ზელიმხან მაღრაძის მოთხრობა „ლუკა“, მარიამ ქსოვრელის თარგმანით გერმანულ ენაზე

ლუკა 

თმოგვის ციხის თავზე ერთი უზარმაზარი, ასე, ოცტონიანი ლოდი იდო. ჩვეულებრივ ადამიანს შეეძლო მისწოლოდა და ამხელა მასა დაეძრა. იგი ლიტრაძივით (ლიტრაძი – ადგა ბიჭი) ქანაობდა და ტრიალ მინდორში პაპანაქება სიცხეში ერთადერთ საჩრდილობელს წარმოადგენდა. 

ახლაც იქ მივაშურეთ. ვირს საპალნე მოვხსენით და საბლით საბალახოდ მივუშვით. ჩავიმუხლეთ და ხეობის სიოს მივემარჯვეთ, თან საგზლად წამოღებულ თუთას დავუწყე კიკნა, რომელზეც პაპამ უარი მითხრა. მერე გულაღმა გავიშოთე და ცას გავუშტერე თვალი. პაპაჩემს ჩაეცინა. თავი მოვაბრუნე, გადავხედე, ფიქრს მისცემოდა. ასეთ დროს საჩვენებელსა და ცერა თითებს გაშლიდა და ხელის მტევანს აქეთ-იქით აშკარა გაკვირვება-დაუჯერებლობის გამომხატველი ჟესტით აბრუნებდა. მიუხედავად მისი პიქუშობისა, ახლაც შევბედე, – რა გაგახსენდა მეთქი. ის ძალიან ნიჭიერი მთხრობელი გახლდათ და ძნელი იყო ცდუნება დაგეოკებინა, ასეთ დროს და არ გამოლაპარაკებოდი. არც რა, მიპასუხა, მერე ჩუმად თითქოს თავისთვის ჩაილაპარაკო: 

– ეგ არის, შვილო, ყველაზე მთავარი გამარჯვება კაცისა, – საკუთარ თავთან გამარჯვებაო. – თქვა და ფიქრი განაგრძო. 

მერე ერთი გამომხედა, დამაშტერდა, ისევ ასე გაკვირვებით გადაიბრუნ-გადმოიბრუნა ხელის მტევანი, ახლა ჩემი უკვირდა, რა ვერ გაიგო, რა განცვიფრებული მიყურებსო, მერმე ხელი ჩაიქნია, ვირს გახედა, ახლა მზეს გაუყოლა მზერა, ეტყობა დრო დაიგუმანა და თხრობა ისე დაიწყო, თითქოს დაწყებულ ამბავს აგრძელებსო, ისე, უბრალოდ, ჩუმად. 

– ჰო, დედა, აი აქედან გაღმა მარგასტანში, (თმოგვს რქმევიყო მარგასტანი-მარნისთავი) ლუკამ ნავთზე მიმავალ ქურთს თოფი ესროლა და თოკზე ჩამოკიდებული ყაბი გააგდებინა ერთი გასროლით, ყაბი სანავთეა, დასძინა და დადუმდა. 

– დაუჯერებელია. – ვუპასუხე და გაეცინა. ამ მიდამოებში დაუჯერებელი არაფერიაო. თვალი და მკლავი უჭრიდათ, ლუკას კი ისეთი გული ჰქონდა, ნეტამც მისი ნახევარი შენი გქონდესო. 

წამოდგა, ქუდი გაისწორა, მზის თაკარა სხივებს მოშორდა, რომ ლოდისთვის მზერა გაემართა, ისევ ჩაიმუხლა და თხრობა განაგრძო. 

– აი, ამ ციხის მიდამოებიდან უთვალთვალებდა თურქსა. – სახელი კი ახსენა, მე ვეღარ მომიგონია. 

ჰოდა უთვალთვალებდა თურქსა, რომელსაც ჩვენი სისხლი ემართა. ნათხოვარი თოფი ჰქონდა, თორმეტი ძროხა საღირალი, დაეკარგებოდა, – უნდა ეზღო, იდგა და უთვალთვალებდა. 

მთელი შემოდგომა, ყოველ დღე ჩამოდიოდა ცხენითა, იდგა და ელოდა. ერთი საბედისწერო გასროლით უპირებდა მოკვლას, ვერ კი მოიხელთა და ეგ იყო. ეს თურქმაც კარგად იცოდა და ღამღამობით გამოდიოდა შინიდან. 

ლუკა თავს გავიდა, რა თვალთვალი, დღისით-მზისით შეიარაღებული შედიოდა სოფლის მიდამოებში, შედიოდა და ხან ერთ საფარს აირჩევდა, ხან მეორეს. ეს კი წარმოუდგენელი იყო მაშინ... 

თურქი სოფლიდან გადაიხვეწა და ციხი გადაღმა უზარმაზარ ლოდებს მისცა თავი. ღამღამობით დაბრუნდებოდა ოჯახში. სოფელი გარინდებული ელოდა რაღაცას. 

სოფელში სიარული რაა, მოსისხლის ბანზე გავიდა ერთ საღამოს ლუკა და ერდოში ჩაიხედა, ხედავს ცეცხლთან მჯდომ თურქს ეჩხუბება ცოლი. ის კიდევ უხმოდ ჭამს და უსმენს, ლუკამ თოფი ფეხზე შეაყენა და ბავშვების სუფრიდან აშლას დაელოდა. 

– შენ სულ აღარაფრად აგდებ მოშუღლეს. შინ მოსვლას უმატე. ერთხელ იქნება და მოგკლავს. ჯანდაბას შენი თავი, მე კი შვილები მაფიქრებს, რით გავზარდო, რით გამოვკვებო? – მოესმა მოსისხლეს მოსისხლის ცოლის ხმა. 

თურქმა თავი ასწია და ამდენი ხნის დუმილის შემდეგ გამოსცრა. 

– შენ მართლა უჭკუო ხარ დედაკაცო. როგორ ფიქრობ, არ ვიცი ვისთან მაქვს საქმე? თუ ლუკა ჩემნაირი და შენნაირი გგონია? ის უბადლო ვაჟკაცია და წარმოუდგენელიც კია ცოლ-შვილის თვალწინ მესროლოს, ნურც მე გგონივარ ჯაბანი, რომ უნამუსო მტერი ვიყოლიო. ლუკა, ლუკაა, ამად ვერიდები, თორემ შიშით კი არ ვუფრთხი მას ზურგშიც ვერ ესვრის კაცი, იმის შიშით, რომ დაგიცდეს მერე? 

ამის გაგონებაზე თოფი ხელში შეაცივდა ლუკას. სუნთქვა შეეკრა და დიდხანს გაუნძრევლად იწვა, მერე თითქოს მტრობის გონებადაბინდებულობის ბურანიდან გამოერკვია, გამოცოცხლდა, ბანიდან ფეხაკრეფით ჩამოძვრა, კარს მიადგა, ერთი პირობა შიგ შესვლა უნდოდა, მერე ის ძვირად ღირებული თოფი და ნაბადი ზღურბლთან დატოვა, ეზოს გამოსცდა და გაუჩინარდა. 

დილით სამი ურემი მიუყვებოდა აღმართს. ერთში თურქების უხუცესნი ისხდნენ, ორში აუარება ხორაგი იყო ჩატვირთული, ხოლო სულ უკან, ფეხით მიჰყვებოდა წინა ღამით გადარჩენილი თურქი. წინა ურმის კოფოზე ლუკასეული ნაბადი და თოფი დაეწყოთ. 

ამასაც კაცობა უნდოდა, ლუკას კაცობაზე არანაკლები კაცობა. 

ამად გითხარ შვილო, ყველაზე დიდი გამარჯვება საკუთარ თავთან გამარჯვებაა-თქო. – თქვა პაპაჩემმა, წამოიმართა და სახედრისკენ გაიხედა. 

– ავიყაროთ, წავიდეთ აწი! – გამოსცრა ჩუმად. კარგი ვაჟკაცი იყო პაპაჩემიც, მამამისი ლუკასავით კარგი. 

ზელიმხან მაღრაძე 

საქართველოს მწერალთა ეროვნული აკადემიის ძირითადი საბჭოს წევრი, 

გამოჩენილი ქართველი მწერლის ლევან გოთუას მოწაფე 

Luka 

Auf der Thmogwiburg lag ein riesiger, so ein 20 tonniger Klumpen. Der gewöhnliche Mensch könnte an ihn lehnen und sich solche große Masse in Bewegung setzen. Der schwankte wie ein auf die Beine aufgestandener Knabe und auf dem fern weitem Feld war eine einzige Schattenstelle in der Hitze. 

Nun zogen wir hin, trugen von dem Esel seine Traglast hirunter und ließen ihn mit dem Seil zum Weiden. Wir hockten und dem Windtal entgegen ruhten uns aus, dabei begann ich mit dem Picken der Maulbeeren, die zum Wegesessen mitgenommen hatten, auf die mein Opa verzichtet hatte. Dann streckte ich mich zum Himmel mit der Brust hinauf starrend. Mein Opa lächelte für sich. Ich habe mich den Kopf gewandt, sah ich ihn hinüber, der in seinen Gedanken versunken war. Zu dieser Zeit breitete er den Zeigefinger und den Daumen weithin und drehte die volle Hand hin und her mit der anscheinend ausdrückenden Gebärde des Glauben-Unglaubens. Troz seiner Düsterheit könnte ich ihn kühn fragen, woran er sich erinnerte. Er war sehr begabter Geschichtenerzähler und es war schwer, sich sein eigenes starkes Verlangen zu stillen, und in dieser Zeit mit ihm nicht anzureden. Er antwortete mir nicht. Dann sprach er leise, als ob für sich selbst hin. 

– Es ist, mein Kind, der Hauptsieg des Mannes, – der Sieg gegen sich selbst, – sagte er und setzte sich fort nachzudenken. 

Dann blickte er mich hin, starrte mich und wieder drehte die volle Hand erstaunt zurück, jetzt war er über mich bewurdert, was ich nicht verstanden habe, warum ich ihn so erstaunlich sah, dann schwang er die Hand hinab, schaute nach dem Esel, blickte danach die Sonne an, versuchte etwas anzufangen, und erzählte so, als ob die begonnene Geschichte so einfach still weitersetzte. 

– Oh, Mutter, von hier, drüben in Margastsn (So hatte es Thmogwi als Margastan – also, georgisch Marani, Weinkeller geheißen). 

Luka schoß das Gewehr dem zum Erdöl weggehenden Kurden und ließ ihn das auf dem Seil herunter gehangene Ölfaß mit einem Schoß wegwerfen. Er schwieg. 

– Das ist unglaublich, – antwortete ich ihm, der lächelte. In diesen Gegenden sei nichts unglaublich. Man hatte scharfen Blick und gescheiten Arm. Und Luka hatte solches Herz, hättest du die Hälfte seines Herzens! 

Er richtete auf, brachte sich die Mütze in Ordnung, von den glänzenden Sonnen strahlen trennte er sich beiseite, um den Klumpen den Blick hinzurichten, hockte er wieder und setzte weiter zu erzählen: 

– Von diesen Burggegenden lauerte er den Türken. – Er erwähnte seinen Namen, aber ich selbst kann mich daran nicht erinnern. 

Also lauerte er den Türken, dessen Blut wir wegnehmen sollten. Er hatte geliehenes Gewehr, das 12 Kühe kostete; wenn er das verloren hätte, könnte es stattdessen bezahlen, er stand und ließ er ihn nicht aus den Augen. 

Den ganzen Herbst, jeden Tag kam er mit dem Pferd hinunter. Stand da und er wartete. Mit einem Schicksalschoß möchte er ihn töten. Aber ihm geling es nicht und das war dies. Darüber wusste selbst der Türke auch gut, und er ging nachts aus dem Haus. 

Luka benahm sich freiwillig, schon keine Beobachtung mehr, im Tageslicht, wandelte er bewaffret in die Dorfsgegenden ein und wählte sich was hie und da als seine Unterkunft. Aber es war damals unvorstellbar. 

Der Türke wanderte aus dem Dorf aus und drüben, hinter der Burg versteckte er sich in den riesigen Großsteinen. Abends kehrte er ins Heim, zur Familie zurück. Das Dorf wartete stilllebend auf irgendetwas. 

Nicht nur ins Dorf ging er ein, sondern auch auf einmal geriet er eines Abends auf dem flachen Dach des Blutfeindes und schaute in den Wohnraum hinunter, er sieht am Feuer sitzenden Turken, mit dem seine Frau stritt; Er aber isst stimmelos und hört. Luka stellte das Gewehr auf seinen Fuß und wartete, bis die Kinder vom Tisch weggingen. 

Du achtest auf den Feind nicht mehr, nach Hause kommst du auch oft. Es würde er doch einmal dich töten. Um dich kümmre ich mich nicht so mehr, über die Kinder bin ich aber nachdenklich. Womit kann ich sie erziehen, wie ich ihre Nahrung schaffe – hörte der Blutgegner die Stimme der Frau seines Blutfeindes. 

Der Türke hob den Kopf hinauf und nach so langem Schweigen brachte die Wörter durch die Zähne hitzig: 

– Du bist wirklich unvernünftig, Weib, –wie denkst du, weißt du nicht, mit wem ich die Sache habe? Oder glaubst du, dass Luka meines – oder deinesgleicher ist. Er ist ausergewönlicher Mann, und es ist doch unvorstellbar, mich vor der Frau und den Kindern zu schießen. Meinst du auch nicht, dass ich so untaugbar bin, und einen gewissenlosen Feind habe. Luka ist Luka. Darum vermeide ich ihn, sonst habe ich keinen Schreck. Ihn wird der Mann auch nicht gegen den Rücken schießen, veilleicht entzielt der Schoß von ihm? Und dann? 

Als Luka das gehört hatte, wurde das Gewehr in seiner Hand halt gestoppt. Er konnte nicht mehr ausatmen, und lag lange unbeweglich, danach, als ob er sich aus der Unbestimmtheit der Feindschaft bei der Vernunftsdämmerung herauskam, wurde frisch, schliech von der flachen Dach leise und still herab, stand gegen die Tür. Erst wollte er hinein, dann verließ jenes kostbare Gewehr da und den langen wollenen Wnterüberzug (Nabadi heißt georgisch) an der Schwelle, entfernte sich von dem Hof und verschwand. 

Am Morgen fuhren drei Wagen auf den Hugel. In einem saßen die Ältesten von den Türken, zwei Wagen waren mit den unzähligen Ernteprodukten geladen. Aber hinter denen ging der in der vorigen Nacht überlebter Türke. Auf dem vorigen Wagen, vorne, hatte man Lukas Nabadi, und das Gewehr hingelegt. 

Das hieß Menschenwürde, nicht minder als Menschenwürde von Lukas. 

Darum habe ich dir, mein Kind, gesagt. Der größte Sieg sei der Sieg gegen sich selbst, – sagte mein Opa, richtete sich auf und schaute nach dem Esel. 

– Gehen wir jetzt zurück, – sprach rasch leise. Ein tapfer Mann war auch mein Opa, sein Vater auch gut, wie Luka. 

Selimchan Maghradse 

Das Mitglied des Grundrates der nationalen Akademie der Schriftsteller von Georgien, 

der Schüler des berühmten georgischen Sriftstellers Levan Gothua 

Auf deutsch übersetzt von Mariam Ksowreli-Chartischwili