ-ის ავიაბაზებიდან გადაფრენის შემდეგ 250 მ სიმაღლემდე ეშვებოდნენ და «ნარინჯისფერთა» დესანტსაწინააღმდეგო თავდაცვის ობიექტებს საბომბე-საიერიშო დარტყმებს აყენებდნენ. როგორც უცხოურ ბეჭდურ გამოცემებში აღინიშნებოდა, სტრატეგიული ბომბდამშენების გამოყენების ამ ვარიანტს (თუმცა კი უფრო მეტი სიმაღლეებიდან) მანამდე უკანასკნელად ვიეტნამში ომის პირობებში ამუშავებდნენ.
11 აგვისტოსთვის დაგეგმილი კ. ვიეკესზე საზღვაო დესანტის გადასხმა მოახლოებული ტროპიკული ქარიშხლის «დენისის» გამო გააუქმეს. სადესანტო ხომალდები ქარიშხლისგან დაფარულ სადგომებში წავიდნენ და ღუზაზე დადგნენ, ხოლო ქარიშხლის დამთავრების შემდეგ კი კ. კუბის სანაპიროსკენ გაემართნენ.
უცხო ტერიტორიაზე მნიშვნელოვანი ობიექტების დაპყრობის ამოცანების დამუშავებისთვის ამ კუნძულზე არსებული ამერიკული სამხედრო-საზღვაო ბაზა გუანტანამო იქნა არჩეული, სადაც 14 აგვისტოს საზღვაო დესანტი გადასხეს და რამდენიმე დღეღამის განმავლობაში «ნარინჯისფერთა» ყველაზე უფრო მნიშვნელოვანი სახელმწიფო დაწესებულებების, სამრეწველო და სამხედრო ობიექტების დაპყრობის ღონისძიებებს ამუშავებდნენ. ამასთან წარმოებდა აგრეთვე ვითომდა მანამდე ქვეყნის მოსახლეობის მიერ შეპყრობილი ბაზის მომსახურე პერსონალის ოჯახების «განთავისუფლებისა» და ევაკუაციის ამოცანების გადაწყვეტაც. საბჭოთა ავტორების შეფასებით, ეს მოქმედებები აშკარად პროვოკაციულ ხასიათს ატარებდა და მიზნად ცენტრალური ამერიკის ხალხების დაშინებას ისახავდა.
სწავლების კარიბული ფაზა მას შემდეგ იქნა დასრულებული, რაც სადესანტო ხომალდების რაზმი, შეასრულა რა პირობით კარიბის ზღვის რეგიონის ერთერთ ქვეყანაში შეჭრის ამოცანა, 20 აგვისტოს მორჰედ-სითიში დაბრუნდა.
«ოუშნ ვენჩერ-81» სწავლებასთან ერთდროულად სამხრეთ ატლანტიკასა და კარიბის ზღვაში დაიწყო აშშ-ისა და რიგი ლათინურ-ამერიკული ქვეყნების სზძ-ის სწავლება «უნიტას-22», რომლის მიზანიც გახლდათ – სზძ-ის გამოყენების გეგმების დამუშავება სამხრეთ ატლანტიკაში საზღვაო კომუნიკაციების დასაცავად. მასში ეტაპობრივად არგენტინის, ბრაზილიის, კოლუმბიის, ურუგვაისა და ვენესუელის სზძ-ის 30-ზე მეტი ხომალდი და დამხმარე გემი მონაწილეობდა.
ვინაიდან «ოუშნ ვენჩერ» სწავლების ჩანაფიქრით გაითვალისწინებოდა, რომ დასავლეთის ქვეყნებმა საერთაშორისო ვითარების გამწვავების პირობებში სამხრეთ ატლანტიკასა და კარიბის ზღვაში 1600-ზე მეტი სავაჭრო გემი გადაიყვანეს, ხოლო მათი თავდაცვა კი პირობით ლათინო-ამერიკულ სახელმწიფოთა ხომალდებსა და ავიაციას უნდა უზრუნველეყოთ, აშშ-მ ცალმხრივად მიიღო გადაწყვეტილება ეს საკითხებიც პრაქტიკულად გაეთამაშებინა, ანუ ისინი (ე. ი. ლათინურ-ამერიკული ხომალდები და გემები) სწავლება «ოუშნ ვენჩერში» მონაწილეობის მისაღებად ჩაერთო. საბჭოთა ავტორების შეფასებით, ასეთი ქმედებით პენტაგონში სხვა პროვოკაციულ მიზანსაც ისახავდნენ და სამხრეთ ატლანტიკაში სწავლებათა ჩატარების მეშვეობით ცდილობდნენ ნატო-ს «პასუხისმგებლობის» ზონა ამ რეგიონზეც გაეფართოვებინათ.
ამერიკული სარდლობის მსგავსმა მოქმედებებმა, საბჭოთა ავტორების სიტყვით, არა მარტო მსოფლიო საზოგადოებრიობა აღაშფოთა, არამედ ბლოკში ზოგიერთი პარტნიორი სახელმწიფოც. ასე, ნორვეგიის, ხოლო შემდეგ დანიის მთავრობები პროტესტით გამოვიდნენ და ისიც კი განაცხადეს, რომ სწავლებებში მონაწილეობაზე უარს იტყოდნენ. ამის შედეგდ აშშ იძულებული შეიქნა ოფიციალური განცხადებით გამოსულიყო და ეღიარებინა, რომ «უნიტას-22» ზოგადბლოკური სწავლება «ოუშნ ვენჩერის» ნაწილი არ იყო და ადრე მომზადებული ცალკე გეგმის მიხედვით ტარდებოდა. სინამდვილეში კი მისი ბევრი ელემენტი ატლანტიკაში ნატო-ს გაერთიანებული (სამოკავშირეო) შეიარაღებული ძალების სწავლებათა საერთო ოპერატიულ-სტრატეგიულ ფონზე მუშავდებოდა. სწავლება «უნიტას-22» სამხრეთ ატლანტიკაში სექტემბრის ბოლომდე გრძელდებოდა.
ჩ რ დ ი ლ ო ა ტ ლ ა ნ ტ ი კ უ რ ი | ფ ა ზ ა 19 აგვისტოდან 1 სექტემბრს ჩათვლით დასავლეთ, აღმოსავლეთ და ჩრდილოეთ ატლანტიკის რაიონებში მიმდინარეობდა. მასში აშშ-ის, კანადის, დიდი ბრიტანეთის, გფრ-ის, ნიდერლანდებისა და პორტუგალიის 60-ზე მეტი საბრძოლო ხომალდი იქნა ამოქმედებული, აგრეთვე 300-ზე მეტი თვითმფრინავიც საავიამზიდო, სზძ-ის საბაზო საპატრულო და სჰძ-ის ტაქტიკური ავიაციის შემადგენლობიდან.
განსაკუთრებული მნიშვნელობა ენიჭებოდა დამასრულებელი ღონისძიებების დამუშავებას სზძ-ის მშვიდობიანობის მდგომარეობიდან ომიანობის მდგომარეობაში გადასაყვანად, ნატო-ს სარდლობის ოპერატიულ დაქვემდებარებაში მის გადასაცემად და ომის საწყისი პერიოდის ოპერაციებში შემდგომი გამოყენებისთვის.
სწავლების ჩანაფიქრის შესაბამისად ივლის-აგვისტოში ვითარება მსოფლიოს მოცემულ რაიონში მკვეთრად იქნა გამწვავებული. აშშ სზძ-ის სარდლობამ რეზერვისტების მობილიზაცია გამოაცხადა და რეზერვის ხომალდებისა და თვითმფრინავების განკონსერვებასაც შეუდგა. 19 აგვისტოს ფლოტის ხომალდები მაღალ საბრძოლო მზადყოფნაში იქნენ მოყვანილი. ნავსაწინააღმდეგო ხომალდები საბაზო საპატრულო ავიაციის თვითმფრინავებთან და საგემბანო ვერტმფრენებთან ერთობლივად ვირჯინიის შტატის მახლობლად წყალქვეშა ნავების ძიებას შეუდგნენ. რამდენიმე დღეღამის შემდეგ სამხედრო-საზღვაო ბაზა ნორფოლკიდან ამერიკული ატომური ავიამზიდი «დუაით დ. ეიზენჰაუერი», ინგლისური ნავსაწინააღმდეგო ავიამზიდი «ინვისიბლი», დაცვის ხომალდები და ატლანტიკაში ნატო-ს სზძ-ის მუდმივი შენაერთის ხომალდები გამოვიდნენ. ბაზის მახლობლობაში ისინი სალაშქრო წყობით მოეწყვნენ და 22 აგვისტოს კურსი ევროპის ქვეყნებისაკენ აიღეს. შემდეგ მათ შეუერთდა კანადური ესკადრაც ხუთი საესკადრო ნაღმოსნისა და ფრეგატის შემადგენლობით.
ტრანსატლანტიკური გადმოსვლის პერიოდში აწარმოებდნენ საავიამზიდო შენაერთის ყველა სახეობის თავდაცვის დამუშავებას. ნავსაწინააღმდეგო თავდაცვის ამოცანების გადაწყვეტისას მნიშვნელოვანი ადგილი ავიამზიდ «ინვისიბლს» ეთმობოდა, რომელიც კურსზე წინ მიდიოდა და თავისი ჰიდროაკუსტიკური საშუალებებისა და ნავსაწინააღმდეგო ვერტმფრენების «სიი ქინგის» გამოყენებით წყალქვეშა ნავების ძიებას ახორციელებდა. წყალქვეშა ნავებთან ბრძოლისათვის იყენებდნენ აგრეთვე საბაზო საპატრულო თვითმფრინავებს P-3C «ორიონი» (აშშ) და «ავრორა» (კანადა), რომლებიც კონტინენტური ავიაბაზებიდან და კ. ისლანდიიდან მოქმედებდნენ.
23 აგვისტოს ხმელთაშუა ზღვიდან ატლანტიკაში მეორე ამერიკული ავიამზიდი «ფორესტოლი» გავიდა და ნორვეგიის ზღვისკენ გაემართა.
აგვისტოს ბოლოს კ. ისლანდიის სამხრეთით რაიონში მოხდა ავიამზიდების შეხვედრა. აქვე მოვიდა დიდი ბრიტანეთის, ნიდერლანდებისა და ნატო-ს სხვა ევროპული ქვეყნების სზძ-ის საბრძოლო ხომალდების რაზმიც. რამდენიმე დღეღამის განმავლობაში იქნა ჩამოყალიბებული ნატო-ს დამრტყმელი ფლოტი ატლანტიკაში. მის შემადგენლობაში 50-მდე საბრძოლო ხომალდი მოითვლებოდა, მათ შორის ორი მრავალმიზნობრივი და ერთი ნავსაწინააღმდეგო ავიამზიდი.
1 სექტემბერს ნატო-ს დამრტყმელი ფლოტის ხომალდებმა კ. ისლანდია – შეტლანდიის კ.-ები – ფარერის კ.-ები მიჯნა გადალახეს და პირობით ნორვეგიის ზღვაში ბატონობის მოპოვებასა და ბლოკის ჩრდილოეთ ფლანგზე მისი სახმელეთო ჯარებისთვის უშუალო საავიაციო მხარდაჭერის აღმოჩენას შეუდგნენ.
ამ ამოცანების გადასაწყვეტად პრაქტიკული მოქმედებები თამაშდებოდა ნატო-ს გაერთიანებული (სამოკავშირეო) სზძ-ის დამოუკიდებელ სწავლებაზე «მეჯიქ სვორდი».
ც ე ნ ტ რ ა ლ უ რ ა ტ ლ ა ნ ტ ი კ უ რ ი | ფ ა ზ ა 1-19 სექტემბერს ტარდებოდა დასავლეთ ატლანტიკასა და იბერიის ატლანტიკაში.
მასში მონაწილეობდა აშშ-ის, დიდი ბრიტანეთის, პორტუგალიის, აგრეთვე ესპანეთის სზძ-ის 30-ზე მეტი საბრძოლო ხომალდი და დამხმარე გემი, ასევე 100-მდე თვითმფრინავი და ვერტმფრენი.
მთავარი ყურადღება ეთმობოდა აშშ-ის აღმოსავლეთ სანაპიროსთან სადესანტო რაზმის ფორმირებას და «ნარინჯისფერთა» წყალზედა ხომალდების, წყალქვეშა ნავებისა და ავიაციის წინააღმდეგობის პირობებში ატლანტის ოკეანის გავლით მის გადმოყვანას.
სწავლების ჩანაფიქრის მიხედვით, სადესანტო-ამფიბიური ძალების მომზადება და ფლანგებზე ნატო-ს გშძ-ის დაჯგუფების გაძლიერების მიზნით აშშ-დან ევროპაში მათი გადმოსროლა იმ პერიოდში ხორციელდებოდა, როცა ნატო-ს გაერთიანებული (სამოკავშირეო) სზძ-ის საავიამზიდო და ნავსაწინააღმდეგო ძალები საბრძოლო მოქმედებებს აწარმოებდნენ ნორვეგიის ზღვასა და ჩრდილოეთ ატლანტიკაში ბატონობის მოსაპოვებლად.
რამდენიმე დღეღამის განმავლობაში აშშ ტერიტორიაზე წარმოებდა მოსამზადებელი ღონისძიებები საზღვაო ქვეითი ჯარის ქვედანაყოფებისა და საბრძოლო ტექნიკის სადესანტო ხომალდებსა და ტრანსპორტებში ჩასატვირთად. 32-ე ბატალიონის ჩატვირთვა აშშ ზქჯ-ის მე-2 დივიზიის შემადგენლობიდან მორჰედ-სითიში 3-4 სექტემბერს იქნა ჩატარებული უნივერსალურ სადესანტო ხომალდ «საიპანში», სადესანტო ვერტმფრენმზიდ «გუამსა» და ორ სხვა სადესანტო ხომალდში. რამდენიმე საათის შემდეგ ისინი ზღვაში გავიდნენ და სალაშქრო წესით მოეწყვნენ. რაზმის დაცვის ძალები მოითვლიდა ხუთ ხომალდს, მათ შორის მრი კრეისერსაც. ათი დღეღამის განმავლობაში მათ შეასრულეს გადმოსვლა აშშ-ის სანაპიროდან კანარის კ.-ების რაიონში.
სწავლების გეგმის შესაბამისად სადესანტო რაზმის დასახვედრად ესპანეთის სზძ-ის საავიამზიდო მრავალმიზნობრივი ჯგუფი გავიდა ავიამზიდ «დედალოსა» და დაცვის ხუთი ხომალდის შემადგენლობით. კანარის კ-ების სამხრეთით შემხვედრი ბრძოლა იქნა გათამაშებული სადესანტო შენაერთის დაცვის ხომალდებსა და ესპანურ ხომალებს შორის, რომლებიც «ნარინჯისფერთა» მხარეს გამოდიოდნენ და დესანტსაწინააღმდეგო თავდაცვის ძალებს აღნიშნავდნენ. ჯგუფის მოქმედებებს კანარის კ-ების მხრიდან ესპანეთის სჰძ-ისა და სზძ-ის ავიაცია უჭერდა მხარს. როგორც უცხოურ ბეჭდურ გამოცემებში აღინიშნებოდა, ორდღიანი ბრძოლების შედეგად დესანტსაწინააღმდეგო ძალებმა შეძლეს რამდენიმე სადესანტო ხომალდის განადგურება და კანარის კ-ებზე «ლურჯების» დესანტის გადასხმის ჩაშლა.
18-19 სექტემბრის განმავლობაში ამერიკული და ესპანური ხომალდები ამუშავებდნენ ერთობლივი ცურვის, «მოწინააღმდეგის» წყალქვეშა ნავებთან და ავიაციასთან ბრძოლის ამოცანებს, აგრეთვე ახორციელებდნენ საოკეანო ბადრაგის გატარებას, რომელიც ამფიბიურ-სადესანტო შენაერთს აღნიშნავდა.
ბადრაგის ესპანურ სამხედრო-საზღვაო ბაზა როტაში მოსვლით სწავლების ცენტრალურ-ატლანტიკური ფაზა დასრულებულ იქნა.
უცხოელი სამხედრო სპეციალისტების აზრით, ესპანეთის სზძ-ის ხომალდებმა, რომელიც 1981 წლის დეკემბერში ჩდილოატლანტიკურ ბლოკში იქნა მიღებული, საბრძოლო მომზადების შედარებით მაღალი დონე უჩვენეს და ისინი ამ ქვეყნის შეიარაღებული ძალების ყველაზე უფრო მომზადებული ნაწილი (სახეობა) გახლდნენ.
სწავლება «მეჯიქ სვორდი» (Magic Sword – «მაგიური მახვილი») იქცა სწავლების «ოუშნ ვენჩერ-81» ჩრდილოატლანტიკური ფაზის ლოგიკურ გაგრძელებად. ის ორ ეტაპად მიმდინარეობდა, რომელთაგან თითოეულს თავისი განსაკუთრებულობანი (თავისებურებანი) გააჩნდა.
პ ი რ ვ ე ლ ი | ე ტ ა პ ი 2-4 სექტემბერს პირობითი სახელწოდებით «მეჯიქ სვორდ ნორთი» ნორვეგიის ზღვაში ტარდებოდა. მასში მონაწილეობდნენ სწავლება «ოუშნ ვენჩერის» ჩრდილოატლანტიკური ფაზის დროს შექმნილი ნატო-ს დამრტყმელი ფლოტი ატლანტიკაში, აგრეთვე ნორვეგიის, გფრ-ისა და დანიის ხომალდები, დამხმარე გემები, საბაზო საპატრულო და ტაქტიკური ავიაციის თვითმფრინავები. სულ მონაწილეთა შემადგენლობაში მოითვლებოდა 60-ზე მეტი საბრძოლო ხომალდი და 200-მდე თვითმფრინავი.
მთავარი ყურადღება ეთმობოდა ნორვეგიის ზღვის ცენტრალურ ნაწილში «ნარინჯისფერთა» ხომალდების დაჯგუფებასთან ბრძოლას და ჩრდილოეთ ნორვეგიაში ნატო-ს სახმელეთო ჯარებისთვის უშუალო საავიაციო მხარდაჭერის აღმოჩენას. ამასთან «მოწინააღმდეგის» ხომალდებს დარტყმებს ძირითადად აყენებდნენ საგემბანო მოიერიშეები «ინთრუდერი» და «კორსარი» ამერიკული ავიამზიდებიდან «დუაით დ. ეიზენჰაუერი» და «ფორესტოლი». ამ ამოცანის შესრულებისთვის ყოველდღეღამურად სრულდებოდა 100-ზე მეტი თვითმფრინავ-გაფრენა.
«ლურჯების» სახმელეთო ჯარებისთვის ზღვისპირა მიმართულებაზე საავიაციო მხარდაჭერის აღმოჩენის ინტერესებში ამ ავიამზიდებიდან, რომლებიც სანაპიროდან 400-500 კმ-ში მანევრირებდნენ, არანაკლებ 200 თვითმფრინავ-გაფრენისა იქნა შესრულებული. თვითმფრინავები პირობით საბომბე-საიერიშო დარტყმებს აყენებდნენ «ნარინჯისფერთა» ცოცხალი ძალისა და ტექნიკის შეჯგუფებებს, აგრეთვე მათ ზურგის რაიონებს ავიამზიდებიდან 800 კმ-ზე მეტ დაშორებაზე.
ამ ამოცანების დამუშავების შემდეგ ხომალდების მნიშვნელოვანი ნაწილი, მათ რიცხვში ავიამზიდი «ფორესტოლიც», სწავლების მონაწილეთა შემადგენლობიდან გამოვიდა. დანარჩენი ხომალდები კი ჩრდილოეთის ზღვაში გადავიდნენ, სადაც მეორე ეტაპში მიიღეს მონაწილეობა.
მ ე ო რ ე | ე ტ ა პ ი 7-8 სექტემბერს ჩრდილოეთის ზღვაში მიმდინარეობდა პირობითი სახელწოდებით «მეჯიქ სვორდ საუთი». მასში 30-მდე საბრძოლო ხომალდი და დამხმარე გემი იქნა ამოქმედებული, მათ შორის ატომური ავიამზიდი «დუაით დ. ეიზენჰაუერი» და ნატო-ს სზძ-ის მუდმივი შენაერთი ატლანტიკაში, აგრეთვე აშშ-ის, დიდი ბრიტანეთის, კანადის, ნორვეგიის, გფრ-ის, დანიისა და ნიდერლანდების სზძ-ისა და სჰძ-ის ავიაციის 100-ზე მეტი თვითმფრინავი.
მისი მსვლელობისას ამოწმებდნენ ამერიკული ავიამზიდის შესაძლებლობებს ჩრდილოეთის ზღვაში ბატონობის მოპოვებასა და ცენტრალურ ევროპაში ნატო-ს სახმელეთო ჯარებისთვის უშუალო საავიაციო მხარდაჭერის აღმოჩენაში. ავიამზიდის მანევრირების რაიონის ჰაერიდან დაფარვას უზრუნველყოფდნენ ევროპაში ნატო-ს საჰაერო თავდაცვის (ჰთ) გაერთიანებული (სამოკავშირეო) სისტემის ატლანტიკური ძალები და საშუალებები (უმთავრესად დიდი ბრიტანეთის სჰძ-ის გამანადგურებლები). სანაპირო ობიექტებს დარტყმებს საგემბანო მოიერიშეები აყენებდნენ. მიზნისკენ ფრენისას ჰაერში მათ საწვავით გაწყობას ახდენდნენ ინგლისური ავიაბაზებიდან – მინდელჰოლი და ფაირფორდი – მოქმედი თვითმფრინავ-გამწყობები KC-135. საგემბანო ავიაციას წინააღმდეგობას უწევდნენ დანიის, გფრ-ისა და სხვა ქვეყნების სჰძ-ის ტაქტიკური ავიაციის თვითმფრინავები.
დასავლელი სამხედრო მიმომხილველების შეფასებით, სწავლების ძირითადი მიზნები მიღწეულ იქნა.
სწავლება «ოუშნ საფარი-81» (Ocean Safari – «საოკეანო დიდი ნადირობა») შედგა 8-19 სექტემბერს (სწავლება «ოუშნ ვენჩერის» ცენტრალურ-ატლანტიკურ ფაზასთან ერთდროულად) აღმოსავლეთ ატლანტიკის ცენტრალურ რაიონში, ლა-მანშის სრუტის ზონასა და იბერიის ატლანტიკაში.
მასში მონაწილეობდნენ ნატო-ს ეროვნული და გაერთიანებული (სამოკავშირეო) შეიარაღებული ძალების სარდლობები და შტაბები ატლანტიკაში, ლა-მანშის სრუტის ზონასა და ევროპაში, 83 საბრძოლო ხომალდი, აშშ-ის, დიდი ბრიტანეთის, კანადის, გფრ-ის, ნორვეგიის, ბელგიის, ნიდერლანდების, პორტუგალიის, აგრეთვე საფრანგეთის სზძ-ისა და სჰძ-ის ავიაციის 280-ზე მეტი თვითმფრინავი (სულ პირადი შემადგენლობის დაახლოებით 19000 ადამიანი).
მთავარი ყურადღება ეთმობოდა ატლანტიკაში ნატო-ს დამრტყმელი ფლოტის ხელმეორედ ფორმირებას («ოუშნ ვენჩერ» სწავლების ჩრდილოატლანტიკური ფაზის დროს მისი შექმნის შემდეგ), შენაერთებისა და მიზნობრივი დანიშნულების ჯგუფების ჩამოყალიბებასა და მათ გამოყენებას, აგრეთვე ბისკაის ყურეში და ლა-მანშის სრუტესთან დასავლეთ მისადგომებზე ბატონობის მოპოვების, ცენტრალურ-ევროპულ ომთ-ზე ნატო-ს გშძ-ის დაჯგუფებისთვის საავიაციო მხარდაჭერის აღმოჩენისა და დასავლეთ ევროპის სანაპიროსთან საზღვაო კომუნიკაციების დაცვის ამოცანების გადაწყვეტას. დამრტყმელი ფლოტი იქმნებოდა ბრისტოლის ყურეში დიდი ბრიტანეთის სჰძ-ის გამანადგურებელი ავიაციის საფარქვეშ. მის შემადგენლობაში 20-ზე მეტი ხომალდი იქნა ჩართული, მათ რიცხვში სამი ავიამზიდი: ამერიკული «დუაით დ. ეიზენჰაუერი» და ფრანგული «კლემანსო», რომელიც სწავლების პერიოდში ხმელთაშუა ზღვიდან მოვიდა (ორივე მრავალმიზნობრივი), და ინგლისური «ინვისიბლი» (ნავსაწინააღმდეგო). ნატო-ს დამრტყმელი ფლოტის ჩამოყალიბების დასრულების შემდეგ, რაც დღეღამეზე მეტ ხანს გრძელდებოდა, «ლურჯები» (ნატო-ს გშძ) შეუდგნენ ზღვაში ბატონობის მოპოვების ამოცანების გადაწყვეტას. ამასთან ცენტრალური ადგილი საავიამზიდო ავიაციას ეთმობოდა, რომელიც იბერიის ატლანტიკასა და ბისკაის ყურეში «ნარინჯისფერთა» წყალზედა ხომალდების დაჯგუფებებს მასირებულ საბომბე-საიერიშო და სარაკეტო დარტყმებს აყენებდა.
სწავლების დაწყებისთანავე ლა-მანშის სრუტის დასავლეთ მისადგომებზე და ბისკაის ყურეში რამდენიმე სახომალდო დამრტყმელი და ნავსაწინააღმდეგო ჯგუფი იქნა გაშლილი, რომლებიც საბაზო საპატრულო ავიაციის თვითმფრინავებთან ერთობლივად ეწეოდნენ «მოწინააღმდეგის» წყალქვეშა ნავების ძიებას. ატლანტიკაში ნატო-ს სზძ-ის მუდმივი შენაერთის ხომალდები უპირატესად დამრტყმელი ფლოტის ფორმირების რაიონის «ნარინჯისფერთა» წყალქვეშა ნავების დარტყმებისგან დასაფარავად გამოიყენებოდა, შემდგომში კი ისინი ლა-მანშის სრუტის დასავლეთ მისადგომებზე მოქმედებდნენ.
ორი-სამი დღეღამის განმავლობაში ავიამზიდმა და ნავსაწინააღმდეგო ძალებმა შეძლეს «ნარინჯისფერთა» სახომალდო დამრტყმელი დაჯგუფებისა და წყალქვეშა ნავების სანაპირო რაიონიდან განდევნა და დასავლეთ ევროპის სანაპიროს გაყოლებით პორტ ფალმუტიდან (დიდი ბრიტანეთი) პორტ ლისაბონამდე (პორტუგალია) საზღვაო კომუნიკაციების უსაფრთხო ზონის შექმნა.
საზღვაო კომუნიკაციების დაცვის ამოცანების დამუშავების ინტერესებში პორტ ფალმუტიდან ლისაბონში და უკან რამდენიმე ბადრაგის გატარება იქნა განხორციელებული, რომლებიც ბლოკის მონაწილე ქვეყნების მშრალი ტვირთების გადამტანი გემებისა და ტანკერებისგან იყო შექმნილი. ბადრაგის მოძრაობის მარშრუტს დასავლეთის მხრიდან (ატლანტიკიდან) საავიამზიდო მრავალმიზნობრივი ჯგუფები იფარავდნენ, ხოლო მათ ნავსაწინააღმდეგო თავდაცვას კი ნავსაწინააღმდეგო ხომალდები და თვითმფრინავები უზრუნველყოფდნენ. ბადრაგების საჰაერო თავდაცვას დიდი ბრიტანეთის, პორტუგალიისა და საფრანგეთის ტაქტიკური ავიაციის გამანადგურებლები, აგრეთვე ავიამზიდების საგემბანო გამანადგურებლები ახორციელებდნენ.
დიდი ყურადღება ეთმობოდა ბადრაგის გემების ნაღმსაწინააღმდეგო დაცვას, განსაკუთრებით ლა-მანშის სრუტის ზონაში მოძრაობისას. ამ ამოცანის გადაწყვეტაში 20-ზე მეტი ტრალერი იქნა ჩართული, მათ შორის ნატო-ს ნაღმ-სატრალო ძალების მუდმივი შენაერთი ლა-მანშის სრუტის ზონაში, რომელიც რვა ხომალდამდე გააძლიერეს. გემების გატარება პორტ ფალმუტში და იქიდან გამოსვლა ტრალერების კვალში მიყოლით წარმოებდა.
სწავლების დასკვნით ეტაპზე საგემბანო მოიერიშე ავიაციის ნაწილი პირობითი «მოწინააღმდეგის» სანაპირო ობიექტებზე დარტყმების მისაყენებლად იქნა გამოყოფილი, რომლებიც საფრანგეთის ტერიტორიაზე გახლდათ განლაგებული.
ისევე როგორც წინა წლების სწავლებებშიც, ატლანტიკის რაიონებსა და ბისკაის ყურეში ნაღმების დაყენების ჩასატარებლად აშშ სჰძ-ის სტრატეგიული ბომბდამშენები B-52 გამოიყენებოდა, რომლებიც «ნარინჯისფერთა» მხარეზე მოქმედებდნენ.
სწავლების გარჩევა შედგა პორტუგალიის მთავარ სამხედრო-საზღვაო ბაზა ლისაბონში. უცხოელი სამხედრო სპეციალისტების შეფასებით, ძირითადი მიზნები მიღწეულ იქნა, თუმცა კი ავარიული შემთხვევების მაგალითებიც აღინიშნებოდა (რომლებმაც პირადი შემადგენლობის დაღუპვა გამოიწვია), აგრეთვე საბრძოლო ტექნიკისა და შეიარაღების სისტემების უარის მაგალითები, ცალკეული ხომალდებისა და თვითმფრინავების ეკიპაჟთა, ასევე კავშირგაბმულობის სპეციალისტების არასაკმარისი განსწავლულობის შემთხვევებიც.
საბჭოთა სამხედრო სპეციალისტების შეფასებით, იმხანად არსებული საერთაშორისო დაძაბულობის პირობებში ნატო-ს გაერთიანებული (სამოკავშირეო) შეიარაღებული ძალების სწავლებები, რომლებიც 1981 წლის ზაფხულის ბოლოსა და შემოდგომის დასაწყისში იქნა ჩატარებული, აშკარად გამოხატულ პროვოკაციულ ხასიათს ატარებდა და ანტისაბჭოთა მიმართულება გააჩნდა. ისინი გათვლილი იყო ევროპაში, ცენტრალურ ამერიკასა და მთელ მსოფლიოში ვითარების შემდგომ გამწვავებაზე, მილიტარისტული მზადებების გაფართოებასა და ფორსირებაზე. ამ სწავლებებმა კიდევ ერთხელ თვალსაჩინო დემონსტრირება მოახდინა სერთაშორისო იმპერიალიზმის, და უწინარეს ყოვლისა ამერიკულის, მისწრაფებისა ჩაეთრიათ ახალი სახელმწიფოები ნატო-ს შემადგენლობაში, აგრეთვე განზრახვისა, რომ ბლოკის ზონა სამხრეთ ატლანტიკის რაიონებზეც გაევრცელებიათ. მასში აქტიური მონაწილეობა მიიღო საფრანგეთის სზძ-მ, თუმცა კი საფრანგეთი, როგორც ცნობილია, 1966 წლის გაზაფხულიდან გასული გახლდათ ნატო-ს სამხედრო ორგანიზაციიდან.
გამოყენებული ლიტერატურა
Капитан 2 ранга А. Орлов, «ВМС на учениях ОВС НАТО на Атлантике», Зарубежное Военное Обозрение, 1982 г. № 1.
მთარგმნელის მცირე კომენტარი:
ზემოთ წერილში გადმოცემული იყო ნატო-ს ბლოკის გაერთიანებული (სამოკავშირეო) სამხედრო-საზღვაო ძალების ფართომასშტაბურ სწავლებათა მიმდინარეობა 1980-იანი წლების დასაწყისში, როცა არსებობდა საბჭოთა კავშირი, ვარშავის ხელშეკრულების ორგანიზაცია და იყო მეტად მნიშვნელოვანი დაპირისპირება ამ ორ სამხედრო-პოლიტიკურ ბლოკს შორის. ასეთი მასშტაბური სწავლებები ტარდებოდა ნატო-ს გაერთიანებულ სახმელეთო ჯარებსა და სამხედრო-საჰაერო ძალებშიც. თავისთავად ცხადია, რომ მსგავსი სწავლებები ჰქონდათ ვარშავის პაქტის გაერთიანებულ შეიარაღებულ ძალებსაც, და ორივე მხარე სხვადასხვა მასშტაბის ომების წარმოებისთვის ემზადებოდა, საყოველთაო სარაკეტო-ბირთვული ომის ჩათვლით.
დღესდღეობით თავად ევროპის კონტინენტზე ეს დაპირისპირება მკვეთრადაა შემცირებული, მაგრამ მისი სერიოზული ნიშნები გამოიხატა 1990-იანი წლებიდან უკვე კავკასია – ცენტრალური აზიის მიმართულებით, რომლის სათავეშიც სწორედ აშშ-ისა და ნატო-ს მმართველი წრეები იდგნენ. ამას ადასტურებს ის გარემოება, რომ სწორედ «ცივი ომის» დასრულების შემდეგ, 1990-იანი წლებიდანვე, როცა ვარშავის ბლოკი და საბჭოთა კავშირი უკვე აღარ არსებობდნენ და ევროატლანტიკურ სივრცეშიც სამხედრო ხარჯების, ძირითად შეიარაღებათა და შეიარაღებული ძალების სერიოზული შემცირებების პროცესი იყო დაწყებული, ჩვენი მეზობელი თურქეთის სამხედრო-პოლიტიკური ხელმძღვანელობა უწინდებურად აგრძელებდა თავისი სამხედრო ხარჯების ზრდას, ხოლო აშშ და გერმანია აწვდიდნენ მას უფრო თანამედროვე და უკეთესი მახასიათებლების მქონე საბრძოლო ტექნიკასა და შეიარაღებას, აგრეთვე აძლევდნენ ლიცენზიებს მათი წარმოებისთვისაც. ამ ღონისძიებების შედაგად თურქეთის სამხედრო მანქანა მნიშვნელოვნად იქნა გაძლიერებული, რის შესახებაც ამ ბლოგში არაერთი წერილია გამოქვეყნებული.
თურქეთის მმართველი წრეები არ მალავდნენ, რომ მათ განსაკუთრებული ინტერესები გააჩნიათ მნიშვნელოვან ტერიტორიებზე «ადრიატიკიდან ჩინეთის დიდ კედლამდე», სხვებს რომ თავი დავანებოთ, ეს სერიოზულ შეშფოთებას გამოიწვევდა ისეთ სახელმწიფოებში, როგორებიც არიან რუსეთის ფედერაცია, ირანი და ჩინეთი. 90-იან წლებშივე განვითარდა ამ უკანასკნელთა სამხედრო-პოლიტიკური და ეკონომიკური დაახლოებაცა და მათ შორის კავშირების ჩამოყალიბებაც. ანუ, განვითარდა დაპისრიპირების ახალი ხაზი მსოფლიოს სწორედ იმ რაიონში, რომლის პირაპირზეც (შეხების საზღვარზე) იმყოფება ამიერკავკასია და, მასთან ერთად, საქართველოც. რას გვიქადის მომავალი, ან დაიწყება თუ არა რეალური საბრძოლო მოქმედებები ჩვენს მიწა-წყალზე, მე არ ვიცი, თუმცა კი მოვლენების ასეთი განვითარება რომ სასიკეთოს არაფერს გვიქადის, ალბათ ცხადი უნდა იყოს.
No comments:
Post a Comment