Кого предал Ельцин ?

От космической ракеты до "электролодки": вундерваффе, которое не спасло...

Главное открытие времен 2МВ. Битва за Атлантику. Часть 5

Подводная война в небе над Атлантикой. Битва за Атлантику. Часть 4

Лектор из 1982 года в современном Университете.

В море - две воли. Битва за Атлантику. Часть 3

ზელიმხან მაღრაძის მოთხრობა „ქვაკაცა“

(გამოქვეყნებულია ზ. მაღრაძის წიგნში „მთვლემარე რაინდები“, თბილისი, 2016 წ. ქვემოთ შემოგთავაზებთ ავტორის მიერ კიდევ უფრო შევსებულ ვარიანტს) 

                          მცირე რეცენზია მოთხრობაზე

აქ წარმოგიდგენთ ზელიმხან მაღრაძის მოთხრობას „ქვაკაცა“. გარდა იმისა, რომ ნაწარმოები გამოირჩევა საოცარი სიწრფელითა და მშობლიურის დაცვის დიდი გრძნობით, – რაც აგრძელებს ქართული ლიტერატურის ტრადიციას, – იგი იმავ დროს, შესაძლოა, მივაკუთვნოთ თანამედროვე მოთხრობას. რას ნიშნავს ეს: აღწერა რა მოხრობის გმირის – სიმონა ბერიძის – მოწამეობრივი ამბავი, რაც გამოიხატება ქრისტეს რჯულის მტკიცე რწმენითა და მისდამი გაუტეხელობით, მწერალი, როგორც ანტიკური და კლასიკური ლიტერატურის პერიოდის შემოქმედივით, მოთხრობის ბოლოში წერტილს არ სვამს. იგი თანამედროვე, ბრეხტისეულ ანალიზს მიმართავს თავისი მოთხრობის გმირისას. მოთხრობას ფაქტიურად მეორე ესსე-მოთხრობა მიებმის, როცა პერსონაჟის თვალით თანამედროვე ცხოვრებას გაფილტრავს და სტოვებს მკითხველისათვის შეურყვნელ, მინარევების გარეშე სუფთა მასალას, რაც ბუნებრივია, რაც ძვალსა და რბილში აქვს ქართველს გამჯდარი. 

იმასაც დავსძენ, ეს ხერხი – ბრეხტისეული – მთხრობელისათვის თავისთავადია გარკვეული სახეცვლილებით, როცა იგი პერსონაჟს თავად არ აამბობინებს თავის თავგადასავალს, არამედ თვითონ მწერალი აგრძელებს მის სიცოცხლეს დღემდე. 

ლევან გოთუას მოწაფე ვარო, აღნიშნავს, და მართლაც, ასე სულში და გულში გაგიჯდეს შენი წინაპრის ცხოვრება და მისმა მძიმე ვითარებამ განწმენდის ცრემლები გადინოს, მე იშვიათად მინახავს. ვფიქრობ, ახალგაზრდები უნდა სწავლობდნენ ამგვარ, ახლად ქმნილ ნაწარმოებებს. 

                                                                                                მარიამ ქსოვრელი 

                                               ზელიმხან მაღრაძე 

                                                         = ქვაკაცა= 

ზარების რეკვამ შესძრა მთასავით მაღალი და მხრებგანიერი, ქოსა თარაქამა. თავის დღეში არ სმენია ზარის რეკვა, ასე ახლოს არასოდეს მდგარა ტაძრის სამრეკლოსთან. რომ ვერ გაუძლო ზარის რეკვას, ყურებზე ხელები აიფარა და თავი მხრებში ჩარგო, ბოლოს ცხენს დეზი ჰკრა და ეკლესიის ეზოდან გამოვარდა გაოგნებული. მასთან ცხენზე ამხედრებული, იარაღმომარჯვებული, მხრებში მოხრილი, 50 წელს გადაცილებული გრძელწვერა თარაქამა მიიჭრა და ჩასძახა: თუ მიბრძანებ, ამ ზარს ახლავე გავაჩუმებო. მათრახი გადაჰკრა მთელი ძალით ქოსა გოლიათმა მის ცხენს; წვეროსანს თითქოს ფეხქვეშ მიწა გამოეცალაო, თავი რომ ვერ შეიკავა, ცხენიდან ჩამოვარდა და დაენარცხა მიწაზე. 

– მაგის დროც მოვა, კუზიანო ბებერო. ახლა ზარის რეკვა ჩვენი ხეირია, ზარის რეკვაზე ხალხი ეკლესიას აწყდება ყოველი მხრიდან, მე კი აქ ხალხის წასაყვანად წამოვედი. ხვალ აღდგომა უნდა იზეიმონ გურჯებმა და ხალხი ზარის რეკვაზე აქ, ეკლესიაში მოდის და არა მინდორში; შენ რა გენაღვლება, აქ პირველად ხარ, მე კი მესამედ ვლაშქრავ ამ სოფელს. ერთხელ 24 კაცი დავმარხეთ, აი იმ ბექობზე. მეორედ 8 კაცი მივუწვინეთ გვერდით და ერთი კაციც ვერ მოვკალით სამაგიეროდ; დახოცილ ხალხს აღარ ვჩივი, ამდენი ტყვია-წამალი შევახარჯე ამ სოფელს და ერთი ტყვეც ვერ წავიყვანე აქედან. ვერც საქონელი წავასხით საკმარისი, რაც წავასხით, ისიც გზაში შემოგვეჭამა და ხელცარიელი დავბრუნდით. ახლა რადაც არ უნდა დამიჯდეს გადაწყვეტილი მაქვს, სულ ცოტა 100 კაცი უნდა წავიმძღვანო წინ, 100 ტყვე – ქალიან-კაციანად, თუ არა, ჩემსა და შენს ტყავს იქ ბაზარში გამოჰფენენ; იმ ტყვია-წამალს არავინ გვაპატიებს, ახლა სხვა დროა, სხვა... 

ეს დრო კი 1919 წლის 18 აპრილი იყო, მესამე დღეს აღდგომის ბრწყინვალე დღესასწაული უნდა გათენებულიყო. ირგვლივ შფოთი და გმინვა სუფევდა, ეს ბოლო ორი წელიწადი განსაკუთრებით მძიმე აღმოჩნდა სამცხე-საჯავახოში მცხოვრები მართლმადიდებელი ქართველებისთვის. გასული წელი ხომ მოსაგონრადაც შემზარავი იყო, ზედიზედ ორი თავდასხმა გადაიტანეს ზედა თმოგველებმა. ორჯერვე სოფლიდან გაიხიზნენ, ერთი გაზაფხულზე, ხოლო მეორედ შემოდგომაზე. პირველად ვანის ქვაბებს შეაფარეს თავი და თითქმის ერთი თვე იყვნენ გამოქვაბულებში. მეორედ შემოსევისას მთლიანად აიყარა ქართველი მოსახლეობა და თრიალეთის ქედს მიღმა, დედა ქართლს შეაფარა თავი. გაზაფხულზე მაინც დაბრუნდნენ, ვერ გაძლეს მშობლიური სოფლის გარეშე. აი, სოფლიდან გასვლას კი, ერიდებოდნენ. მაქსა – სოფლის ქომაგი. – ვისზეც მიყუდებული იყო სოფელი – თრიალეთიდან დაბრუნებულს, ტიფი შეეყარა და დამარხეს. ადგილობრივმა თურქმა მოსახლეობამ, მაქსას სიკვდილი ზეიმით აღნიშნა და ახლა თამამად დაძრწოდნენ სოფლის გარშემო მიდამოებში. ისედაც ერთიათად, რომ ჭარბობდა ქართველ მოსახლეობას, მაგრამ რიდი მაინც ჰქონდათ და სოფელში შესვლას ვერ ბედავდნენ. ყველამ კარგად იცოდა, თუ რა ზიანი მიაყენა ზედა თმოგველებმა გასულ წელს მომხდურთ, ამიტომ გაურბოდნენ, მათთვის ეს სოფელი და იქ მცხოვრები ხალხი – ლეგენდა ხალხი იყო. ყველას სჯეროდა, რომ ზედა თმოგვის წმინდა გიორგის სახელობის ეკლესია მფარველობდა სოფელს. მის გარშემო ოთხ მხრივ აღმართული სალოცავები: – ამაღლების, გუგუმჯვარი წმინდა დანიელის და წმინდა ბარბარეს სახელობის სალოცავი იცავდა სოფელს. სოფლის მადლიანი მღვდელი, გვარად ავალიანი, დღე და ღამ ლოცვაში ატარებდა, მის თვალზე ცრემლი არც შემშრალა ამ ერთი წლის განმავლობაში; სოფლად არც ერთი ბავშვი ახალშობილი- ცოცხალი არ გადარჩენილა და არავის უქორწინია; ყველა მას შეჰყურებდა ხელში, თვალი და ყური მისკენ ჰქონდათ მიმარჯვებული, ყველას სჯეროდა მისი სიბრძნის და ახლაც მის ღერძზე ტრიალებდა მთელი სოფლის ბედი. 

ჯავახეთში სომხები იყვნენ აღრენილები; თბილისში კოჯორთან რომ დამარცხდნენ მათი თანამოძმენი, აი იმ რაზმში დაშნაკებთან ერთად ჯავახეთში მცხოვრებ სომეხთა უმრავლესობა – ჯავახი სომხობა იბრძოდა ქართველების წინააღმდეგ. მერე თავქუდმოგლეჯილები გარბოდნენ თბილისიდან და ახლა, – გულში ბოღმაჩადებულები – ცდილობდნენ შური ეძიათ, ქართულ მოდგმაზე ისინი ყველანაირ ღონეს ხმარობდნენ, რომ რაიმე ზიანი მიეყენებინათ ქართველებისთვის, მაგრამ ქურდულად, ზურგში ჩარტყმით. სომხებთან შედარებით თათრები უფრო ღირსეულად გამოიყურებოდნენ, მათ მტერი ერქვათ და მტრობდნენ, მტერს ან ებრძვი, ან ერიდები; – ჰოდა ორ წყალს შუა მყოფი ზედა თმოგველები დიდი თათბირის შემდეგ, რადგან ჯავახეთისკენ გზა აღარ არსებობდა, და ტყვია-წამალიც ფაქტიურად აღარ ჰქონდათ – იქვე, ტყეში გაიხიზნენ. სოფლის მღვდელი, თაობდა ამ საქმესაც. 

რაც მათთვის ძვირფასი იყო; ან რა ექნებოდათ 1 წელიწადში ორჯერ აწიოკებულ და გახიზნულ ხალხს – ყველაფერი საგულდაგულოდ გადამალეს. პური მათი მარჩენალი ზედა თმოგველებს ყოველთვის მინდვრად, ორმოებში ჰქონდათ შენახული. ასე რომ ახლა სოფლის ბედი ტყეს მიაბარებს, მაგრამ მოხუცებმა უარი თქვეს სოფლიდან წასვლაზე, არც მღვდელმა მიატოვა ისინი და მათთან დარჩა. 

სოფლის რჩეული ახალგაზრდობა, ღამღამობით შემოდიოდა სოფელში, ამბავს გებულობდა და თან გადამალული სანოვაგით ამარაგებდნენ ტყეში მცხოვრებ ხალხს. ფიაში მცხოვრებ თარაქამებს ვერ დაევიწყებინათ წყენა, მაქსას სიკვდილით წაქეზებულებმა, ახლა თურქეთიდან შემოსული რაზმების იმედით, იარაღს მოჰკიდეს ხელი და გაიგეს რა ზედა თმოგვი სოფლიდან გაიხიზნაო, თავი გამოიდეს და ტყეში დაუწყეს ძებნა. ტყეში ამოსულ კვამლს ეძებდნენ, რომ მერე დაებეზღებინათ მომხდურებთან. ტყეში შესვლას კი ვერ ბედავდნენ, ეშინოდათ, ამიტომ სოფლიდან სოფელში შარა გზებზე დაწანწალებდნენ. იმ მადლიან დილას სოფლიდან ტყეში მიმავალი 4 ახალგაზრდა, რომლებმაც ის-ის იყო ტყიდან სახლამდე გააცილეს მღვდელი, ავადმყოფის საზიარებლად რომ ჰყავდათ ტყეში შეხიზნულ სოფელთან მიწვეული თან სააღდგომოდ აღსარება ჩაიბარა და დაარიგა და გაამხნევა, სულ უიმედობას რომ ხელი არ დაერია ხალხისთვის ხელი და აი უკან დაბრუნებისას, საგომოს ტყის თავში გადაეყარნენ ფიელ თურქებს, 8 თოფიან კაცს. სამმა მოასწრო შეუმჩნევლად მიმალვა იქვე ბუჩქებში და ტყეს მისცეს თავი, ხოლო ერთი მათთაგანი პირდაპირ შეეფეთა თოფმომარჯვებულ ფიელებს და იძულებული გახდა ტყვედ ჩაბარებოდა. არადა იქვე სულ ახლოს იყვნენ სოფლის კაცები საკმარისი იყო ერთი დაძახება და იქვე ტყის თავზე შესძლებდნენ მათ განიარაღებას და ბიჭსაც იხსნიდნენ ტყვეობიდან, მაგრამ თავიანთი უნიათობა რომ დაეფარათ გაჩუმება არჩიეს, რადგან დარწმუნებულები იყვნენ რომ ის, ვინც ტყვედ ჩავარდა ცოცხალი აღარ გადარჩებოდა, ამიტომგაჩუმდნენ... 

ქოსა გოლიათი აღტაცებას ვერ მალავდა ჭაბუკი კაცის ხელში ჩაგდებით, იფიქრა საიდუმლო სამალავს დავტყუებო და ჯერ როგორც თანასწორი და თანატოლი გვერდით მოისვა კოცონთან და სოფლის ამბავი ჰკითხა. ჭაბუკმა ხერხი იხმარა და მე ამ სოფლელი არა ვარო, უთხრა. აი გაღმა ჯავახეთიდან გამოვედი, გავიგე სოფელი გაქცეულა, ხარი მაკლია, ერთი, ცალუღელა ხარი მყავს და ვიფიქრე, სადმე მიტოვებულ ხარს თუ წავაწყდები, ჩემს ბედს ძაღლი არ დაჰყეფსო, მაგრამ ამ ხალხს გადავეყარე და აქ მომიყვანესო. თარაქამამ დაიჯერა კიდეც ჭაბუკი კაცის ზღაპრები. 

– თუ ასეა, მაშ, მოდი ჩემ რაზმში, მაჰმადის რჯული იწამე და საქონელი რამდენიც გინდა იმდენი გეყოლება, – შესთავაზა ჭაბუკს ქოსა გოლიათმა. 

– თოფს და ცხენს თუ მომცემ, რატომაც არა – უპასუხა ჭაბუკმა, მაგრამ რჯულს ვერ შევიცვლი, არც არავის მოეწონება ერთ დაძახებაზე კაცი რჯულიდან რომ გადავა, არ არი ვაჟკაცის წესი. 

ისეთი დამაჯერებლობით უთხრა, ქოსა დააჯერა კიდევაც და ის – ის იყო ხელების გახსნა უბრძანა ქვეშევრდომებს, რომ კალოზე ამოსულმა იშიღაანთ დედაბერმა, რა დაინახა მისი მოკეთე ხელებშეკრული, მოჰყვა ვაისა და ვიშს, ფეხებში ჩაუვარდა მომხდურთ და ეხვეწებოდა: მე მომკალით, ოღონდაც ეს ბიჭი გაუშვითო. სულ წაახდინა ყველაფერი გულუბრყვილო დედაბერმა. მის მოთქმაზე სოფელში დარჩენილი მოხუცებიც გამოვიდნენ მღვდელთან ერთად. სიმონამ ყველაზე უარი თქვა, არავის ვიცნობო. მღვდელი მიხვდა რა თამაშსაც ეწეოდა ბიჭი და ხალხი დაარიგა; – ისე მოქცეულიყვნენ ვითომც არ იცნობთო, მაგრამ გვიანღა იყო... 

– ხვალ, როგორც ვიცი აღდგომა უნდა გათენდეს თქვენთვის, ჰოდა აი ეგ ჯვარი მოიხსენი მაგ გულიდან და მაჰმადის რჯულზე რომ გადმოხვალ მაშინ ჩემ რაზმშიც დაბრკოლების გარეშე ჩაგრიცხავ და მერე სოფლის ძირითად მოსახლეობის ადგილ-სამყოფელსაც თუ მიმასწავლი – ჩემი მარჯვენა ხელიც შენ იქნები და შენ ბედს ყველა შენატროდეს იქნებ – ხელი წაატანა კიდეც ჯვარს, რომ მოეწყვიტა ყელიდან, მაგრამ ჭაბუკი გველნაკბენივით წამოხტა ფეხზე და გაშორდა მოძალადეს. მერე ჯვარს დიდი მოწიწებით ეამბორა და ახლა, პირიქით ნაბიჯიც წინ წადგა ნიშნად იმისა, რომ მე მზად ვარ თავი გავწირო საპირწონედ შენი წადილისაო. 

იმ წუთიდან დაიწყო საშინელი წამება ჭაბუკი კაცისა, ყველამ თავისი წამების მეთოდი სცადა ახალგაზრდა კაცზე – თან ჩასძახოდნენ, – უარჰყავ ქრისტე და გადმოდი ჭეშმარიტ სარწმუნოებაზე, თუ გინდა ღმერთი შეიცნოო. სულის მოთქმის საშუალებას არ აძლევდნენ ხოლო ჭაბუკი მოწამე უარზე იდგა, რითაც განცვიფრებაში მოჰყავდა მტერი. 

მთელი დღე აწამებდნენ ვაჟკაცს თარაქამები. სულ ახალ-ახალ წამებას იგონებდნენ, ნეკნები ჩაუმტვრიეს და ცხელი შამფურებით დადაღული ჰქონდა მთელი ტანი, დადაღულ სხეულზე მარილს აყრიდნენ და პასუხს ელოდნენ. სიმონას გმინვის გარდა ერთი სიტყვაც არ წამოსცდენია. ვინ იცის, მერამდენედ დაკარგა გონი წამების დროს, მაგრამ გონს მოვიდოდა თუ არა, ხელახლა იწყებოდა მისთვის ჯოჯოხეთი. 

მღვდელმა მოხუცები კალოდან გარეკა, რომ ვინმეს; სიმონას შემყურეს, არ გაეცა სოფლის ხალხი. თვითონ ხმამაღლა წარმოსთქვამდა ლოცვას და ამით ამხნევებდა ჭაბუკ მოწამეს. ახლა მოხუცი მღვდელი დააგდეს მიწაზე და გაშოლტეს. ჯვარი ჩამოგლიჯეს და მოისროლეს მერე ორივეს ფეხზე საბელი მოაბეს და ჭაში ჩაჰკიდეს თავქვე. ჭიდან ამოყვანილი მღვდელი გონზე ვეღარ მოიყვანეს და მოხუცებს მიუგდეს. ისევ ჭაბუკს დაუწყეს წამება. 

ქოსა მის სიცოცხლეზეც ზრუნავდა, ეშინოდა წამებაში არ შემოჰკვდომოდათ, იმედი ჰქონდა, რამეს დავაცდენო, მაგრამ ჭაბუკი სდუმდა, იგი შეუვალი იყო. საღამოსთვის,უკვე ყველა იმედი გადაეწურა თარაქამას და მიხვდა, რომ სიმონა აღარაფერს აღარ იტყოდა ამდენი წამების შემდეგ. გონზე მოსულმა სიმონამ ქოსას სახეში შეაფურთხა. გააფთრებულმა თარაქამამ სიმონას მათრახი სახეში გადაარტყა და ბრძანა, პირდაპირ შიშველი ფეხებით ნაკვერჩხალზე დაეყენებინათ. 

შემწვარი ხორცის სუნი ავარდა ზეცაში კვამლთან ერთად. ტყვე ჭაბუკი ერთხანს გმინავდა, მერე კვლავ გული წაუვიდა. კოჭის თავთან ძარღვი გახეთქოდა ვაჟკაცს და იქიდან წამოსული სისხლი ნაკვერჩხალზე დუღდა. ქოსამ ვერ გაუძლო, ძალა არ ეყო, ამისთვის ეცქირა და ბრძანა, გადაათრიეთო. ბერიკაცები მისცვივდნენ და უმალ ნაკვერცხალიდან გამოათრიეს გულწასული მოკეთე. ვიღაცამ თოფის დახლა მოინდომა, აქაც ქოსამ იხსნა, ეგ მაინც ამ ქვეყნისა აღარ არის და დაე, აგრე ძაღლივით ტანჯვაში მოკვდესო. კვლავ წყალი დაასხეს სახეზე, გონზე მოსული სიმონა მუხლებზე წამოდგა, უკანასკნელი ძალა მოიკრიბა და რადგან სოფელში თურქული ენა ყველამ კარგად იცოდა სუფთა თურქულ ენაზე ძლივსგასაგონად წაროთქვა: 

– ამაზე მეტი რაღა უნდა დამიშავო, შე აქოთებულო არამზადავ! ვიცი, რომ ჩემი სიცოცხლე ჩემს ენაზე ჰკიდია, თუ გავცემ სოფლის მოსახლეობას, მე მათთვის მოვკვდები და შენ სულაც ოქროს ტახტზე რომ დამსვა, აზრი არ ექნება ჩემს სიცოცხლეს, რადგან მშობელი დედისგან დაწყევლილი ვიქნები და დამტირებელი არ მეყოლება, ხოლო თუ მომკლავ, მე მათ გულებში ვიცოცხლებ და არასოდეს მოვკვდები. აჰა ჩემი ენა, შენ თუ არ მომკვეთ მე თვითონ მოვიჭამ, რომ არაფერი წამომცდეს. რატომ გგონია, რომ შენი აქოთებული მძორის მსახური უფრო ვიქნები, ვიდრე იმ ხალხისა, ვინც ძუძუ მაწოვა და უბეში გამათბო. მე მათ ასეთი გამზარდეს და ასეთად მოვკვდები. წყეულიმც იყოს შენი მოდგმა და ჯიში, თქვენ გგონიათ, რომ ვაჟკაცები ხართ? თფუ თქვენ ვაჟკაცობას, შარშან ათჯერ მეტნი იყავით და იარაღიც ათჯერ მეტი გქონდათ, მაგრამ რა წაიღეთ აქედან? – ვერაფერი გარდა იმისა, რომ საჭურისებად იქეცით თქვენ და თქვენი მოდგმის ხალხი, ვინც ჩვენი დამონება მოინდომა, აგერ აი, იქ განისვენებენ ფერდობზე, ოცდათორმეტი მძორი დატოვეთ ამ მიწის გასანოყიერებლად. თახსირია თქვენი ვაჟკაცობა და თქვენი შთამომავალიც, ვიდრე მათ ნაძარცვი პურით ჰკვებავთ. ასეთივე მახინჯი იქნება თქვენი მოდგმაც და ისინი უკვე წყეულნი არიან ჩემი თანამოძმეებისგან. 

ერთი კია, თქვენგან დანთებულ ცეცხლში ჩვენი სოფელი ვიწრთობოდით და რომ არა თქვენ, – ჩვენი კაცობაც მოლბებოდა, როგორც უწრთობი რკინა და პირველივე შემოსევა გაგვტეხდა. ჩვენი ძალა მარტო ჩვენს მკლავში კი არა, ამ მიწის სიყვარულშია, რომელსაც ჩავცქერით და ოფლს ვაკმევთ. აი ამ პურით გაზრდილი შვილები, სიყვარულის შვილები ვართ და ამიტომ ვართ თქვენზე ძლიერნი. სიყვარული მტაცებელმა მხეცმაც იცის, თქვენ კი, ვერ გაიგებთ რა არის მიწისა და სამშობლოს სიყვარული, თქვენი ძალისხმევა, რომ მე რამე დამაცდევინოთ, ფუჭია. ამიტომ სჯობია მომკლათ, მე მაინც არაფერს გეტყვით.... პირი გაშრობოდა ახალცაზრდა მოწამეს, ვიღაცამ წყალი მიაწოდა, ხარბად დაეწაფა ვაჟკაცი წყალს, მერე სული მოითქვა, მერე კვლავ გონი დაკარგა და რომ გადაბრუნდა კვლავ ნაკვერცხალზე დაეცა. ქოსა მბრძანებელი თვითონ წამოვარდა ფეხზე, ჭაბუკი ცეცხლიდან გადაათრია, მისი თავი თავისსავე ფეხზე დაასვენა, სახიდან სისხლი მოსწმინდა და კარგახანს ასე ჩაშტერებოდა სახეში, მერე იქვე მოფუსფუსე დედაბერს გადააბარა ვაჟკაცის გულწასული გვამი და კალოზე მოჰყვა წინ და უკან სიარულს.... 

– ეს კაცი კი არა, ქვაკაცა ყოფილა, ქვაკაცა, აფსუს!!! 

მერე დიდხანს სდუმდა თარაქამა, არაფრით არ ეგონა, რომ ტყვე აქეთ შემოუტევდა, ამდენი წამების შემდეგ იფიქრა მუდარას დამიწყებს და შენდობას მთხოვსო, მაგრამ შეცდა. ჩქარობდა, ამბავი მოუტანეს, რომ ქართული ჯარი სადაცაა მალე მოადგებოდა სოფელს და ამიტომ ეშურებოდა სოფლის სამალავის გაგებას. დილამდე კოცონთან, გმინვაში გაატარა ბიჭმა ღამე, არც ქოსა გოლიათს მოუხუჭავს თვალი. განთიადისას რაზმის შეკრება ბრძანა გოლიათმა და ყველანი ცხენზე ამხედრებულნი კალოზე დაეწყვნენ. ქოსა ცხენზე არ შემჯდარა, კოცონის გარშემო დიდხანს სცემდა ბოლთას, ბოლოს თავი ასწია და რაზმს მიმართა: 

– აი ამ ქვაკაცის მაგალითზე მინდა გითხრათ ორიოდ სიტყვა... – მერე დადუმდა და კარგახანს დაშტერებოდა, მომაკვდავ ჭაბუკს, მერე თითქოს ძალა მოიკრიბაო წელში გასწორდა და განაგრძო: – თუ ამ ჭაბუკის ნახევარი კაცები მაინც დარჩენილან ამ სოფელში, და ეს რომ ასეა, მე ორგზის გამოვცადე ჩემს ტყავზე, მაშინ გამოდის, რომ ჩვენ აქ არაფერი გვესაქმება, ამ ქვაკაცამ, რომელმაც ამდენი წამება ისე აიტანა, როგორც ნეტარება და ერთი სიტყვაც არ დასცდენია ჩვენს სასარგებლოდ – ჩვენ ბრძოლა მოგვიგო. მთელი ღამე ვფიქრობდი ამაზე. ან რა ძალაა ამ კაცში, ან როგორ გაუძლო... თქვენი არ ვიცი, მე კი, სახლში ვბრუნდები, ჩემი დარჩენილი ცხოვრება ჩემი შრომით უნდა ვარჩინო ოჯახი. თუ თქვენ ჩემთან წამოხვალთ, კარგია, თუ არა, გირჩევთ სხვაგან ეძიოთ ბედი, ამ სოფლიდან თქვენ ვერაფერს წაიღებთ. ერთ ჩხირსაც რომ ხელი მოჰკიდოთ, პირველ ტყვიას მე დაგახლით. ან ვინმემ ამ მოხუცებს რაიმე აწყენინოს... ეს სოფელი და დღევანდელი მშვიდობიანი დღე აი ამ ჭაბუკის ვაჟკაცობისთვის მიჩუქნია. ახლა კი გთხოვთ ცხენებიდან ჩამოდით და თავი დახარეთ, რომ ამ ჭაბუკს პატივი მივაგოთ და ჩვენი ვაჟკაცობაც გავიხსენოთ, თუ კი ოდესმე ვყოფილვართ ვაჟკაცები, იმ ჩვენ ვაჟკაცობასაც პატივი მივაგოთ. ეს ჩვენ შვილებსაც გამოადგებათ... მე როგორც ლეგენდას, ისე მოვუთხრობ ჩემ შვილებს ამ ვაჟკაცის გმირობას. აი აქ ამეხილა თვალი, თურმე აქამდე ბრმა დავიარებოდი, აფსუს, რომ არ შემიძლია აქ დავრჩე და ამ ხალხის გვერდით ვიცხოვრო, ხევის გადასახედიდან მტერს ვეკვეთო და მოვკვდე, ჩემი შვილისთვის მოვკვდე, ჩემი მიწისთვის მოვკვდე.... თარაქამა მუხლებზე დაეცა და მიწას ემთხვია. მერე მკვირცხლად წამოდგა და ცხენს გაუძღვა წინ, რაზმი უკან აედევნა, ასე იარა ცოტა ხანს, მერე ტაძრის წინ გაჩერდა, დიდხანს უყურა დიდებულ ტაძარს, თითქოს ცოტაც და მუხლს მოიყრიდა ეკლესიის წინაშე, ბოლოს ცხენზე ამხედრდა და ბრძანა, ჩრდილო-დასავლეთისაკენ დაძრულიყო რაზმი... 

ზარს შემოჰკრეს. უკვე ეკლესიის წინ მიმავალმა ქოსამ, კვლავ ყურებზე აიფარა ხელი. ფიელი თარაქამა მივარდა ზარის მრეკველს მოხუცს და ხელი ჰკრა. ორი ბერდენკა ტყვია ესროლა ზარს; ერთმა გახვრიტა ზარი და გაიარა, მეორემ თავი ვერ გაიტანა და გაიჭედა ზარში, ოღონდ გაბზარა. როგორც სულიერი, ისე „ტიროდა“ ზარი. 

საღამოს კი, უკვე თამამად რეკდა სამრეკლოდან, გაიგეს რა, მომხვდურნი სოფლიდან გავიდნენო, როგორც ერთი ისე მოსწყდა ტყის თავშესაფარს ხალხი და მოაწყდა ეკლესიას. სოფლის მისადგომებს გუშაგები დაუყენეს და დაიწყო სააღდგომო წირვა. საკურთხეველთან მარჯვენა მხარეს, სამმეუფეო ტახტზე მიესვენებინათ ნაწამები და ნატანჯი ჭაბუკი და მის დამწვარ-დაწყლულებულ მკერდზე წინადღით ნაცემ-ნაგვემი მღვდელი კვეთას აღასრულებდა. 

გათავდა წირვა და პირველი ზიარებაც მოწამემ მიიღო... 

სიმონა ბერიძე, აი ვინ იყო ეს გმირი, რომელსაც თარაქამებმა ქვაკაცა უწოდეს. 

ბერიძეები ზედა თმოგვში ჯავახეთიდან მოსულან, ასპინძის ომის შემდეგ, ვინც ასპინძის ომში მიიღო მონაწილეობმა, თითქმის ყველა დაბეზღებული იქნა ახალციხის ფაშასთან. ერეკლე მეფე ომის შემდეგ თბილისში ეშურებოდა, კარგად არც დაუსვენია არც მეფეს, არც ჯარს. ნადიმი ხიზაბავრაში გადაიხადეს,. ამ ნადიმზე შეიკრიბნენ მთელი მესხეთის რჩეულნი. გულანთებული მესხები მოეშურებოდნენ ერეკლესკენ. ნადიმზე 300 ხარი დაიკლა ეს იმას ნიშნავს, რომ აქ მთელი მესხეთი იყო შეკრებილი. ახალციხის ფაშა, რომელიც ახალციხის ციხეში იყო გამოკეტილი ნახა რა ერეკლე თბილისისკენ მიმავალი, გარეთ გამოვიდა და მთელი ორი წელიწადი დასდევდა მათ, ვინც გაბედა და ერეკლეს გვერდში ამოუდგა. 1772 წელს თითქმის მთელი მესხეთის მართლმადიდებლური მოსახლეობა, ქართლში და ახლანდელ ხარაგაულის ტერიტორიაზე გადასახლდა, ვეღარ გაუძლო ახალციხის ფაშის დევნას. თითქმის ნახევარი ზედათმოგვიც მაშინ გაიქცა. უფრო უარესი მერე მოხდა; ყველა ქართულ სოფელში დააგზავნა ფაშამ მოლები და კატეგორიულად მოითხოვა ყველა გათათრებულიყო. ზედათმოგვშიც მოავლინეს ახალგაზრდა მოლა, მაგრამ რადგან მარტო იყო და სოფელში არცერთი თურქი არ ცხოვრობდა და არც არასოდეს უცხოვრია, მოლას საქმიანობა ყურანის სიდიადეზე ქადაგებით შემოიფარგლებოდა. არც არავინ უსმენდა მას. მაგრამ გრძნობდნენ ზედა თმოგველები, რომ საშიშროება ახლოს იყო და რაღაცა უნდა ეღონათ; ბევრი ფიქრის შემდეგ ასეთი გამოსავალი მოძებნა სოფელმა: მაისურაძეების – ქეაანთ ქალი შერთეს მოლას ცოლად. ამ ქალბატონმა აუწერელი როლი ითამაშა სოფელ ზედათმოგვისათვის. ქმარი კეთილად განაწყო სოფლისთვის და დაარწმუნა იმაში, რომ სოფლელები უფრო დაიხოცებიან, ვიდრე მაჰმადის რჯულს მიიღებენ. „ თუ შენ მათ დააბეზღებ, მაშინ მათი და შენი შვილების სისხლიც შენს კისერზე იქნება, იმიტომ რომ შვილებს აი იმ ხრამში გადავყრი და მეც თან გადავყვები.“ ასეთი დამაჯერებლობით ნათქვამი მოლას ენიშნა და განუცხადა მეუღლეს: 

– კარგი, რადგანაც ასეა, თქვენ როგორც გიწირიათ. ისე სწირეთ, ოღონდ თუ ვინმე მოვიდა ამ სოფელში შესამოწმებლად და გკითხოთ ვის რა გქვიათ, – შენ აბდალა იქნები, შენ ისმაილი, შენ ესა და ესაო და ჩამოურიგა თურქული სახელები ყველას. 

40 წელსაც არ იყო მიღწეული ეს მოლა, რომ გარდაიცვალა. ვიღაცები ამბობდნენ რომ სოფლის მღვდელმა ის მართლმადიდებლურად მონათლაო; მეორენი უარყოფდნენ, მაგრამ ამ კაცმა აშკარად დიდი ღვაწლი დასდო სოფელს, ქართველების ქართველებად დარჩენაში. 

რომ არა ეს მოლა ახლა ზედათმოგვის ნაშიერი თურქული კულტურის მატარებელი იქნებოდა და ვინ იცის, სად და რამდენი იქნებოდნენ. მოლა დიდი მოწიწებით დამარხეს და ცოტა ხანში, მის ქვრივზე დაქორწინდა ჯავახეთიდან მოსული ბერიძე. მოლას ორი შვილი დარჩა. ამ კაცმა ეს ბავშვებიც ბერიძედ დაწერა და ახლა ვინც ზედათმოგველი ბერიძეა, ამ ორ კაცის ნაშიერია. მოლას ნაშიერს ჰასრათაანთ ეძახიან, ჯავახეთიდან მოსული ბერიძის ნაშიერს – იშიღაანთ. 

აი ამ იშიღაანთ შთამომავალი იყო სიმონა ბერიძე, რომელმაც თითქმის 140 წლის შემდეგ, კიდევ ერთი აწიოკებისა და ფიზიკური განადგურება-გადაშენებისგან იხსნა ზედა თმოგვი, არ გასცა, საკუთარი თავი დადო სამსხვერპლოზე სანაცვლოდ. 

მალე კომუნისტური იდეოლოგიით თავბრუდახვეული სოფელი კოლექტიური მეურნეობის ფერხულში ჩაება, იქამდე კი სიმონა სოფლის მღვდელმა თავისი მალამოთი და მხურვალე ლოცვით განკურნა, თუმცა კოჭლობდა, მაგრამ თავისი შრომით არჩენდა ცოლ-შვილს. 

1937 წელს კომკავშირლები გამოეყვნენ თურმე, სოფელს, და გადაწყვიტეს მკაში გასჯიბრებოდნენ დანარჩენ სოფლელებს. სიმონას გაუვლია შუადღისით, სამხრობისას მათკენ და ხედავს, კომკავშირლებს, ჯერ კიდევ გაულეწავ ხორბალზე მიუშვიათ უღლიდან გამოშვებული ხარები თვითონ კი იქვე არხეინად სძინავთ. გაუღვიძებია სიმონას და უთქვამს: 

– ეგ ნამჯა ან შენი რომ იყოს ან შენი, ხარებს ზედ ხომ არ მიუშვებდით? 

– არა-ო – უპასუხნიათ კომკავშირლებს. 

– თუ ასეთია თქვენი კომკავშირი და მაგას გასწავლით, ვაი თქვენს კომკავშირსა და თქვენს კომკავშირლობასაცო. ერთი გვარიანად შეუკურთხავს და წასულა. 

კომკავშირლები საგონებელში ჩავარდნენ, ამან, რომ სადმე გვიჩივლოს ან დაგვაბეზღოს, ვაი ჩვენი ბრალიო. არა და სიმონა მაბეზღარა რომ ყოფილიყო, კოცონზე რომ იდგა მაშინ დააბეზღებდა სოფელს, მის სხეულში ხომ ნათელი და წაუბილწავი სული სახლობდა, რომლისთვისაც უცხო იყო მაბეზღარობა, ღალატი და გამცემლობა. კომკავშირლებმა ითათბირეს და შექმნეს, გასაკვირი დოკუმენტი, აქეთ გაედავნენ სიმონას, რომ თავიანთი უნიათობა დაეფარათ. სიმონას ალალმა ძმისშვილმა – ბერიძე მირიანმა, მაისურაძე ერეკლემ და ოთანაძე კოლამ დაწერეს საჩივარი, – სიმონა ბერიძემ მთავრობა და პარტია გვიგინა და მერე ჩვენც ზედ მიგვაყოლაო. ახალციხის რაიკომიდან ამოსულ ჩინოვნიკს ჩააბარეს ეს ოქმი. სოფელი წინ გადაუდგა ამ კაცს მუდარით, ნუ იზამ მაგ საქმეს, დოკუმენტს ნუ წაიღებო. იმ კაცმა კი მიუგო: ვიცი რომ სიმონა უბრალოა და ეს ვირიშვილები გაშოლტვის ღირსებიც არიან, მაგრამ მე რომ ეს დოკუმენტი ახალციხეში არ ჩავიტანო, მაშინ ჩემ ტყავს ციმბირში ყორნები შეჭამენო. 

ორ დღეში სიმონა სოფლიდან წაიყვანეს, როგორც მოღალატე, როგორც ქურდი, გამყიდველი და ნაძირალა და მას შემდეგ აღარავის უნახავს. არც მისი საფლავი იცის არავინ, მისი სახელის ხსენებაზე აქეთ-იქით იყურებოდნენ ჩვენი მამა-პაპანი და მის სახელს ჩურჩულით მოიხსენიებდნენ ზედათმოგველები. 

მაისურძე ერეკლე საეჭვო ვითარებაში სოფლიდან გაქრა, არავინ იცის მისი არც ავი, არც კარგი. მირიანმა ომი მოიარა და მთელი დარჩენილი ცხოვრება ჯოხით დადიოდა. ბრუდე მირიანას სახელით. სოფლის სააჯო ადგილას ხმამაღალი სიტყვა არასოდეს უთქვამს, ისე წავიდა ამ სოფლიდან. არც კოლა ოთანაძეს დაუტოვებია ნაშიერი, მისი სახელის მახსენებელი არავინ დარჩა. 

გავა დრო და მერე სიმონას ნაშიერი გაიკეთებს წითელ ყელსახვევს და პიონერხელმძღვანელთან ერთად, შუბლზე ხელმიდებული პატაკს ჩააბარებს პარტიას, რომ იგი მზადაა შეასრულოს ყველა დავალება რასაც პარტია უბრძანებს. პავლიკ მოროზოვის სახელობის რაზმს შექმნიან და წითელ კუთხეში სადაც თამარ მეფის და ქეთევან წამებულის ხატები უნდა ყოფილიყო თუნდაც, სიმონა ბერიძის სურათი – მეძავთა ფოტოების წინ – კლარა ცეტკინის და როზა ლუქსემბურგის ფოტოებთან დასდებენ ფიცს, არა სამშობლოს ერთგულებაზე, არამედ კომკავშირის, პარტიის და პიონერთა ორგანიზაციის სამსახურისათვის თავდასადებად. ზედა თმოგვის ეკლესიიდან გამოასვენებენ ხატებს, უძვირფასეს ისტორიულ დოკუმენტებს, წიგნებს და მღვდლის ტანსაცმელს; შეჰყრიან სადღაც ბოსელში, სადაც უნებლიეთ კოლმეურნეობის ყანაში შესულ ვირებს ამწყვდევდნენ, როგორც საპატიმროში და ეს ძვირფასი ქონება, მშიერ ვირებს შემოეჭმევათ, იგივე ხალხი მოსდგება და სოფლის ეკლესიის გარშემო, საფლავის ქვებს მარილს მოაყრის საქონლის საჭმელად. პირუტყვის ნაკელითა თუ ჩლიქებით სოფლის ისტორიას ამოძირკვავენ. ეს შედეგი იქნება იმ პიონერული აღზრდისა, სადაც მთავარია, კაცი მარტო პარტიის მსახური ყოფილიყო. სამშობლო და ქართველობა უგულებელჰყვეს. მათთვის არარაობა იყო წინაპართა საფლავები, სიმონა ბერიძის გმირობას გადაჰფარავს კინოს ყალბი გმირები, ჯიშით და მოდგმით უცხონი და არაფრის მთქმელნი, ვინმე სტალონე და ვანდამი, შვარცენეგერი და სხვა, ახლა მათი დაკუნთული სხეულის დიდი პორტრეტები დაიკავებენ ხატების ადგილს, სადაც აღმაშენებლის, თამარ მეფის, ლუარსაბ მეფის, სვიმონ მეფის, ილია ჭავჭავაძის მამულიშვილთა ხატები უნდა ყოფილიყო. არარაობად იქცევა 9 ძმა ხერხეულიძე და მათი დედა, სამაგიეროდ ვიღაცა მეძავის და ლესბოსელის, ვითომ მომღერალის სურათს ჩამოჰკიდებენ, თვალებგაბრწყინებული ჭაბუკები. გაუფასურდება ხევსურთა, კახთა, თუშთა და მესხთა გმირობა. ასპინძის ომი, ბასიანი და დიდგორი უხერხულად გამოიყურება ფილმის გმირებთან, სადაც მთელ ბატალიონს ერთი კაცი ჟლეტს. მერე მამაკაცი სადღაც კუთხეში მიგდებულ საგნად იქცევა „გმირი ქალის“ ფონზე, რომელიც ეკრანზე ერთი ხელის მოსმით ათ და ოც მამაკაცს ისე უსწორდება, როგორც უსუსურ თაგვებს. აი ამ ყალბი და ცრუ გმირების თუ გმირობებებით გაუფასურდება მამაკაცის და წინაპართა ფენომენი. 

სოფელს პატრონი არ ეყოლება, ყველა გაუნათლებელი და გუშინდელი ოროსანი, სოფლის თავკაცობას გასწევს, უპრინციპონი და მარიონეტნი აიღებენ თავის თავზე სოფლის მართვას. ასეთი დამცირებისა და გადაგვარებული ჭკუის მოწმეს, კიდევ როგორ უდგას სოფელს სული, მართლაც საკვირველია. აკი დაიცალა კიდეც... 

ზედა თმოგვში გიოაანთ ჭაზე წყალს თუ დალევ, ის წყალი ჯერ წინაპრების ძვლებს გაივლის ვიდრე ჭაში მოხვდება. ვისაც ეს წყალი დაულევია და იცის რა არის ზედა თმოგვი, ისიც იცის, რომ ეს სოფელი გმირების სავანე იყო, მოთმინებისა და ამტანიანობის ბუდე. აქ სხვა დედები ცხოვრობდნენ, აქ ამ ბუდიდან ამოფრინდა სიმონა, მაქსა და ანდია, ბადრი მელიქიძე. სიმონა – სოფლის სინდისის მომწმენდელი, სადღაც სხვაგან განისვენებს. აი ამ გმირების საქმენი, რომ არა სოფელი აღარ იარსებებდა. 

როცა რწმენა იყო, სოფელს ბარძიმი აერთიანებდა და გაჰქონდათ ერთმანეთი. ახლა ბარძიმთან რამდენინე დედაკაცი და ბავშვი თუ მივა, კაცებს ღორებივით ჯამში ჩაურგვიათ ცხვირი და საჭმლის მიღმა ვერაფერს ხედავენ. სოფლისა არავის არაფერი სტკივა. ტკივილი ხომ სიყვარულს შობს, ეგ კი არა, ქალებს მშობიარობა აღარ უნდათ, გაბერწდა სოფელი, გათახსირების პირზეა, მაგრამ რა, განა სულ ერთი არ არის თიხის დოქი დავარდება ქვაზე, თუ ქვა მოხვდება დოქს? ორივე შემთხვევაში დოქია განწირული! 

სხვისი სახელით ვერ იცოცხლებს კაცი, ვერც სხვისი სახელით მოკვდება ადამიანი. ღირსეული კაცის საფლავის ქვაც რომ დაიდო, ის მაინც იმ კაცის კუთვნილება იქნება ვინც იქ ასვენია და არა შენი. ყველას თავისი გვირგვინი უნდა ედგას. მერე ხალხმა უნდა განსაჯოს, ვისი გვირგვინია უპირატესი. კაცის სახელი აძლევს სიდიადეს საფლავის ქვასაც და გვირგვინსაც. ადამიანს დატოვებული სახელი უკვდავჰყოფს. სიმონას სახელი ჩვენს სოფელში უპირატესია. 

                                            2013 – 2024 წელი. თბილისი – ნაქალაქევი.

 

Одна немецкая подводная лодка и весь советский ВМФ. Битва за Атлантику. ...

ПП (Путин vs Пиночет )

ზელიმხან მაღრაძის მოთხრობა „ლუკა“, მარიამ ქსოვრელის თარგმანით გერმანულ ენაზე

ლუკა 

თმოგვის ციხის თავზე ერთი უზარმაზარი, ასე, ოცტონიანი ლოდი იდო. ჩვეულებრივ ადამიანს შეეძლო მისწოლოდა და ამხელა მასა დაეძრა. იგი ლიტრაძივით (ლიტრაძი – ადგა ბიჭი) ქანაობდა და ტრიალ მინდორში პაპანაქება სიცხეში ერთადერთ საჩრდილობელს წარმოადგენდა. 

ახლაც იქ მივაშურეთ. ვირს საპალნე მოვხსენით და საბლით საბალახოდ მივუშვით. ჩავიმუხლეთ და ხეობის სიოს მივემარჯვეთ, თან საგზლად წამოღებულ თუთას დავუწყე კიკნა, რომელზეც პაპამ უარი მითხრა. მერე გულაღმა გავიშოთე და ცას გავუშტერე თვალი. პაპაჩემს ჩაეცინა. თავი მოვაბრუნე, გადავხედე, ფიქრს მისცემოდა. ასეთ დროს საჩვენებელსა და ცერა თითებს გაშლიდა და ხელის მტევანს აქეთ-იქით აშკარა გაკვირვება-დაუჯერებლობის გამომხატველი ჟესტით აბრუნებდა. მიუხედავად მისი პიქუშობისა, ახლაც შევბედე, – რა გაგახსენდა მეთქი. ის ძალიან ნიჭიერი მთხრობელი გახლდათ და ძნელი იყო ცდუნება დაგეოკებინა, ასეთ დროს და არ გამოლაპარაკებოდი. არც რა, მიპასუხა, მერე ჩუმად თითქოს თავისთვის ჩაილაპარაკო: 

– ეგ არის, შვილო, ყველაზე მთავარი გამარჯვება კაცისა, – საკუთარ თავთან გამარჯვებაო. – თქვა და ფიქრი განაგრძო. 

მერე ერთი გამომხედა, დამაშტერდა, ისევ ასე გაკვირვებით გადაიბრუნ-გადმოიბრუნა ხელის მტევანი, ახლა ჩემი უკვირდა, რა ვერ გაიგო, რა განცვიფრებული მიყურებსო, მერმე ხელი ჩაიქნია, ვირს გახედა, ახლა მზეს გაუყოლა მზერა, ეტყობა დრო დაიგუმანა და თხრობა ისე დაიწყო, თითქოს დაწყებულ ამბავს აგრძელებსო, ისე, უბრალოდ, ჩუმად. 

– ჰო, დედა, აი აქედან გაღმა მარგასტანში, (თმოგვს რქმევიყო მარგასტანი-მარნისთავი) ლუკამ ნავთზე მიმავალ ქურთს თოფი ესროლა და თოკზე ჩამოკიდებული ყაბი გააგდებინა ერთი გასროლით, ყაბი სანავთეა, დასძინა და დადუმდა. 

– დაუჯერებელია. – ვუპასუხე და გაეცინა. ამ მიდამოებში დაუჯერებელი არაფერიაო. თვალი და მკლავი უჭრიდათ, ლუკას კი ისეთი გული ჰქონდა, ნეტამც მისი ნახევარი შენი გქონდესო. 

წამოდგა, ქუდი გაისწორა, მზის თაკარა სხივებს მოშორდა, რომ ლოდისთვის მზერა გაემართა, ისევ ჩაიმუხლა და თხრობა განაგრძო. 

– აი, ამ ციხის მიდამოებიდან უთვალთვალებდა თურქსა. – სახელი კი ახსენა, მე ვეღარ მომიგონია. 

ჰოდა უთვალთვალებდა თურქსა, რომელსაც ჩვენი სისხლი ემართა. ნათხოვარი თოფი ჰქონდა, თორმეტი ძროხა საღირალი, დაეკარგებოდა, – უნდა ეზღო, იდგა და უთვალთვალებდა. 

მთელი შემოდგომა, ყოველ დღე ჩამოდიოდა ცხენითა, იდგა და ელოდა. ერთი საბედისწერო გასროლით უპირებდა მოკვლას, ვერ კი მოიხელთა და ეგ იყო. ეს თურქმაც კარგად იცოდა და ღამღამობით გამოდიოდა შინიდან. 

ლუკა თავს გავიდა, რა თვალთვალი, დღისით-მზისით შეიარაღებული შედიოდა სოფლის მიდამოებში, შედიოდა და ხან ერთ საფარს აირჩევდა, ხან მეორეს. ეს კი წარმოუდგენელი იყო მაშინ... 

თურქი სოფლიდან გადაიხვეწა და ციხი გადაღმა უზარმაზარ ლოდებს მისცა თავი. ღამღამობით დაბრუნდებოდა ოჯახში. სოფელი გარინდებული ელოდა რაღაცას. 

სოფელში სიარული რაა, მოსისხლის ბანზე გავიდა ერთ საღამოს ლუკა და ერდოში ჩაიხედა, ხედავს ცეცხლთან მჯდომ თურქს ეჩხუბება ცოლი. ის კიდევ უხმოდ ჭამს და უსმენს, ლუკამ თოფი ფეხზე შეაყენა და ბავშვების სუფრიდან აშლას დაელოდა. 

– შენ სულ აღარაფრად აგდებ მოშუღლეს. შინ მოსვლას უმატე. ერთხელ იქნება და მოგკლავს. ჯანდაბას შენი თავი, მე კი შვილები მაფიქრებს, რით გავზარდო, რით გამოვკვებო? – მოესმა მოსისხლეს მოსისხლის ცოლის ხმა. 

თურქმა თავი ასწია და ამდენი ხნის დუმილის შემდეგ გამოსცრა. 

– შენ მართლა უჭკუო ხარ დედაკაცო. როგორ ფიქრობ, არ ვიცი ვისთან მაქვს საქმე? თუ ლუკა ჩემნაირი და შენნაირი გგონია? ის უბადლო ვაჟკაცია და წარმოუდგენელიც კია ცოლ-შვილის თვალწინ მესროლოს, ნურც მე გგონივარ ჯაბანი, რომ უნამუსო მტერი ვიყოლიო. ლუკა, ლუკაა, ამად ვერიდები, თორემ შიშით კი არ ვუფრთხი მას ზურგშიც ვერ ესვრის კაცი, იმის შიშით, რომ დაგიცდეს მერე? 

ამის გაგონებაზე თოფი ხელში შეაცივდა ლუკას. სუნთქვა შეეკრა და დიდხანს გაუნძრევლად იწვა, მერე თითქოს მტრობის გონებადაბინდებულობის ბურანიდან გამოერკვია, გამოცოცხლდა, ბანიდან ფეხაკრეფით ჩამოძვრა, კარს მიადგა, ერთი პირობა შიგ შესვლა უნდოდა, მერე ის ძვირად ღირებული თოფი და ნაბადი ზღურბლთან დატოვა, ეზოს გამოსცდა და გაუჩინარდა. 

დილით სამი ურემი მიუყვებოდა აღმართს. ერთში თურქების უხუცესნი ისხდნენ, ორში აუარება ხორაგი იყო ჩატვირთული, ხოლო სულ უკან, ფეხით მიჰყვებოდა წინა ღამით გადარჩენილი თურქი. წინა ურმის კოფოზე ლუკასეული ნაბადი და თოფი დაეწყოთ. 

ამასაც კაცობა უნდოდა, ლუკას კაცობაზე არანაკლები კაცობა. 

ამად გითხარ შვილო, ყველაზე დიდი გამარჯვება საკუთარ თავთან გამარჯვებაა-თქო. – თქვა პაპაჩემმა, წამოიმართა და სახედრისკენ გაიხედა. 

– ავიყაროთ, წავიდეთ აწი! – გამოსცრა ჩუმად. კარგი ვაჟკაცი იყო პაპაჩემიც, მამამისი ლუკასავით კარგი. 

ზელიმხან მაღრაძე 

საქართველოს მწერალთა ეროვნული აკადემიის ძირითადი საბჭოს წევრი, 

გამოჩენილი ქართველი მწერლის ლევან გოთუას მოწაფე 

Luka 

Auf der Thmogwiburg lag ein riesiger, so ein 20 tonniger Klumpen. Der gewöhnliche Mensch könnte an ihn lehnen und sich solche große Masse in Bewegung setzen. Der schwankte wie ein auf die Beine aufgestandener Knabe und auf dem fern weitem Feld war eine einzige Schattenstelle in der Hitze. 

Nun zogen wir hin, trugen von dem Esel seine Traglast hirunter und ließen ihn mit dem Seil zum Weiden. Wir hockten und dem Windtal entgegen ruhten uns aus, dabei begann ich mit dem Picken der Maulbeeren, die zum Wegesessen mitgenommen hatten, auf die mein Opa verzichtet hatte. Dann streckte ich mich zum Himmel mit der Brust hinauf starrend. Mein Opa lächelte für sich. Ich habe mich den Kopf gewandt, sah ich ihn hinüber, der in seinen Gedanken versunken war. Zu dieser Zeit breitete er den Zeigefinger und den Daumen weithin und drehte die volle Hand hin und her mit der anscheinend ausdrückenden Gebärde des Glauben-Unglaubens. Troz seiner Düsterheit könnte ich ihn kühn fragen, woran er sich erinnerte. Er war sehr begabter Geschichtenerzähler und es war schwer, sich sein eigenes starkes Verlangen zu stillen, und in dieser Zeit mit ihm nicht anzureden. Er antwortete mir nicht. Dann sprach er leise, als ob für sich selbst hin. 

– Es ist, mein Kind, der Hauptsieg des Mannes, – der Sieg gegen sich selbst, – sagte er und setzte sich fort nachzudenken. 

Dann blickte er mich hin, starrte mich und wieder drehte die volle Hand erstaunt zurück, jetzt war er über mich bewurdert, was ich nicht verstanden habe, warum ich ihn so erstaunlich sah, dann schwang er die Hand hinab, schaute nach dem Esel, blickte danach die Sonne an, versuchte etwas anzufangen, und erzählte so, als ob die begonnene Geschichte so einfach still weitersetzte. 

– Oh, Mutter, von hier, drüben in Margastsn (So hatte es Thmogwi als Margastan – also, georgisch Marani, Weinkeller geheißen). 

Luka schoß das Gewehr dem zum Erdöl weggehenden Kurden und ließ ihn das auf dem Seil herunter gehangene Ölfaß mit einem Schoß wegwerfen. Er schwieg. 

– Das ist unglaublich, – antwortete ich ihm, der lächelte. In diesen Gegenden sei nichts unglaublich. Man hatte scharfen Blick und gescheiten Arm. Und Luka hatte solches Herz, hättest du die Hälfte seines Herzens! 

Er richtete auf, brachte sich die Mütze in Ordnung, von den glänzenden Sonnen strahlen trennte er sich beiseite, um den Klumpen den Blick hinzurichten, hockte er wieder und setzte weiter zu erzählen: 

– Von diesen Burggegenden lauerte er den Türken. – Er erwähnte seinen Namen, aber ich selbst kann mich daran nicht erinnern. 

Also lauerte er den Türken, dessen Blut wir wegnehmen sollten. Er hatte geliehenes Gewehr, das 12 Kühe kostete; wenn er das verloren hätte, könnte es stattdessen bezahlen, er stand und ließ er ihn nicht aus den Augen. 

Den ganzen Herbst, jeden Tag kam er mit dem Pferd hinunter. Stand da und er wartete. Mit einem Schicksalschoß möchte er ihn töten. Aber ihm geling es nicht und das war dies. Darüber wusste selbst der Türke auch gut, und er ging nachts aus dem Haus. 

Luka benahm sich freiwillig, schon keine Beobachtung mehr, im Tageslicht, wandelte er bewaffret in die Dorfsgegenden ein und wählte sich was hie und da als seine Unterkunft. Aber es war damals unvorstellbar. 

Der Türke wanderte aus dem Dorf aus und drüben, hinter der Burg versteckte er sich in den riesigen Großsteinen. Abends kehrte er ins Heim, zur Familie zurück. Das Dorf wartete stilllebend auf irgendetwas. 

Nicht nur ins Dorf ging er ein, sondern auch auf einmal geriet er eines Abends auf dem flachen Dach des Blutfeindes und schaute in den Wohnraum hinunter, er sieht am Feuer sitzenden Turken, mit dem seine Frau stritt; Er aber isst stimmelos und hört. Luka stellte das Gewehr auf seinen Fuß und wartete, bis die Kinder vom Tisch weggingen. 

Du achtest auf den Feind nicht mehr, nach Hause kommst du auch oft. Es würde er doch einmal dich töten. Um dich kümmre ich mich nicht so mehr, über die Kinder bin ich aber nachdenklich. Womit kann ich sie erziehen, wie ich ihre Nahrung schaffe – hörte der Blutgegner die Stimme der Frau seines Blutfeindes. 

Der Türke hob den Kopf hinauf und nach so langem Schweigen brachte die Wörter durch die Zähne hitzig: 

– Du bist wirklich unvernünftig, Weib, –wie denkst du, weißt du nicht, mit wem ich die Sache habe? Oder glaubst du, dass Luka meines – oder deinesgleicher ist. Er ist ausergewönlicher Mann, und es ist doch unvorstellbar, mich vor der Frau und den Kindern zu schießen. Meinst du auch nicht, dass ich so untaugbar bin, und einen gewissenlosen Feind habe. Luka ist Luka. Darum vermeide ich ihn, sonst habe ich keinen Schreck. Ihn wird der Mann auch nicht gegen den Rücken schießen, veilleicht entzielt der Schoß von ihm? Und dann? 

Als Luka das gehört hatte, wurde das Gewehr in seiner Hand halt gestoppt. Er konnte nicht mehr ausatmen, und lag lange unbeweglich, danach, als ob er sich aus der Unbestimmtheit der Feindschaft bei der Vernunftsdämmerung herauskam, wurde frisch, schliech von der flachen Dach leise und still herab, stand gegen die Tür. Erst wollte er hinein, dann verließ jenes kostbare Gewehr da und den langen wollenen Wnterüberzug (Nabadi heißt georgisch) an der Schwelle, entfernte sich von dem Hof und verschwand. 

Am Morgen fuhren drei Wagen auf den Hugel. In einem saßen die Ältesten von den Türken, zwei Wagen waren mit den unzähligen Ernteprodukten geladen. Aber hinter denen ging der in der vorigen Nacht überlebter Türke. Auf dem vorigen Wagen, vorne, hatte man Lukas Nabadi, und das Gewehr hingelegt. 

Das hieß Menschenwürde, nicht minder als Menschenwürde von Lukas. 

Darum habe ich dir, mein Kind, gesagt. Der größte Sieg sei der Sieg gegen sich selbst, – sagte mein Opa, richtete sich auf und schaute nach dem Esel. 

– Gehen wir jetzt zurück, – sprach rasch leise. Ein tapfer Mann war auch mein Opa, sein Vater auch gut, wie Luka. 

Selimchan Maghradse 

Das Mitglied des Grundrates der nationalen Akademie der Schriftsteller von Georgien, 

der Schüler des berühmten georgischen Sriftstellers Levan Gothua 

Auf deutsch übersetzt von Mariam Ksowreli-Chartischwili

 

"Бисмарк" и 28 панфиловцев. Битва за Атлантику. Часть 1

Мюнхен: был ли у Сталина план?

О чем реально договорились в Мюнхене

ლეო რუხაძე 1917 წლის თებერვლის რევოლუციის შესახებ

(ამონარიდი საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის მოღვაწის ლეო რუხაძის დღიურიდან, რომელიც სუზდალის სამონასტრო საპყრობილეშია დაწერილი)

12 მარტი 1925 წ. დღეს მერვე წლის თავია თებერვლის რევოლუციისა. თითქო არცთუ ისე დიდი დროა განვლილი, მაგრამ ამ რვა წელში განა იმდენი არ განვიცადეთ, რამდენსაც ხშირათ საუკუნეებიც ვერ დატოვებენ?! საქართველოს ტკივილების, განსაკუთრებით მისი დღევანდელი მდგომარეობის ზერელე მიდგომით, რომ დააფასო ეს წარსული რვა წელი, ერთის შეხედვით თითქო მას უბედურების მეტი არაფერი მოუტანია საქართველოსათვის, მაგრამ დავივიწყოთ ერთი წუთით ეხლანდელი ტკივილები, დროებით შევიშროთ ცრემლები აღურაცხელ დაღუპულ მსხვერპლებზე და ცივი ანგარიშით შევხედოთ რანი ვიყავით და რა ვართ ეხლა? გავიხსენოთ ომის წინა წლები, შემდეგ ომის ხანა, ნუ გაუწევთ მარტო იმას ანგარიშს, რომ ხალხის გაჭივრება უფრო ნაკლები იყო მაშინ, ეკონომიურათ უფრო ძლიერი ვიყავით, სოფელი უფრო დოვლათიანათ გრძნობდა თავს, მაგრამ განა ყველაფერ ამასთან ჩვენ, ქართველებს, შიშით და ძრწოლით არ უნდა წარმოგვედგინა ის დრო, როცა ასეთის ძლიერი ტემპითა და აჩქარებულის ნაბიჯით ხდებოდა საქართველოს დენაციონალიზაცია? რუსული გამჯდარი იყო ჩვენს სისხლში და ძარღვებში, ჩვენი სკოლა ამყრალებული იყო რუსული წიგნებით, თვით საქართველოს ნამდვილ ქართულ სულში, ქუთაისშიც კი, წიგნის მაღაზიები გამოჭედილი იყო რუსული წიგნებით და აქა იქ თაროებზე თუ ნახავდით თითო-ოროლა ქართულ წიგნს. ჩვენი ტერიტორია? ქართული მიწა-წყალი? სადღა იყო ყველაფერი ეს. იმდენათ ვიყავით დამბლა დაცემული, რომ თვით უაღრესათ მარჯვენა, ნაციონალისტური ფრთა საქართველოს საზოგადოებრივობისა, თვით ეს ფრთაც კი აღარ ოცნებობდა ერის სუვერენობაზე, ხოლო ის მორცხვი ტერიტორიალური ავტონომიის პროგრამა, რომელიც ყველაზე მარჯვენათ იყო აღიარებული, განა ბედავდა საქართველოს უეჭველ და კუთვნილ ტერიტორიების შემოფარგვლას? ტფილისი? ეს ჩვენი სულის ცენტრალური ვულკანი, ეს ჩვენი თავი და ტვინი, ურომლისოთ საქართველო საქართველოთ არ იხსენიება, განა ეს ტფილისი ჩვენი იყო? განა აქ სტუმრებათ არ ვგრძნობდით მასპინძლები თავს და კოლონიზატორები არ იყვნენ დაპატრონებული ჩვენს საკუთარ, განუყოფელ, შეუბღალავ და მარადიულ საუნჯეზე?.. უცხოელი ქალაქში, უცხოელი სოფელში, უცხოელი ჩვენი შემოტრეტილი მიწა-წყალის გალავნებზე, უცხოელი სკოლაში, უცხოელი ოჯახში, უცხოელი მოხელეთ, მბრძანებლათ, „მოკეთეთ“, „ჭირისუფლათ“, უცხოელი სულში და გულში, უცხოელი და მოშხამული მისი მახვილი ყველგან და ყველაფერში და უცხოელთა მღვრიე ქაოსში ვტივტივებდით ჩვენ როგორც ნაფოტები, და ის იყო უნდა გავერიყეთ კიდეც ამ უცხოელთა ქაოსს და გადაგვარების სტიქიას სამუდამოთ უნდა ჩავეყლაპეთ, რომ ამ დროს ამოვარდა ქარიშხალი, ჩვენი მხსნელათ მოვლენილი ქარიშხალი. აბა წარმოიდგინეთ ეს წარსული უფსკრული, წარმოიდგინეთ საქართველოს მოახლოვებული მოსპობა და უეცრათ დაშორდით ამ საშინელებას, მიმოიხედეთ ირგვლივ და თუნდაც საქართველოს დღევანდელ მწარე და არასახარბიელო ბედით დაკმაყოფილდით. განა არ იგრძნობთ თქვენ თავს ისე, თითქო საშინელი უფსკრულის წინაშე იყავით, დაგიცდათ ფეხი, უკვე იღუპებოდით, მიდიოდით სამუდამოთ დასაძირათ, მაგრამ რაღაც სასწაულით, სადღაც, კლდეზე მოიკიდეთ ფეხი, ჩაებღაუჭეთ ამ ადგილს, ტანჯვით და გაჭირვებით იფორთხეთ და ჰა, როგორც იქნა, უკვე თითქო დაღუპული, ამოხოხდით ნაპირზე და ეხლა ძლივს ითქვამთ სულს, გონს მოდიხართ, სიცოცხლის იმედი გებადებათ, ძალა გიბრუნდებათ, შიში და სასოწარკვეთილება ქრება, ერთი სიტყვით ინკურნებით, სიცოცხლეს უბრუნდებით... განა არ წააგავს საქართველო ასეთ ალალბედზე გადარჩენილს?! და როცა ყველაფერ ამას წარმოვიდგენთ, როცა თვალწინ დაგვიდგება ეს საშინელი წარსული, განა შიშის ცახცახი არ აგვიტანს? და როცა უეცრათ დავტოვებთ ამ უფსკრულს და თვალს მიმოვავლებთ აწმყო საქართველოს, ნახევრათ აკლებულს, რუსეთისაგან ხელმეორეთ დაპყრობილ და აცრემლებულ საქართველოს, მაგრამ არსებითად მაინც სხვა საქართველოს, ვიდრე იყო გუშინ, განა არ უნდა შევიშროთ უმალ ცრემლები და სიამაყით და იმედით არ უნდა შევკივლოთ მომავალს?! მომავალს, რომელიც უთუოდ გვაქვს, რომელიც მოვიპოვეთ, რომლის მოსვლა და აღსრულება ისტორიულათ აწ აუცილებელია, მას ვერავინ შეაჩერებს. ზოგს შეიძლება აშინებს ის, რომ ჩვენ ჯერ კიდევ ავათ ვართ, არ გამომრთელებულვართ სრულიად, ფეხზე ვერ დავმდგარვართ ისე, რომ ცუდი ტაროსის არ გვეშინოდეს. ოღონდაც, ავად ვართ ჯერ კიდევ, ჩვენს სხეულში ჯერაც ვერ მოგვიკლავს სავსებით უცხო გავლენის ბაცილები, მაგრამ განა ყოველი ქართველის ტანი არ გრძნობს იმას, რომ კრიზისი უკვე გავიარეთ, რომ ავადმყოფობის მთავარი სული მომკვდარია, რომ ჩვენი ფეხი უკვე ავიდგით და დავდივართ, თუმც სუსტათ, მაგრამ მაინც დავდივართ და საქართველოს მთების კრიალა ჰაერი გვმატებს ჯანს, გვმატებს ღონეს, დღითი დღე ვვაჟკაცდებით და აგერ აგერ სულ უჯოხოთაც გავივლით, ფინიების შემოყეფის კი არა ნაგაზებისაც არ შეგვეშინება. ამას ვამბობ და იქ, სადღაც, გულის მეათასე ფსკერზე, ჯერ კიდევ დარჩენილი რუსის აჩრდილი დამცინის, ხითხითებს, თითქო იმისთვის რომ იმედები გამიქროს და ისევ უფსკრულისკენ გადამისროლოს. მაგრამ როცა ვაკვირდები ამ უკვე ლანდათ ქცეულ რუსის ღიმილს, ჩემი იჭვი თანდათან ქრება, რადგან ეს ღიმილია სიმწრის ღიმილი, ასეთი ღიმილი მე მომაკვდავის გამწარებულ ტუჩებზე მინახავს, რომელიც ემშვიდობება წარსულს და აწმყოს ამაოებაზე მხოლოდ უიმედო ღიმილი უპობს ბაგეებს. არ დაიჯერებს ამას ვინც დღვანდელი მწუხარებით მძიმეთაა დატვირთული და ცრემლები უბნელებს თვალებს, მაგრამ ჩვენი მომავალი იმდენათ მოკაშკაშეა, რომ არ შეიძლება მისი გაფერმკრთალება. საბუთი? საბუთი განა ცოტა გვაქვს? ამ რვა წელში უფსკრულს თავი დავაღწიეთ, სამშვიდობოს გამოვედით, ქართული ჩანჩქერებით გავირეცხეთ გულები და ენა გავიწმინდეთ რუსული ტალახისგან. შეიძლება ჯერ ჩვენი სხეული არ არის სრულიად დეზინფექცია ქმნილი და სადმე კბილებში შეგვრჩა ნამცეცები ერთი საუკუნის განმავლობაში ნაცოხნ რუსულიდან, მაგრამ რა უნდა გვიქნას ამ ნამცეცებმა, და ისიც მომაკვდავმა ნამცეცებმა, როცა რუსულისაგან წაწყმედილი სული უკვე ქართულათ გავაკრიალეთ და გული ქართული ჰანგებით ავივსეთ და გავიძღეთ. ჩვენ უკვე შევედით ხელახლა დაბრუნებულ სამოთხეში. მართალია მტერი გაფანტულია ამ სამოთხეში და აქ საარიერგარდო ბრძოლებს გვიმართავს, ხან აქ, ხან იქ გვესხმის თავს, მაგრამ რა უნდა იყვეს აწინდელი ბრძოლის სიძნელე, როცა უკვე შევამტვრიეთ ჩვენი კარმიდამოს ჭიშკარი, რომლის გადმოღმა ვიყავით ქართველები გადმოყრილი, შევედით უკვე ჩვენი მამულ-დედულის უფლებაში, მიმოვიარეთ მისი საზღვრები, გავიგეთ მისი სახე, ტანი და მოყვანილობა. ერთი კუთხე მეორესთან მივედით, დიდი ხნის გაყრილებმა ნათესაობა განვაახლეთ, მაგრათ ჩავეკარით გუშინ დაშორებულები ერთმანეთს გულში და გავიგეთ, შევიგნეთ, შევიგრძნეთ, რომ ჩვენ ერთი სხეული ვართ, ერთი ოჯახი, ერთი სულით და ერთი გულით. და რომ ჩვენი სული და გული ყოველი ქართველს ერთნაირათ დაბრუნებოდა, დაინთო უდიდესი ლამპარი, რომლის ალი ცამდის აღწევს და ერთნაირათ უთბობს და უამებს გულს ყოველ ქართველს; საინგილოდანაა ის, თუ ჭანეთიდან, ჯავახეთიდან თუ ჯიქეთ-აფხაზეთიდან, კახეთიდან თუ იმერეთიდან, სამეგრელოდან თუ ქართლიდან, დინჯი და დარბაისელი მესხია ის თუ მკვირცხლი გურული, ისლამისაგან განთავისუფლებული აჭარელია, თუ მუდამ საქართველოსთვის ქართული გულით მთაში შეხიზნული სვანი. ეს დიდი ლამპარია ქართული სკოლა, ჩვენი საკუთარი აკვნის ნანაზე დასაძირკვლებული სკოლა, რომელზედაც პირამიდათ აღმართულია საქართველოს ქართული უნივერსიტეტი. საქართველოს ყველა ჩანჩქერები იყრიან ამ დიდ არხში თავს და ამ შენაკადებიდან მოტანილ ტალღებს ეს მეცნიერული ლაბორატორია სწმენდს ქვიშასა და ტალახისაგან, რომ დაკრისტალებული ქართული ნაკადები საქართველოს არემარეს დასაწმენდათაც ერის ძარღვებში გაუშვას და ის ნამდვილი ქართული, იაფეტიდური გულისძგერით ააძგეროს. აბა გადახედეთ რამდენი, რა უსაზღვრო რუსული ტალახი მოგვრეცხა ახალმა სკოლამ, ახალმა ქართულმა, ახალმა მოხდენილმა ენერგიამ? რა უნდა დაგვაკლოს თუნდ მოვარდნილმა რუსულმა ნიაღვარმა, როცა ერის სულის არხების ყველა კედლები ამოშენებულია ქართული დამბებით. და ეს სული არასოდეს არ ყოფილა ისე შედუღაბებული ქართული სისხლითა და ცრემლით, როგორც ეს დღეს არის. მართალია რუსეთის ახალმა ნიაღვარმა ერთხელ კიდევ დაგვითარეშა საქართველოს ეროვნული ბაღი, მაგრამ ისიც უნდა ვიცოდეთ, რომ ეს რუსული ნიაღვარი გადმოხეთქილია უკანასკნელი რუსული გუბეებიდან და მას მუდმივათ მამოძრავებელი და ახალი ტალღების მომცემი რეზერუარები აღარა ყავს. რუსული დიდმპყრობელობა უკვე იწრიტება, დღვანდელი ჩვენი ტრაღედია გუშინდელის რეციდივია, კარგათ უნდა გადავიხედოთ ჩვენი საზღვრებიდან უფრო შორსაც. 30 მილიონიანი უკრაინა ერათ ჩამოყალიბდა, ეს მისი ეროვნული აღორძინების ტალღები ყუბანსაც მოასკდა, რადგან ყუბანი 70 % უკრაინულია. ისტორიის განაჩენი ისეთია, რომ უკრაინა სახელმწიფოთ იქცევა და საკუთრათ იცხოვრებს, ხოლო უკრაინის გამოცალკევების შემდეგ რუსეთი კალმიკების უდაბნოთ ვეღარ მოაღწევს კავკასიის ქედამდე. და თვით ეს კალმიკებიც და სხვა მრავალი ახლად ფეხ ადგმული ერებიც ისტორიის ამომავალი სხივები არიან, ხოლო ყველა ეს კი მოასწავებს რუსეთის რუსულათ შემოფარგვლასაც, მისი ველიკოროსიის საზღვრებში დატევასაც. 

და როცა ყველაფერ ამას გაითვალისწინებ, როცა მოგაგონდება წარსული, გადაგეშლება თვალწინ საქართველოს აღდგომა და მისი ეხლანდელი, თუმც საშინელი გაჭივრებით წარმოებული, მაგრამ მაინც ორგანიული აღორძინება ერის ძალებისა, როცა თვით მომავალიც კი უეჭველათ იმდით სავსეა ჩვენთვის, განა არ გვმართებს ამ რვა წლის წინეთ 12 მარტს ჩამოკრული დიდი რევოლუციის ზარებს აღტაცებით დაუგდოთ ყური და სიყვარულით და სიხარულით მოვიგონოთ ის დღე, როცა ძლივს-ძლივობით დაუძვერით ხელიდან სიკვდილს?! 

გვმართებს, ოღონდაც გვმართებს! 

მაგრამ ვინ გაიღო ჩვენოდენი მსხვერპლი ამ გარდამოხსნის დღისათვის?.. დიდი იყო მსხვერპლი, მაგრამ დიდია შედეგიც. ქართველმა ერმა თავის შვილთა ძვლებით და სისხლით გაუკეთა საძირკველი თავისუფლებას. რუსეთის ყოფილ იმპერიაში თუ ვინმეს ეკუთვნის თებერვლის დიდი რევოლუციის დღესასწაული, უპირველეს ყოვლისა ის საქართველოსაა.

 

მასალა ბლოგზე გამოქვეყნებისთვის მოამზადა

ირაკლი ხართიშვილმა

Как изгоняли еврейских беженцев. Интервью с адвокатом Валентиной Нэлиной

Сектор Газа: вода и земля, евреи и арабы. Интервью с адвокатом Валентино...

Под гнетом израильской военщины. Часть 2

Как арабы и коза в Палестину пришли

#აკუსტიკა 🎼 ნატალია ივანიშვილი და ვასო კორნიენკო - მწირულაო ამოვალიდ

Алан Тьюринг и Курская битва. "Энигма". Часть 4

Немцы в английской петле. "Энигма". Часть 3

ზახარიჩი

300 спартанцев - последняя битва, отрывок фильма - 1962 года, режиссёр Р...

300 СПАРТАНЦЕВ. Смотрите фильм 1962 года о легендарном подвиге горстки л...

დები ნაყეურები | ფშაურ მოტივზე | The Nakeuri Sisters | Pshaur Motivze

Битва с духами темных сил. "Энигма". Часть 2

"Энигма" - главная ТАЙНА Второй мировой. Часть 1

Размышления о Ленине, революции и социализме./Марк Солонин

ოსი ბებოები მღერიან ქართულად და ოსურად , Осетинские бабушки поют на груз...

"ამბობდი არაგვის ჭალები"

SADAMDE VIARO - Nona Suarishvili & Natia Suarishvili - სადამდე ვიარო - ...

Прощай полицейский (1975) - финал

Суворов. Искусство вербовки, вражда КГБ и ГРУ, расстрельный приговор, си...

Марк Солонин о том, чему может научить Советско-финская война

Марк Солонин: "Советский Союз спокойно мог помешать Гитлеру начать войну"

Ракеты под бомбами, или почему Лондон не стал Гамбургом/Техникум Марка С...

ბლოგის წერილობითი მასალების განაწილება და დახასიათება თემატიკისა და მკითხველთა დაინტერესების მიხედვით 2024 წლის დასაწყისში

2024 წლის დასწყისში (12 იანვარს), ისევე როგორც წინა წლებშიც, მოვახდინე ჩემი ბლოგის წერილობით მასალებში მკითხველების შემოსვლათა რაოდენობის დაფიქსირება და ამის საფუძველზე გასული წლის განმავლობაში მკითხველთა რეალური დაინტერესების სურათიც გამოჩნდა. და ეს სურათი მინდა ახლა ბლოგის მომხმარებლებსაც გავაცნო. თავიდან ვიტყვი, რომ ამა წლის 12 იანვარს ბლოგზე გამოქვეყნებული იყო სულ 1177 მასალა, მათ შორის 547 წერილობითი და 530 ვიდეო მასალა. ამრიგად, აღნიშნული წერილობითი მასალები რაოდენობრივად შეადგენდნენ ბლოგზე ატვირთული მასალების მთელი რაოდენობის 46,47 %-ს, ხოლო ვიდეომასალები კი – 53,53 %-ს. 

აღნიშნულ დღეს ბლოგის მასალებში მომხმარებელთა შემოსვლების საერთო რაოდენობა გახლდათ დაახლოებით 350 000 (იმ წუთას ზუსტი მონაცემის აღება რატომღაც მხდველობიდან გამომრჩა), მათგან წერილობით მასალებში 241 254, ვიდეომასალებში კი დაახლ. 108 746 შემოსვლა. ამრიგად, ბლოგის წერილობით მასალებზე მოდის მომხმარებლების შემოსვლათა საერთო რაოდენობის დაახლ. 68,93 %, ვიდეომასალებზე კი – დაახლ. 31,07 %.

მკითხველისთვის ცნობილია, რომ ათ წელიწადზე მეტი ბლოგის მუშაობისა და მკითხველთა დაინტერესების, აგრეთვე თავად აქ გამოქვეყნებული წერილობითი მასალების სამხედრო და ისტორიული დანიშნულების, ასევე იმის გათვალისწინებით, რომ ამ მასალებში შემოსული მკითხველები მათ ისევ ქვეყნის საჭიროებისათვის იყენებენ, არაერთხელ მივმართე ქვეყნის მთავრობას (თავდაცვის, განათლებისა და კულტურის სამინისტროებს, ასევე პრემიერ-მინისტრსაც /გახარიას/), რომ მოეცათ ჩამთვის გაწეული შრომის ანაზღაურება, რაზედაც ჯიუტად უარს ვღებულობდი. ამის საპასუხოდ ბოლო წლებში ღიად უკვე აღარ ვაქვეყნებ მომზადებულ მასალებს, და ისე გულმოდგინედ უკვე აღარც ვამზადებ მათ. ამიტომ ბოლო წლებში მკვეთრად გაიზარდა ჩემს ბლოგზე გამოქვეყნებული ვიდეომასალების რაოდენობა. ქვემოთ ამის შესახებ ავტვირთავ შესაბამის ცხრილსაც. 

წლების მანძილზე ბლოგზე გამოქვეყნებული წერილობითი და ვიდეომასალების განაწილება 

წელი . . . . . . . . ს უ ლ . . . . . . . . . მ  ა  თ     შ  ო  რ  ი  ს 

. . . . . . . . . . . . მასალები . . . . . წერილობითი . . . . ვიდეო 

2010 . . . . . . . . . . 66 . . . . . . . . . . . . . 65 . . . . . . . . . . . 1 . . . 

2011 . . . . . . . . . . 94 . . . . . . . . . . . . . 57 . . . . . . . . . . 37 . . . 

2012 . . . . . . . . . . 44 . . . . . . . . . . . . . 42 . . . . . . . . . . . 2 . . . 

2013 . . . . . . . . . . 63 . . . . . . . . . . . . . 63 . . . . . . . . . . . 0 . . . 

2014 . . . . . . . . . . 30 . . . . . . . . . . . . . 30 . . . . . . . . . . . 0 . . . 

2015 . . . . . . . . . . 19 . . . . . . . . . . . . . 18 . . . . . . . . . . . 1 . . . 

2016 . . . . . . . . . . 34 . . . . . . . . . . . . . 33 . . . . . . . . . . . 1 . . . 

2017 . . . . . . . . . . 73 . . . . . . . . . . . . . 35 . . . . . . . . . . 38 . . . 

2018 . . . . . . . . . . 83 . . . . . . . . . . . . . 68 . . . . . . . . . . 15 . . . 

2019 . . . . . . . . . . 28 . . . . . . . . . . . . . 22 . . . . . . . . . . . 6 . . . 

2020 . . . . . . . . . . 66 . . . . . . . . . . . . . 53 . . . . . . . . . . 13 . . . 

2021 . . . . . . . . . . 92 . . . . . . . . . . . . . 23 . . . . . . . . . . 69 . . . 

2022 . . . . . . . . . .232 . . . . . . . . . . . . .13 . . . . . . . . . 219 . . . 

2023 . . . . . . . . . .248 . . . . . . . . . . . . .24 . . . . . . . . . 224 . . . 

ცხრილიდან აშკარად ჩანს, რომ 2020 წლის ჩათვლით ბლოგზე გამოქვეყნებული წერილობითი მასალები რაოდენობრივად მკვეთრად აღემატებოდნენ ვიდეომასალებს (გამონაკლისია 2017 წელი), შემდეგ კი პირიქით – ვიდეომასალები აღემატებიან მკვეთრად რაოდენობრივად წერილობით მასალებს: 2021 წელს 3-ჯერ, 2022 წელს – 16,8-ჯერ და 2023 წელს კი – 9,3-ჯერ. ამის მიზეზი მე ზემოთ უკვე დავასახელე. ქვეყნის მთავრობის მხრიდან ჩემი შრომის დაუნახველობა და დაუფასებლობა. და არა მარტო მთავრობისა და საერთოდ ხელისუფლების მხრიდან, არამედ ქვეყნის სამეცნიერო საზოგადოებრიობისა და მისი მესვეურების მხრიდანაც, განსაკუთრებით კი სამხედრო და საისტორიო დარგების ხელმძღვანელებისა. 

გასული წლის დასაწყისში გამოქვეყებულ ასეთივე შინაარსის წერილში მე დაწვრილებით ჩამოვთვალე ის მასალები, რომელთა გამოქვეყნებასაც ვაპირებდი ბლოგზე, თუკი იქნებოდა სათანადო პირობები. ამ წერილის ბოლოს გამოვაქვეყნებ კიდევ სხვა მასალების ჩამონათვალსაც, რომლებიც რეალურად არსებობს, მაგრამ ზემოთ დასახელებული მიზეზების გამო მკითხველამდე ვერ მიდის. 

ახლა უკვე სასიამოვნო თემებს დავუბრუნდეთ. ბლოგის მუდმივ მკითხველა რიცხვია 54, მადლობას ვუხდი ამ ადამიანებს ნდობისა და ინტერესისათვის. 

სხვადასხვა ქვეყნებში მყოფ მომხმარებელთა ბლოგში შემოსვლების მაჩვენებლები მომყავს ქვემოთ (ა. წ. 12 იანვრის მდგომარეობით): 

საქართველო – 218 ათასი 

შეერთებული შტატები – 43,5 ათასი 

რუსეთი – 32,1 ათასი 

უკრაინა – 9,75 ათასი 

სინგაპური – 7,03 ათასი 

გერმანია – 6,01 ათასი 

საფრანგეთი – 4,2 ათასი 

ესპანეთი – 1,62 ათასი 

უცნობი რეგიონი – 1,51 ათასი 

ნიდერლანდები – 1,38 ათასი 

დიდი ბრიტანეთი – 993 

შვედეთი – 934 

თურქეთი – 871 

კანადა – 784 

იაპონია – 666 

იტალია – 620 

ეგვიპტე – 618 

ბელგია – 470 

ბულგარეთი – 418 

სხვა – 19,3 ათასი 

ზემოთ ვახსენე, რომ ამა წლის 12 იანვარს ბლოგის წერილობით მასალებში საერთო ჯამში იყო მკითხველთა 241 254 შემოსვლა. ქვემოთ მოვიყვან ცხრილს, სადაც ნაჩვენები იქნება წლების მიხედვით ატვირთული მასალებისა და მათში ამ წლის დასაწყისისათვის მკითხველთა საერთო შემოსვლების რაოდენობრივი მაჩვენებლები. 

ბლოგზე მასალების . . . წერილობითი მასა- . . . . დღეისთვის მკითხველთა 

ატვირთვის წელი . . . . . ლების რაოდენობა . . . . შემოსვლების რაოდენობა 

2010 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92 902 . . . . . . . . . . . 

2011 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 037 . . . . . . . . . . . 

2012 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .14 752 . . . . . . . . . . . 

2013 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 253 . . . . . . . . . . . 

2014 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 838 . . . . . . . . . . . 

2015 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5508 . . . . . . . . . . . 

2016 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 179 . . . . . . . . . . . 

2017 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5671 . . . . . . . . . . . 

2018 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 454 . . . . . . . . . . . 

2019 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4158 . . . . . . . . . . . 

2020 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4667 . . . . . . . . . . . 

2021 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1171 . . . . . . . . . . . 

2022 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .393 . . . . . . . . . . . 

2023 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .261 . . . . . . . . . . . 

როგორც ვხედავთ, ბლოგის წერილობით მასალებზე მკითხველთა ყველაზე მეტი ინტერესი მოდის 2010 და 2011 წლებში გამოქვეყნებულ წერილებზე, საერთო ჯამში 148 939 შემოსვლა, შემდეგ კი კლებულობს. ამ წლებში გამოქვეყნდა ძირითადად დასავლეთის სახელმწიფოთა ისტორიები თარგმნილი ჩემს მიერ ბროქჰაუზისა და ეფრონის ენციკლოპედიური ლექსიკონიდან. ბლოგში არის სხვა თემატიკებიც, და მათ შესახებ ვიტყვი ქვემოთ. 

წერილობითი მასალები თემატიკის მიხედვით ერთიანდება შემდეგ განყოფილებებში: 

1) საზღვარგარეთის სახელმწიფოთა სამხედრო მშენებლობის საკითხები; 

2) საქართველოს სამხედრო მშენებლობის საკითხები; 

3) საზღვარგარეთის სახელმწიფოთა ისტორია, რელიგიური მიმდინარეობების ისტორიისა და კულტურის საკითხები; 

4) საქართველოს ისტორიისა და თანამედროვეობის ზოგადი საკითხები; 

5) რუსეთ-საქართველოს ისტორიული ურთიერთობების საკითხები; 

6) რუსეთ-საქართველოს თანამედროვე ურთიერთობების საკითხები; 

7) მარიამ ქსოვრელი-ხართიშვილისა და სხვა თანამედროვე ლიტერატურული მასალები. 

ქვემოთ მოვიყვან ცხრილს, სადაც ნაჩვენებია თითოეულ თემაში ატვირთული მასალებისა და მათში მკითხველთა შემოსვლების რაოდენობა. 

თ ე მ ა ტ ი კ ი ს დ ა ს ა ხ ე ლ ე ბ ა . . . . . . . წერილების . . . შემოსვლების 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .რაოდენობა . . . რაოდენობა 

მარიამ ქსოვრელი-ხართიშვილისა და 

სხვა თანამედროვე ლიტერატურული 

მასალები . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 . . . . . . . . 14 496 . . . 

რუსეთ-საქართველოს ისტორიული 

ურთიერთობების საკითხები . . . . . . . . . . . . . . 159 . . . . . . . . 45 856 . . . 

რუსეთ-საქართველოს თანამედროვე 

ურთიერთობების საკითხები . . . . . . . . . . . . . . . . 48 . . . . . . . 12 954 . . . 

საქართველოს ისტორიისა და თანამედ- 

როვეობის ზოგადი საკითხები . . . . . . . . . . . . . .161 . . . . . . . . 47 785 . . . 

საქართველოს სამხედრო მშენებლობის 

საკითხები . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .69 . . . . . . . . . . 8069 . . . 

საზღვარგარეთის სახელმწიფოთა ისტო-

რია, რელიგიური მიმდინარეობების 

ისტორიისა და კულტურის საკითხები . . . . . . . . 34 . . . . . . . 101 807 . . . 

საზღვარგარეთის სახელმწიფოთა 

სამხედრო მშენებლობის საკითხები . . . . . . . . . . . 47 . . . . . . . .14 014 . . . 

ამის შემდეგ უნდა აღინიშნოს, რომ ბლოგზე გამოქვეყნებულია როგორც ცალკეული წერილები (მოცულობით 50 კომპიუტერულ გვერდამდე და ნაკლები), ისე უფრო ვრცელი მასალებიც, წიგნის მოცულობისა, რომლებიც რამდენიმე ნაწილადაა გამოქვეყნებული, და საკუთრივ წიგნები, ქართულ ან რუსულ ენებზე, ასევე რუსულიდან ქართული თარგმანები, რომლებიც, ჩვეულებრივ, ჯერ ცალკულ თავებადაა ატვირთული, ხოლო შემდეგ კი მთელი წიგნები ცალკეულ ნაწილებად. სახელდობრ, ყველაზე მეტი ნაწილისგანაა შემდგარი აკადემიკოს დუბროვინის წიგნი „კავკასიაში ომისა და რუსების მფლობელობის ისტორია“ (ტომი III /რუსულ ენაზე/, ს.-პეტერბურგი, 1886) – ის 35 ერთეულადაა ატვირთული, ასევე იმავე ავტორის იგივე დასახელების წიგნი (ტომი II), აგრეთვე მისივე „გიორგი XII საქართველოს უკანასკნელი მეფე და მისი შემოერთება რუსეთთან“; დიდი მოცულობის ნაშრომებს მიეკუთვნება აგრეთვე „აშშ სამხედრო სტრატეგიისა და ნატო-ს კოალიციური სტრატეგიის განვითარება 1070-იან წლებსა და 80-იანების დასაწყისში“, „აშშ შეიარაღებული ძალები 1970-იან წლებსა და 80-იანების დასაწყისში“, „ნატო-ს ბლოკის ევროპული ქვეყნების სამხედრო მშენებლობის საკითხები...“ (იმავე ხანებში) და სხვა. მკითხველთა შემოსვლების მიხედვით მასალების ჩამოთვლისას ასეთი დიდი მოცულობის ნაშრომები და მათში შემოსვლების რაოდენობა მოყვანილია უკვე გაერთიანებული სახით. კონკრეტული თემების მიხედვით ბლოგზე გამოქვეყნებული წერილებისა და მათი გარკვეული სერიოზული ნაწილის უკვე წიგნების სახით გაერთიანების რიცხოვრივი მაჩვენებლები ქვემოთ ცხრილშია მოყვანილი. 

. . . . . თემატიკის დასახელება . . . . . . . . . . . . .მასალები . . . . . . . . მასალები . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .ცალკეულ . . . . . .გაერთიანების . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ნაწილებად . . . . . . . .შემდეგ . . . . 

საზღვარგარეთის სახელმწიფოთა 

სამხედრო მშენებლობის საკითხები . . . . . . . . . . . .47 . . . . . . . . . . . . . .23 . . . 

საქართველოს სამხედრო მშენებ-

ლობის საკითხები . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 . . . . . . . . . . . . . .53 . . . 

საზღვარგარეთის სახელმწიფოთა ის-

ტორია, რელიგიური მიმდინარეობების 

ისტორიისა და კულტურის საკითხები . . . . . . . . . .34 . . . . . . . . . . . . . . 25 . . . 

საქართველოს ისტორიისა და თანა-

მედროვეობის ზოგადი საკითხები . . . . . . . . . . . . .161 . . . . . . . . . . . . . .76 . . . 

რუსეთ-საქართველოს ისტორიული 

ურთიერთობების საკითხები . . . . . . . . . . . . . . . . . 159 . . . . . . . . . . . . . 48 . . . 

რუსეთ-საქართველოს თანამედროვე 

ურთიერთობების საკითხები . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 . . . . . . . . . . . . . 44 . . . 

მარიამ ქსოვრელი-ხართიშვილისა 

და სხვა თანამედროვე ლიტერატუ-

რული მასალები . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .46 . . . . . . . . . . . . . 44 . . . 

ქვემოთ ასევე ცხრილის სახით მოვიყვან იმ კონკრეტულ ვრცელ ნაშრომებს (წიგნებს), რომლებიც რამდენიმე ნაწილადაა ბლოგზე ატვირთული, ესენია: 

. . . . . . . . მასალის სახელწოდება . . . . . . . . . . . . . . . ბლოგზე რამდენ ნაწილად 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . იქნა ატვირთული 

ქართული ისტორიოგრაფია რუსეთ-

საქართველოს ურთიერთობათა შესახებ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 . . . . . . . . . 

ნიკოლოზ დუბროვინი – გიორგი XII საქარ-

თველოს უკანასკნელი მეფე და მისი 

შემოერთება რუსეთთან . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 . . . . . . . . 

ნიკოლოზ დუბროვინი. “კავკასიაში ომისა 

და რუსების მფლობელობის ისტორია” (ტომი II) . . . . . . . . . . . . . . 21 . . . . . . . 

ნიკოლოზ დუბროვინი – კავკასიაში ომისა 

და რუსების მფლობელობის ისტორია – ტომი III . . . . . . . . . . . . . . 35 . . . . . . . 

პლატონ იოსელიანი – ცხოვრება გიორგი 

მეცამეტისა . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10 . . . . . . . . 

ივანე ჯავახიშვილი ქართველების წარმოშო-

ბისა და უძველესი ბინადრობის შესახებ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 . . . . . . . . 

ნიკოლოზ დუბროვინი ქართველების 

შესახებ (თარგმანი დასამთავრებელია) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 . . . . . . . 

Валико Джугели – Тыжелый крест . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5 . . . . . . . 

Генерал Георгий Квинитадзе – Мои вос-

поминания в годы независимости 

Грузии 1917-1921 (Париж, 1985) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 . . . . . . . . 

გენერალი გიორგი კვინიტაძე – „ჩემი 

მოგონებანი საქართველოს დამოუკიდებ-

ლობის წლებში 1917–1921“ /რუსულ ენაზე/, 

პარიზი, 1985 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .19 . . . . . . . . 

ვალიკო ჯუღელი – მძიმე ჯვარი, 1920 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 . . . . . . . 

ლეო რუხაძის დღიურები 1924 წლის 

აჯანყების შესახებ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5 . . . . . . . 

Автандил Ментешашвили – Исторические 

предпосылки современного сепаратизма 

в Грузии, 1998 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18 . . . . . . 

უფრო ნაკლები მოცულობის მასალები – ორ, სამ და ოთხ ნაწილად ატვირთული აქ არ მომიყვანია, თუმცა კი საერთო ჯამში მასალების რაოდენობის ასეთი შემცირების სურათი სავსებით ნათელი და გასაგებია. უნდა დავუმატო, რომ აკადემიკოს დუბროვინის წიგნების თარგმანები, აგრეთვე გენერალ გიორგი კვინიტაძისა და ვალიკო ჯუღელის წიგნების თარგმანებიც ატვირთული მაქვს ჯერ ცალკეულ თავებად ან ნაწილებად, და მათ გამოქვეყნებებს შორის არის შუალედები, სხვა მასალებით დაკავებული, რაც ართულებს მკითხველისთვის საჭირო წერილის მიგნებას. ამიტომ შემდეგ ავტვირთავდი მთელ წიგნს მიყოლებით, რათა მკითხველისთვის საჭირო თემის მიგნება გამეადვილებინა. აქედანაა ამ მასალების დიდი რაოდენობა, გაორმაგებული, რაც აისახა კიდეც ზემოთ მოყვანილი ცხრილის მაჩვენებლებში. 

ახლა შევეხები ცალკეული თემების მასალებში მკითხველთა შემოსვლების რაოდენობრივ და პროცენტულ მაჩვნებლებს; რადგანაც ტრადიციულად ეს მაჩვნებლები დაანგარიშებული მაქვს ცალკეულ ვრცელ მასალათა გაერთიანების გარეშე, ამიტომ აქაც ქვემოთ ცხრილში ვისარგებლებ შესაბამისი მონაცემებით. 

. . . . . . . თემატიკის დასახელება . . . . . . . . ცალკეულ თემე- . . . მათში მკითხველ- 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ბში მასალების . . . . თა შემოსვლების 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . რაოდენობა . . . . . . . . რაოდენობა 

საზღვარგარეთის სახელმწიფოთა 

სამხედრო მშენებლობის საკითხები . . . . . . . . . . . .47 . . . . . . . . . . . . . 14 014 . . . 

საქართველოს სამხედრო მშენებ-

ლობის საკითხები . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 . . . . . . . . . . . . . . 8069 . . . 

საზღვარგარეთის სახელმწიფოთა ისტო-

რია, რელიგიური მიმდინარეობების ისტო-

რიისა და კულტურის საკითხები . . . . . . . . . . . . . . 34 . . . . . . . . . . . . .101 807 . . . 

საქართველოს ისტორიისა და თანამედ-

როვეობის ზოგადი საკითხები . . . . . . . . . . . . . . . .161 . . . . . . . . . . . . . .47 785 . . . 

რუსეთ-საქართველოს ისტორიული 

ურთიერთობების საკითხები . . . . . . . . . . . . . . . . . 159 . . . . . . . . . . . . . . 45 856 . . . 

რუსეთ-საქართველოს თანამედროვე 

ურთიერთობების საკითხები . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 . . . . . . . . . . . . . . 12 954 . . . 

მარიამ ქსოვრელი-ხართიშვილისა და სხვა 

თანამედროვე ლიტერატურული მასალები . . . . . . .46 . . . . . . . . . . . . . . 14 496 . . . 

ახლა ვნახოთ იგივე მონაცემების შესაბამისი პროცენტული მაჩვენებლებიც. ქვემოთ მითითებული იქნება გრაფები „ცალკეულ თემებში მასალათა რაოდენობის %-ული წილი“ და „მათში მკითხველთა შემოსვლების როდენობის %-ული წილი“; აქ პირველ შემთხვევაში იგულიხმება %-ული წილი წერილობითი მასალების საერთო რაოდენობიდან (რომელიც არის 547), ხოლო მეორე შემთხვევაში კი – %-ული წილი წერილობით მასალებში მკითხველათა შემოსვლების საერთო რაოდენობიდან (რომელიც არის 241 254). 

. . . . თემატიკის დასახელება . . . . . . . . . . ცალკეულ თემე- . . . მათში მკითხველ- 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ბში მასალათა . . . . თა შემოსვლების 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . რაოდენობის . . . . . . რაოდენობის 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .%-ული წილი . . . . . .%-ული წილი 

საზღვარგარეთის სახელმწიფოთა 

სამხედრო მშენებლობის საკითხები . . . . . . . . . 8,41 . . . . . . . . . . . . . . 5,81 . . . 

საქართველოს სამხედრო მშენებ-

ლობის საკითხები . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12,61 . . . . . . . . . . . . . . 3,34 . . . 

საზღვარგარეთის სახელმწიფოთა ის-

ტორია, რელიგიური მიმდინარეობების 

ისტორიისა და კულტურის საკითხები . . . . . . . 6,22 . . . . . . . . . . . . . 42,20 . . . 

საქართველოს ისტორიისა და თანამედ-

როვეობის ზოგადი საკითხები . . . . . . . . . . . . . 29,43 . . . . . . . . . . . . . 19,81 . . . 

რუსეთ-საქართველოს ისტორიული 

ურთიერთობების საკითხები . . . . . . . . . . . . . . 29,07 . . . . . . . . . . . . . 19,01 . . . 

რუსეთ-საქართველოს თანამედროვე 

ურთიერთობების საკითხები . . . . . . . . . . . . . . . 8,78 . . . . . . . . . . . . . . 5,37 . . . 

მარიამ ქსოვრელი-ხართიშვილისა და 

სხვა თანამედროვე ლიტერატურული 

მასალები . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8,41 . . . . . . . . . . . . . . 6,01 . . . 

ამ ცხრილიდან ჩანს, რომ, მკითხველთა დაინტერესების მიხედვით პირველ ადგილზეა „საზღვარგარეთის სახელმწიფოთა ისტორიის, რელიგიური მიმდინარეობების ისტორიისა და კულტურის საკითხების“ თემატიკა, რომელშიც ამა წლის 12 იანვრის მდგომარეობით ბლოგის მკითხველთა შემოსვლების საერთო რაოდენობის 42,20 % იქნა დაფიქსირებული; აქვე შეგვიძლია მივათვალოთ მარიამ ქსოვრელი-ხართიშვილის თარგმანებიც გერმანული ლიტერატურიდან, სულ 11 მასალა, და მათში მკითხველთა შემოსვლების გათვალისწინებით, ამ თემატიკაში მკითხველების საერთო შემოსვლა გამოვა უკვე 106 812, რაც საერთოდ შეადგენს წერილობით მასალებში მკითხველთა შემოსვლების უკვე 44,27 %-ს. ბლოგის მკითხველთა ყველაზე ნაკლები ინტერესი ჩანს „საქართველოს სამხედრო მშენებლობის საკითხების“ თემაში – წერილობით მასალებში შემოსვლათა სულ 3,34 %, რაც ჩემთვის სასიმოვნო და გასახარებელი არ არის, მაგრამ რა ვქნათ, რაც არის – ეგ არის. ამ თემისადმი ასეთ გულგრილობას რა ნაყოფები მოაქვს ჩვენი საზოგადოებისათვის დღევანდელობაში და რა უბედურებები შეიძლება დაგვატეხოს თავზე მომავალში, ეს უკვე სხვა საუბრის თემაა და ახლა ამაზე აღარ შევჩერდებით. თუმცა კი სომხეთ-აზერბაიჯანისა და რუსეთ-უკრაინის ომებმა ქვეყნის თავდაცვის საქმისადმი სერიოზული დამოკიდებულებისა და შეძლებისდაგვარად ძლიერი შეიარაღებული ძალების მშენებლობის აუცილებლობა თვალნათლივ დაგვანახეს. 

ბლოგის წერილობითი მასალების ზოგადი მიმოხილვა ამით ალბათ დასრულდა და ქვემოთ უკვე კონკრეტულ თემებზე გადავალთ უფრო დაწვრილებით და ხელშესახებად. მათ მიმოვიხილავთ ამ თემებში მკითხველთა შემოსვლების რაოდენობათა თანამიმდევრობის მიყოლით. ამავე დროს, როგორც ზემოთ უკვე აღვნიშნეთ, დიდი მოცულობის მასალები აქ უკვე პირდაპირ გაერთიანებული სახით იქნება წარმოდგენილი, და ამ მასალების თანამიმდევრობა მოიცემა მათში მკითხველთა შემოსვლების ინტენსივობის მიხედვით. 

I. საზღვარგარეთის სახელმწიფოთა ისტორია, რელიგიური მიმდინარეობების ისტორიისა და კულტურის საკითხები 

[მასალის ბლოგზე ატვირთვის თარიღი] – {2024 წლის 12 იანვრის მდგომარეობით მასალაში მკითხველთა შემოსვლების რაოდენობა} 

1) რომანტიზმი ევროპულ ლიტერატურაში და გერმანელი რომანტიკოსები – [25.04.11] – {18 466}; 

2) თურქეთის ისტორია უძველესი დროიდან XIX საუკუნის მიწურულამდე – [07.10.10] – {13 170}; 

3) რეფორმაციის ისტორია – [01.11.10] – {10 639}; 

4) საფრანგეთის ისტორია უძველესი დროიდან XX საუკუნის დასაწყისამდე (რევოლუციის პერიოდის გამოკლებით) – [07.10.10] – {8666}; 

5) დიდი ბრიტანეთის ისტორია უძველესი დროიდან XIX საუკუნის მიწურულამდე – [07.10.10] – {8413}; 

6) საფრანგეთის რევოლუციის ისტორია (ნაწილები I–II) – [01.11.10] – {6045}; 

7) ცალკეული მოვლენებისა და პიროვნებათა შესახებ გერმანიის ისტორიაში (ნაწილები I–IV) – [01.11.10] – {5413}; 

8) რუსეთის ისტორია რევოლუციისა და სამოქალაქო ომის წლებში (ნაწილები I–III) – [01.11.10 – 15.11.10] – {4732}; 

9) გერმანიის ისტორია უძველესი დროიდან XIX საუკუნის მიწურულამდე – [07.10.10] – {4575}; 

10) იტალიის ისტორია უძველესი დროიდან XIX საუკუნის მიწურულამდე – [02.10.13] – {4471}; 

11) ესპანეთის ისტორია უძველესი დროიდან XIX საუკუნის მიწურულამდე – [10.01.11] – {4320}; 

12) გერმანიის ისტორია ენციკლოპედიურ ლექსიკონ “გრანატის” მიხედვით (ნაწილები I–IV) – [04.02.13 – 08.02.13] – {3005}; 

13) ბიზანტია და ბიზანტინიზმი – [03.07.13] – {2173}; 

14) შოტლანდიის ისტორია უძველესი დროიდან XIX საუკუნის მიწურულამდე – [05.02.11] – {1795}; 

15) კალვინი და კალვინიზმი – [22.02.12] – {1620}; 

16) ირლანდიის ისტორია უძველესი დროიდან XIX საუკუნის მიწურულამდე – [10.01.11] – {1334}; 

17) პოლონეთის ისტორია უძველესი დროიდან XIX საუკუნის მიწურულამდე – [22.06.14] – {952}; 

18) გერმანული სამხედრო სიმღერების ტექსტები – [30.10.10] – {771}; 

19) ნიდერლანდების ისტორია ძველი დროიდან XIX საუკუნის მიწურულამდე – [09.03.13] – {554}; 

20) კათოლიკური ეკლესია ძველი დროიდან XIX საუკუნის მიწურულამდე – [05.07.13] – {292}; 

21) სამოქალაქო ომი რუსეთში – რუსულენოვანი ვიკიპედიის მიხედვით – [25.05.20] – {142}; 

22) რუსულენოვანი ვიკიპედიის მასალები წითელი არმიის შესახებ – [05.08.20] – {117}; 

23) თეთრი მოძრაობა და თეთრი არმია რუსულენოვანი ვიკიპედიის მასალებით – [21.08.20] – {105}; 

24) მდგომარეობა ჩრდილოეთ კავკასიაში 1917–1919 წლებში, რუსულენოვანი ვიკიპედიის მასალებით – [14.09.20] – {37}. 

როგორც ვთქვით, ამ მასალებში მკითხველთა საერთო შემოსვლამ ამ წლის დასაწყისში შეადგინა 101 807 ერთეული, მაგრამ, ამავე დროს, ამ თემატიკას ეხმიანება მარიამ ქსოვრელი-ხართიშვილის მიერ თარგმნილი ათი მასალა გერმანული ლიტერატურიდან, რომლებსაც აქვე ქვემოთ მოვიყვანთ: 

1) ჰერმან ჰესე – “რიოში მარგალიტებით თამაში” (ნაწყვეტი) – [23.03.11] – {2527}; 

2) ამონარიდები წიგნიდან “გერმანული პოეზიის მცირე ანთოლოგია” – [08.04.13] – {1015}; 

3) მარიამ ქსოვრელი-ხართიშვილის კიდევ ერთი ახალი წიგნის შესახებ – [23.08.17] – {438}; 

4) მარინე რევიშვილი – მაინც როგორები ვართ ეს ადამიანები? – [11.08.17] – {273}; 

5) კლემენს მარია ბრენტანოს ლირიკა – [06.01.13] – {181}; 

6) გერმანელი რომანტიკოსი პოეტი ქალების შემოქმედებიდან – [06.01.13] – {149}; 

7) ამონარიდები ჰერმან ჰესეს რომანიდან “რიოში მარგალიტებით თამაში” – [28.05.20] – {130}; 

8) იოზეფ ფონ აიხენდორფის ლირიკა – [06.01.13] – {121}; 

9) ამონარიდი ანგელუს სილეზიელის თხზულებიდან „ქერუბიმული მოგზაური“ – [14.10.20] – {69}; 

10) ამონარიდი ფრიდრიჰ ჰოლდერლინის თხზულებიდან „ემპედოკლე“ – [31.05.20] – {57}; 

11) გეორგ თრაკლის პოეზიიდან – [31.05.20] – {45}. 

სულ ამ მასალებში მკითხველთა 5005 შემოსვლა; და მაშინ მკითხველთა შემოსვლების საერთო რაოდენობა ამ თემატიკის მასალებში იქნება უკვე 106 812, რაც ზემოთაც იყო აღნიშნული. 

II. რუსეთ-საქართველოს ისტორიული ურთიერთობების საკითხები 

[მასალის ბლოგზე ატვირთვის თარიღი] – {2024 წლის 12 იანვრის მდგომარეობით მასალაში მკითხველთა შემოსვლების რაოდენობა} 

1) ნიკოლოზ დუბროვინი – გიორგი XII საქართველოს უკანასკნელი მეფე და მისი შემოერთება რუსეთთან (ცალკეული თავების მიხედვით და შემდეგ ნაწილები I – V) – [17.01.11 – 03.03.12] – {11 277}; 

2) ნიკოლოზ დუბროვინი – კავკასიაში ომისა და რუსების მფლობელობის ისტორია – ტომი III (ცალკეულ თავებად და შემდეგ ნაწილები I–IX) – [31.01.14 – 06.11.16] – {4725}; 

3) ქართული ისტორიოგრაფია რუსეთ-საქართველოს ურთიერთობათა შესახებ (ნაწილები I – VI) – {3971}; 

4) ნიკოლოზ დუბროვინი. “კავკასიაში ომისა და რუსების მფლობელობის ისტორია” (ტომი II) (ცალკეულ თავებად და შემდეგ ნაწილები I–VI) – [08.09.12 – 15.11.13] – {3861}; 

5) ნიკოლოზ დუბროვინი აფხაზების შესახებ (ნაწილი I–IV) – [01.11.10] – {3158}; 

6) ტფილისისა და ქუთაისის გუბერნიები და საქართველოს საეგზარქოსო XIX საუკუნის მიწურულს – [10.01.11] – {2695}; 

7) ზოგიერთი ინფორმაცია მოკლედ რუსეთ-საქართველოს ურთიერთობების შესახებ XVIII-XIX საუკუნეებში (ნაწილი I–III) – [06.12.10] – {1771}; 

8) ქართული საზოგადოება საქართველოს რუსეთთან შეერთების ხანაში (ნაწილები I–II) – [01.06.12] – {1564}; 

9) საქართველოსა და რუსეთის ისტორიულ ურთიერთობათა შესახებ – [26.11.10] – {1429}; 

10) პოლკოვნიკი ბურნაშოვი საქართველოს შესახებ – [01.11.10] – {1288}; 

11) გეორგიევსკის ტრაქტატზე წარმოდგენის გაყალბება ქართულ ისტორიულ აზროვნებაში – [26.11.10] – {1157}; 

12) ოსები და ოსეთი, რუსი ავტორების მიხედვით, XIX საუკუნის მიწურულს – [10.01.11] – {828}; 

13) იოჰან გიულდენშტედტის ზოგიერთი ცნობა და მოსაზრება საქართველოს შესახებ (ნაწილები I–II) – [29.08.16; 05.09.16] – {792}; 

14) იასე ცინცაძე – „1783 წლის მფარველობითი ტრაქტატი /მასალები რუსეთ-საქართველოს ურთიერთობების ისტორიისათვის/“, თბილისი, 1960 წ. (ნაწილები I–III) – [31.05.18] – {738}; 

15) Соломон Лекишвили – Когда возник термин «Южная Осетия»? – [21.03.11] – {711}; 

16) ვალერიან მაჭარაძე – „ასპინძის ბრძოლა“ (ნაწილები I–III) – [30.05.18 – 31.05.18] – {580}; 

17) ლევან თოიძე – როგორ შეიქმნა სამხრეთ ოსეთის ავტონომიური ოლქი – [(12–14).02.20] – {528}; 

18) ვალერიან მაჭარაძე 1780–1762 წლებში რუსეთში თეიმურაზ II-ის ელჩობის შესახებ (ნაწილები I– III) – [17.09.18 – 18.09.18] – {454}; 

19) გეორგიევსკის ტრაქტატი – საქართველოზე რუსეთის მფარველობის ხელშეკრულება – [26.11.10] – {447}; 

20) ბაგრატ ბატონიშვილის ცნობები საქართველოს რუსეთთან შეერთების შესახებ – [23.08.11] – {408}; 

21) გიორგი პაიჭაძე – რუსეთ-საქართველოს ურთიერთობების შესახებ (XVIII საუკუნის პირველ მეოთხედში) (ნაწილები I–III) – [29.05.18 – 30.05.18] – {389}; 

22) კომენტარი ზურაბ ავალიშვილის წიგნის “საქართველოს დამოუკიდებლობა...” ხელახლა გამოცემაზე – [03.06.11] – {363}; 

23) რუსი ისტორიკოსების ხედვა რუსეთ-საქართველოს ურთიერთობებისა გასულ საუკუნეებში (ნაწილები I–II) – [30.06.16] – {297}; 

24) იასე ცინცაძე – ათანასე თბილელისა და სიმონ მაყაშვილის ელჩობა რუსეთში (1752–1754) (ნაწილები I–II) – [27.04.19] – {263}; 

25) საქართველოს „გამსაბჭოებლები“ 1921 წელს – რუსულენოვანი ვიკიპედიის მასალებით (ოთხ ნაწილად) – [10.03.21] – {256}; 

26) О Персидском походе Петра Великого – [09.06.17] – {204}; 

27) აკადემიკოსი დუბროვინი XIX საუკუნის შუახანებში ოსთა განსახლების შესახებ – [11.12.12] – {186}; 

28) О проблеме Борчалинского уезда Тифлисской губернии Российской империи – [17.12.20] – {181}; 

29) ორი დასავლური ხედვა რუსეთ-საქართველოს ურთიერთობებისა XIX საუკუნეში – [08.07.16] – {175}; 

30) ორი საბუთი რუსეთ-საქართველოს ურთიერთობის ისტორიიდან 1768–1774 წწ. რუსეთ-თურქეთის ომში – [24.06.18] – {165}; 

31) იასე ცინცაძე – კაპიტან ოთარ თუმანოვის მოხსენებითი ბარათები საქართველოდან (1754–1756) – [16.06.18] – {129}; 

32) Из книги Автандила Ментешашвили «Исторические предпосылки современного сепаратизма в Грузии» – [10.10.23 – 20.11.23] – {117}; 

33) АКАГК, том III, 1869 – об осетинах в Грузии и на Северном Кавказе – [06.08.20] – {95}; 

34) აკადემიკოსი დუბროვინი საქართველოს მთავარმართებლად თავად ციციანოვის დანიშვნის, მისი წარსული ცხოვრებისა და ახალ თანამდებობაზე პირველი ნაბიჯების შესახებ – [17.11.16] – {85}; 

35) Кого убили большевистские завоеватели в Грузии – [05.06.21] – {79}; 

36) აკადემიკოსი დუბროვინი თავად ციციანოვის კავკასიელ მფლობელებთან ურთიერთობების შესახებ – [03.05.17] – {76}; 

37) АКАГК, том IV, 1870 – об осетинах в Грузии и на Северном Кавказе – [08.12.20] – {59}; 

38) АКАГК, том I, 1866 – об осетинах в Грузии и на Северном Кавказе – [08.12.20] – {56}; 

39) Письмо старых грузинских революционеров марксистов к И. В. Сталину – [27.07.21] – {55}; 

40) Григол Лордкипанидзе – Ответ инициативной группе по ликвидации социал-демократической партии Грузии – [20.04.22] – {44}; 

41) АКАГК, том II, 1868 – об осетинах в Грузии и на Северном Кавказе – [27.06.20] – {35}; 

42) Опыты над Россией – [28.05.21] – {28}; 

43) Ав. Ментешашвили, Ак. Сургуладзе – Только факты и документы – [17.05.22] – {18}; 

44) АКАГК, том V, 1873 – об осетинах в Грузии и на Северном Кавказе – [23.02.21] – {17}; 

45) კოლაუ ნადირაძის ლექსი - 25 თებერვალი 1921 წ. – [14.12.21] – {17}; 

46) 1922 წლის საარქივო დოკუმენტი, საქართველოს საერთაშორისო და საშინაო მდგომარეობისადმი მაშინდელი ხელისუფლების დამოკიდებულების შესახებ – [23.05.22] – {15}; 

47) АКАГК, том VI, часть I, 1874 – об осетинах в Грузии и на Северном Кавказе – [03.04.21] – {14}; 

48) Автандил Ментешашвили – Грузия – РСФСР [1920 – 1921 годы] – [14.06.22] – {11}. 

III. საქართველოს ისტორიისა და თანამედროვეობის ზოგადი საკითხები 

[მასალის ბლოგზე ატვირთვის თარიღი] – {2024 წლის 12 იანვრის მდგომარეობით მასალაში მკითხველების შემოსვლათა რაოდენობა} 

1) ნიკოლოზ დუბროვინი ქართველების შესახებ (ჯერჯერობით სულ 12 თავი, მასალა დასამთავრებელია) – [17.03.14 – 02.06.17] – {8748}; 

2) პლატონ იოსელიანი – ცხოვრება გიორგი მეცამეტისა (სულ 9 წერილი /ნაწილი/) – [06.12.10 – 06.07.16] – {4455}; 

3) ივანე ჯავახიშვილი ქართველების წარმოშობისა და უძველესი ბინადრობის შესახებ (სულ 7 წერილი /ნაწილი/) – [22.12.10] – {3613}; 

4) Генерал Георгий Квинитадзе – Мои воспоминания в годы независимости Грузии 1917-1921 (Париж, 1985) – [(15–21).05.18] – {2550}; 

5) რუსლან მიქაბერიძის პოეზიიდან – [03.04.15] – {2515}; 

6) გენერალი გიორგი კვინიტაძე – „ჩემი მოგონებანი საქართველოს დამოუკიდებლობის წლებში 1917–1921“ /რუსულ ენაზე/, პარიზი, 1985 (სრული თარგმანი) – [2019–2020] – {2293}; 

7) სარგის კაკაბაძე – „კრწანისის ბრძოლა“ (ნაწილები I– IV) – [20.12.18 – 22.12.18] – {2236}; 

8) ისტორიული პარალელები – [19.11.10] – {1904}; 

9) Валико Джугели – Тыжелый крест – [(05–11).04.18] – {1699}; 

10) ევლია ჩელების ცნობები XVII საუკუნის შუახანებში საქართველოს, ქართველების, აფხაზებისა და კაზაკების შესახებ (ნაწილები I–II) – [(03–15).10.14] – {1582}; 

11) არქანჯელო ლამბერტი აფხაზების შესახებ – [19.11.10] – {1409}; 

12) ვალიკო ჯუღელი – მძიმე ჯვარი, 1920 – [2020] – {883}; 

13) საქართველოს დღევანდელი სატკივარის ერთი მხარე რუსლან მიქაბერიძის შემოქმედებაში – [26.11.10] – {869}; 

14) საქართველოს პროდასავლური კურსის შესახებ (ნაწილები I–II) – [09.05.12] – {758}; 

15) ივანე ჯავახიშვილის ცნობები აფხაზების ვინაობის, განსახლებისა და ისტორიულ წყაროებში პირველად მოხსენიების შესახებ – [22.12.10] – {731}; 

16) ზოგიერთი რამ ქართული ისტორიოგრაფიის შესახებ – [26.04.11] – {646}; 

17) ინტერვიუ: რამდენად რეალურია მესამე მსოფლიო ომის საშიშროება? – [19.11.10] – {645}; 

18) ისევ რუსლან მიქაბერიძის პოეზიიდან (ნაწილები I– II) – [04.01.19; 05.01.19] – {585}; 

19) ვახუშტი ბატონიშვილი გიორგი XI-ისა და ვახტანგ VI-ის მეფობის შესახებ – [20.02.16] – {545}; 

20) ლევან თოიძე – როგორ შეიქმნა სამხრეთ ოსეთის ავტონომიური ოლქი (ნაწილები I – III) – [(12 – 14).02.20] – {528}; 

21) ჟაკ ფრანსუა გამბა ტრადიციული ევროპული დამპყრობლობის, მისი გამომწვევი მიზეზებისა და 1820-იანი წლებისთვის არსებული მდგომარეობის შესახებ – [19.05.14] – {510}; 

22) წმინდა ილია მართლის (ილია ჭავჭავაძის) აზრები – [06.12.10] – {498}; 

23) ქრისტიანობა და პოლიტიკა – [26.11.10] – {496}; 

24) ამონარიდები არჩილ მეფის პოემიდან „გაბაასება რუსთველისა და თეიმურაზისა“ (სულ 3 ნაწილად) – [08.05.17 – 21.05.17] – {449}; 

25) ლეო რუხაძის დღიურები 1924 წლის აჯანყების შესახებ (ნაწილები I – V) – [02.12.20 – 27.05.21] – {413}; 

26) ზოგიერთი მოსაზრება საქართველოს მართლმადიდებელ სამოციქულო ეკლესიასა და სახელმწიფოს შორის საკონსტიტუციო შეთანხმებასთან დაკავშირებით – [02.12.11] – {379}; 

27) ღვთივსათნო ურთიერთობები ადამიანებს შორის საზოგადოებრივ-პოლიტიკურ, ოჯახურ და პირად საკითხებში მოსეს ხუთწიგნეულის მიხედვით (ნაწილები I–II) – [30.06.11; 23.08.11] – {358}; 

28) ეროვნული საკითხის გამო – [19.11.10] – {352}; 

29) პროფესორი ვალერიან გაბაშვილი ვახუშტი ბატონიშვილის ისტორიულ-პოლიტიკური შეხედულებების შესახებ – [28.02.16] – {323}; 

30) აფხაზეთთან და აფხაზებთან დაკავშირებული კიდევ ერთი ქართული სიყალბის გამო – [19.05.14] – {310}; 

31) ქართლის მეფის თეიმურაზ მეორის პოეზიიდან (ნაწილები I–II) – [23.11.17; 26.11.17] – {298}; 

32) ბესარიონ გაბაშვილის (ბესიკის) და გოდერძი ფირალიშვილის პოეზიიდან – [19.12.17] – {281}; 

33) ვიქტორ ნოზაძე – საქართველოს აღდგენისათვის ბრძოლა მესხეთის გამო, თბილისი, 1989 (ნაწილები I – II) – [25.03.20] – {246}; 

34) სუმბატ დავითის ძე X საუკუნის ბოლოსა და XI-ის დასაწყისში საქართველოს ცხოვრებისა და ჩვენს ქვეყანაში ბიზანტიის კეისრის ლაშქარში რუსული ჯარის პირველად გამოჩენის შესახებ – [06.06.17] – {220}; 

35) მეფე არჩილ მეორე – გაბაასება კაცისა და სოფლისა – [22.07.17] – {213}; 

36) ქართლის მეფის ვახტანგ მეექვსის პოეზიიდან – [28.09.17] – {201}; 

37) მეფე არჩილ II – საქართველოს ზნეობანი – [18.06.17] – {201}; 

38) იოსებ სააკაძე – დიდმოურავიანი (ნაწილები I–II) – [09.09.17] – {200}; 

39) კონსტანტინე ლორთქიფანიძის ერთი ლექსის გამო – [13.10.18] – {196}; 

40) მართლმადიდებლობის როლი და ამოცანები გაერთიანებულ ევროპაში – [08.10.13] – {177}; 

41) 1920-იანი წლების გლობალიზაციის “მარგალიტები” – [09.07.17] – {171}; 

42) Выдержки из древних грузинских летописей об Абхазии, Осетии и осетинах и о замужестве царицы Тамары – [27.04.18] – {166}; 

43) საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის შესახებ – რუსულენოვანი ვიკიპედიის მასალებით (ნაწილები I – II) – [2020] – {162}; 

44) საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის მოღვაწენი – რუსულენოვანი ვიკიპედიის მასალებით (ნაწილები I–II) – [2020] – {123}; 

45) პლებისციტის გამო ნატო-ს საკითხზე და ზოგიერთი სხვა რამ – [19.11.10] – {119}; 

46) ჩემი ბლოგის წერილობითი მასალების შესახებ – [04.03.17] – {98}; 

47) ამიერკავკასიის შესახებ 1917–1918 წლებში – რუსულენოვანი ვიკიპედიის მასალებით – [31.08.20] – {97}; 

48) ეროვნული უსაფრთხოების ერთი აქტუალური საკითხის გამო – [29.04.13] – {96}; 

49) ბლოგის წერილობითი მასალების განაწილება და დახასიათება თემატიკისა და მკითხველთა დაინტერესების მიხედვით 2019 წლის დასაწყისში – [12.05.19] – {95}; 

50) ბლოგის წერილობითი მასალების განაწილება და დახასიათება თემატიკისა და მკითხველთა დაინტერესების მიხედვით 2018 წლის დასაწყისში – [16.02.18] – {93}; 

51) თავდაცვის სამინისტროსთან ჩემი ბოლო ურთიერთობებისა და უკანასკნელი არჩევნების შესახებ – [01.11.18] – {78}; 

52) საქართველოს აქლემებს შორის გამოჭყლეტილი კოზაკის ბედს უმზადებენ – [23.12.12] – {75}; 

53) ქრისტიანული პოლიტიკის შესახებ გაზეთ „ახალ 7 დღესა“ და ჟურნალ „ქვაკუთხედში“ გამოქვეყნებული წერილები (2006 და 2008 წლებში) – [30.11.18] – {68}; 

54) საქართველოს წარსულის ზოგიერთი საკითხი მეფის არჩილ II-ის შემოქმედებიდან – [19.06.17] – {67}; 

55) მეფე არჩილ მეორე – ლექსნი ასნი ორმუხლნი – [13.08.17] – {59}; 

56) შეტყობინება ბლოგის მკითხველებს – [10.05.21] – {58}; 

57) ვითომ დამოუკიდებელი საქართველოს გზა და საქმეები – [18.12.21] – {58}; 

58) მეფის თეიმურაზ პირველის პოეზიიდან – [16.08.17] – {55}; 

59) ბლოგზე გამოქვეყნებული წერილობითი მასალების კლასიფიკაცია თემატიკისა და მკითხველთა დაინტერესების მიხედვით (2017 წლის დასაწყისში) – [06.04.17] – {54}; 

60) ივანე ჯავახიშვილი ქართველთა მონასტრების შესახებ უცხოეთში XVI საუკუნეში – [18.04.17] – {49}; 

61) ლევან თოიძე – 25 თებერვლის შემდეგ – [25.02.20] – {47}; 

62) Стихотворения из сборника «Грузинская лира», Тбилиси, 1978 – [01.11.21] – {38}; 

63) მდგომარეობა ჩრდილოეთ კავკასიაში 1917–1919 წლებში, რუსულენოვანი ვიკიპედიის მასალებით – [14.09.20] – {37}; 

64) მდგომარეობა ჩრდილოეთ კავკასიაში 1917–1919 წლებში, რუსულენოვანი ვიკიპედიის მასალებით – [14.09.20] – {37}; 

65) ჩემი ახალი მასალების შესახებ – [01.04.22] – {37}; 

66) მასალა ფეისბუქიდან 2 – [23.12.22] – {29}; 

67) ბლოგის წერილობითი მასალების განაწილება და დახასიათება თემატიკისა და მკითხველთა დაინტერესების მიხედვით 2023 წლის დასაწყისში – [27.01.23] – {28}; 

68) უსიამოვნო ამბების შესახებ – [13.02.23] – {27}; 

69) დამატებით წერილზე – „უსიამოვნო ამბების შესახებ“ – [20.02.23] – {27}; 

70) ბლოგის წერილობითი მასალების განაწილება და დახასიათება თემატიკისა და მკითხველთა დაინტერესების მიხედვით 2020 წლის დასაწყისში – [15.04.20] – {23}; 

71) გენერალი გიორგი კვინიტაძე – „ჩემი პასუხი“ – [31.10.21] – {23}; 

72) ბლოგის წერილობითი მასალების განაწილება და დახასიათება თემატიკისა და მკითხველთა დაინტერესების მიხედვით 2021 წლის დასაწყისში – [15.08.21] – {21}; 

73) ბლოგის წერილობითი მასალების განაწილება და დახასიათება თემატიკისა და მკითხველთა დაინტერესების მიხედვით 2022 წლის დასაწყისში – [15.04.20] – {21}; 

74) კოლაუ ნადირაძის ლექსი - 25 თებერვალი 1921 წ. – [14.12.22] – {17}; 

75) Para bellum – ემზადე ომისთვის – [25.11.22] – {13}; 

76) მასალა ფეისბუქიდან 1 – [22.12.22] – {12}; 

77) 1978 წლის 14 აპრილის გამოსვლასთან დაკავშირებული ლექსებიდან – [04.01.24] – {10}. 

IV. რუსეთ-საქართველოს თანამედროვე ურთიერთობების საკითხები 

[მასალის ბლოგზე ატვირთვის თარიღი] – {2024 წლის 12 იანვრის მდგომარეობით მასალაში მკითხველთა შემოსვლების რაოდენობა} 

1) სიმღერების ტექსტები ჟანა ბიჩევსკაიას რეპერტუარიდან – [01.07.12] – {1346}; 

2) მღვდელმონაზონ რომანოზის (მატიუშინის) პოეზია (ნაწილები I–II) – [19.06.12; 25.06.12] – {906}; 

3) აშშ-ისა და სსრკ/რუსეთის სტრატეგიული და ტაქტიკური საბრძოლო ავიაციის შესაძლებლობების შედარება – [17.01.11] – {610}; 

4) О так называемой Южной Осетии – [09.11.19] – {566}; 

5) ნინა კარტაშოვას პოეზია – [05.07.12] – {551}; 

6) რუსეთ-საქართველოს ურთიერთობათა შესახებ (2006 წლის მოვლენებთან დაკავშირებით) – [26.11.10] – {548}; 

7) ფსკოვო-პეჩორის მონასტრის ხატებიდან მირონდენა დიდ ომს მოასწავებს – [31.01.13] – {546}; 

8) ლევან თოიძე – როგორ შეიქმნა სამხრეთ ოსეთის ავტონომიური ოლქი – [(12–14).02.20] – {528}; 

 9) საქართველოს სამეფო სახლი – ისტორია და თანამედროვეობა – [18.03.12] – {491}; 

10) ევროპაში ჩვეულებრივი შეიარაღებული ძალების შესახებ ხელშეკრულება და რუსეთი – [24.04.15] – {421}; 

11) რუსეთისა და აშშ-ის სტრატეგიულ შეტევით შეიარაღებათა ბალანსი – [06.12.10] – {409}; 

12) Письма к госпоже Н. А. Нарочницкой по вопросу русско-грузинских отношений – [13.03.11] – {392}; 

13) თანამედროვე რუსეთის სატკივარი მართლმადიდებელ ავტორთა თვალთახედვით და უკანასკნელი კონფლიქტი საქართველოსთან – [26.11.10] – {386}; 

14) მონარქიისა და ხალხის მმართველობის შესახებ – [06.12.10] – {351}; 

15) О явных антигрузинских и проармянских настроениях властей Советского Союза во времена правления Н. С. Хрущёва – [07.03.18] – {348}; 

16) გალიციის ისტორია და მისი მდგომარეობა XIX საუკუნის მიწურულს – [12.04.14] – {348}; 

17) სტრატეგიული და ჩვეულებრივი შეიარაღებული ძალების ბალანსი – [30.03.12] – {333}; 

18) იგორ ტალკოვის პოეზია – [29.06.12] – {315}; 

19) უკრაინა და უკრაინოფილობა XX საუკუნის დასაწყისისთვის – [08.04.14] – {315}; 

20) По вопросу о насильственном переселении некоторых народов Кавказа и крымских татар в Среднюю Азию в начале 1944 года – [07.07.17] – {298}; 

21) Из истории взаимоотношений грузинского и осетинского народов (части 1–2) – [22.08.19] – {281}; 

22) ზოგიერთი რამ ცხინვალის რეგიონში უკანასკნელი მოვლენების გამო – [19.11.10] – {274}; 

23) გერმანელი პროფესორის მირიამ გებჰარდტის წიგნმა “როცა მოვიდნენ ჯარისკაცები” შოკი გამოიწვია ევროპაში – [09.02.16] – {244}; 

24) Об одной дискуссии на Facebook по вопросу о русско-грузинских отношениях и о так называемой Южной Осетии – [01.04.18] – {221}; 

25) რუსეთიდან უკრაინისკენ. კომუნიზმის საჩუქრები. – [08.07.15] – {206}; 

26) Выдержки из книги Роланда Топчишвили – Этноисторические этюды – [09.12.19] – {183}; 

27) სერგეი ბეხტეევის პოეზია – [13.06.12] – {168}; 

28) Комментарий к видеоролику о русско-грузинских отношениях – [14.08.19] – {156}; 

29) ფედია “ოპერაცია i”-დან იყო ხელჩართული ბრძოლის ასი (დიდოსტატი) და დიდების ორი ორდენის კავალერი – [09.02.16] – {143}; 

30) О преподавании в средней школе советского времени истории СССР и истории народов СССР – [11.01.18] – {126}; 

31) ზოგიერთი მოსაზრება ეკონომიკურ საკითხებთან დაკავშირებით – [06.12.10] – {112}; 

32) ი. ა. ილინი. უთანასწორობისა და სამართლიანობის შესახებ – [12.11.13] – {112}; 

33) Продолжение дискуссии к комментарию на видеоролик о русско-грузинских отношениях – [15.12.19] – {104}; 

34) О печальном явлении искажения (умаления) истории Грузии некоторыми русскими авторами – [17.10.17] – {101}; 

35) “ფეისბუქზე” მიმდინარე ერთი მსჯელობიდან რუსეთ-საქართველოს ურთიერთობათა შესახებ და ოსურ საკითხზეც – [26.10.12] – {79}; 

36) ასეთი რამ აშშ-ის შესახებ ჯერ არავის დაუწერია. ხმა მღაღადებლისა რიგიდან – [03.02.16] – {78}; 

37) არსენი ნესმელოვის (მიტროპოლსკის) პოეზიიდან – [09.06.12] – {59}; 

38) Комментарий к видеоролику о войне августа 2008 года – [19.06.19] – {52}; 

39) დიდმპყრობელი რუსეთიდან დიდმპყრობელ დასავლეთამდე – [20.05.13] – {48}; 

40) Комментарий к словам президента России Путина о вхождении всех осетин в подданство Российской империи в 1774 году – [10.07.19] – {44}; 

41) მღვდელმოწამე დეკანოზი ნიკოლოზ ლეკტორსკი – [12.11.13] – {42}; 

42) Комментарий к одному видеоролику Дмитрия Пучкова относительно национального вопроса в СССР – [25.05.19] – {40}; 

43) Стихотворения из сборника «Грузинская лира», Тбилиси, 1978 (13) – [01.11.21] – {38}; 

44) დასავლეთის სახელმწიფოთა ფინანსური მაჩვენებლების შესახებ 1980-იანი წლების მიწურულიდან – [09.11.14] – {35}. 

როგორც გასულ წელს უკვე აღვნიშნავდი, 2021 წლის დასაწყისში ამ თემატიკაში 122 წერილობითი მასალა შედიოდა /დიდი მოცულობის მასალების გაერთიანების შემდეგ – 119/, ახლა კი მხოლოდ 44-ია. ამის მიზეზი ისაა, რომ წავშალე წერილების თარგმანები ძირითადად ნატალია ნაროჩნიცკაიას საიტიდან. თუმცა ისინი ჩემი თარგმნილი ტექსტები იყო და მათში დიდი შრომაც მქონდა ჩადებული, მაგრამ რაკი თვითონ ქ-ნი ნაროჩნიცკაია და მისი თანამოაზრენი ჩვენთან წესიერ და პატიოსან, ქრისტიანულ ურთიერთობებს თავს არიდებენ, ანუ ღმერთთან ორპირობენ და თვალთმაქცობენ, თავს მართლმადიდებელ ქრისტიანებს ეძახიან, მაგრამ ქრისტიანულად სულაც არ გვექცევან, ამიტომ მეც დიდად აღარ მიდარდია ბლოგიდან იმ წერილების მოშორების გამო. სახარებაში უფალი გვასწავლის, სხვებს ისე ვექცეოდეთ, როგორც გვინდა, რომ სხვები ჩვენ თვითონ გვექცეოდნენ. ეს პირდაპირ წერია სახარებაში და მეც ასეთ დამოკიდებულებას ვთავაზობდი ჩემს რუს თანამოსაუბრეებს სხვადასხვა სოციალურ ქსელებში; ისინი კი, თუმცა ვერ უარყოფდნენ ასეთ რამეს, რადგან ეს სიტყვები და სწავლება პირდაპირ უფლისგანაა, მაგრამ წაყრუებას ამჯობინებდნენ, ამ თემას აღარ ანვითარებდნენ და ლაპარაკი სხვა საკითხებზე გადაჰქონდათ. ეს რიგით მოქალაქეებს, მაგრამ როცა ასევე იქცევიან ისინი, ვინც თავს ქრისტიანულად მოაზროვნე ადამიანებს უწოდებენ და მაცხოვრის სწავლებასაც ხშირად იშველიებენ, მათ გაცილებით უფრო მეტი მოეთხოვებათ. ისინი კი ჩვენთან და სხვა მათზე მცირე სახელმწიფოებთან ურთიერთობებში ზურგს აქცევენ ქრისტეს სწავლებას და რუსულ იმპერიალისტურ დამპყრობლურ მიზნებს მისდევენ და ებღაუჭებიან. ამიტომ არ დამნანებია ჩემი ბლოგიდან ერთი ასეთი თანამედროვე რუსი „მოღვაწის“ წერილების წაშლა, თუმცა კი, თავისთავად, ეს მოვლენა გულსატკენი და დასანანია. აქვე უნდა აღვნიშნო ისიც, რომ არც ჩვენში იკლავენ თავს მაინცა და მაინც ქრისტეს ამ სწავლების დაცვითა და შესრულებით, აქაც ისე ექცევიან სხვებს, თავიანთ თანამემამულეებს, რასაც საკუთარი თავისათვის სულაც არ ისურვებდნენ. ესენი ამ საკითხში ქრისტეს გამყიდველები არიან და მიიღებენ იმას, რაც უფლის მოღალატესა და გამყიდველს ეკუთვნის და შეეფერება. რა ვქნათ, თუ უკეთესი ხვედრი არ უნდათ, გზაც იქითა ჰქონიათ. აი, დიდი ომი გვიახლოვდება, და შეიძლება ასეთი გზითაც მიიღონ მათ თავიანთი საქმეების სამაგიერო და საზღაური. ღმერთმა იცის. 

V. საზღვარგარეთის სახელმწიფოთა სამხედრო სამხედრო მშენებლობის საკითხები 

[მასალის ბლოგზე ატვირთვის თარიღი] – {2024 წლის 12 იანვრის მდგომარეობით მასალაში მკითხველების შემოსვლათა რაოდენობა} 

1) აშშ სამხედრო სტრატეგიისა და ნატო-ს კოალიციური სტრატეგიის განვითარება 1950-იანი წლებიდან 80-იანების დასაწყისამდე (ნაწილები I–V) – [08.02.11] – {3215}; 

2) აშშ შეიარაღებული ძალები 1970-იან წლებსა და 80-იანების დასაწყისში (ნაწილები I–V) – [27.04.11] – {1302}; 

3) ნატო-ს ბლოკის ევროპული ქვეყნების სამხედრო მშენებლობის ძირითადი საკითხები 1970-იან წლებსა და 80-იანების დასაწყისში (ნაწილები I–V) – [20.06.11] – {1224}; 

4) შეიარაღებული ძალების სახეობათა და სპეციალური დანიშნულების ძალების მოქმედებები სპარსეთის ყურის ზონაში 1990-91 წლებში (ნაწილები I–II) – [11.09.14; 22.09.14] – {1207}; 

5) 1990-91 წლებში სპარსეთის ყურის ზონაში მიმდინარე შეიარაღებული კონფლიქტის შესახებ (ნაწილები I–II) – [15.07.14] – {882}; 

6) ნატო და დასავლეთევროპული კავშირი 1970-იან წლებსა და 80-იანების დასაწყისში (ნაწილები I–III) – [14.05.11] – {674}; 

7) აშშ-ისა და სსრკ/რუსეთის სტრატეგიული და ტაქტიკური საბრძოლო ავიაციის შესაძლებლობების შედარება – [17.01.11] – {610}; 

8) საბრძოლო მოქმედებები განსაკუთრებულ პირობებში (ნაწილები I–III) – [13.05.14 – 15.05.14] – {580}; 

9) აშშ სახმელეთო ჯარების დაკომპლექტება და საბრძოლო მომზადება. ოფიცერთა კადრების მომზადება და მათ მიერ სამსახურის გავლა (ნაწილები I–II) – [09.10.12; 10.10.12] – {579}; 

10) ნატო-ს ბლოკის გარეთ მყოფი ზოგიერთი სახელმწიფოს შეიარაღებული ძალები (ნაწილები I–II) – [06.11.13] – {499}; 

11) დამატებითი მასალები ნატო-ს ბლოკის შესახებ 1970-იან წლებში (ნაწილები I–IV) – [27.02.15 – 06.03.15] – {486}; 

12) ევროპაში ჩვეულებრივი შეიარაღებული ძალების შესახებ ხელშეკრულება და რუსეთი – [25.04.15] – {421}; 

13) რუსეთისა და აშშ-ის სტრატეგიულ შეტევით შეიარაღებათა ბალანსი – [06.12.10] – {409}; 

14) აშშ სახმელეთო ჯარების გამოყენების კონცეფცია “საჰაერო-სახმელეთო ოპერაცია (ბრძოლა)” და მისი რეალიზაციის პირობები – [17.05.12] – {334}; 

15) ნატო – წარსული და თანამედროვეობა – [27.02.12] – {333}; 

16) სტრატეგიული და ჩვეულებრივი შეიარაღებული ძალების ბალანსი – [30.03.12] – {333}; 

17) აშშ “მძიმე” ფორმირებების საბრძოლო გამოყენება (ნაწილები I–II) – [07.07.12] – {208}; 

18) აშშ შეიარაღებული ძალების მდგომარეობა და განვითარების პერსპექტივები – [29.12.11] – {190}; 

19) შეიარაღებული ძალების დაკომპლექტების პრაქტიკა საზღვარგარეთის ქვეყნებში – [04.11.12] – {174}; 

20) ჩრდილოატლანტიკური კავშირის სწრაფი რეაგირების ძალები – [15.03.12] – {130}; 

21) აშშ შეიარაღებული ძალების მართვის უმაღლესი ორგანოები – [26.01.12] – {110}; 

22) სამხედრო-საზღვაო ძალები ნატო-ს გაერთიანებული (სამოკავშირეო) შეიარაღებული ძალების სწავლებაზე ატლანტიკაში 1980-იანი წლების დასაწყისში – [22.05.17] – {94}. 

VI. მარიამ ქსოვრელი-ხართიშვილისა და სხვა თანამედროვე ლიტერატურული მასალები 

[მასალის ბლოგზე ატვირთვის თარიღი] – {2024 წლის 12 იანვრის მდგომარეობით მასალაში მკითხველების შემოსვლათა რაოდენობა} 

1) ჰერმან ჰესე – “რიოში მარგალიტებით თამაში” (ნაწყვეტი) – [23.03.11] – {2527}; 

2) ერთი სპექტაკლის თაობაზე – “ჩვენთვის უცნობი ქვეყანა” (მარიამ ქსოვრელი-ხართიშვილი) – [14.12.13] – {1425}; 

3) მარიამ ქსოვრელი-ხართიშვილი – რეცენზია ვანო კობაიძის წიგნზე „ფიქრს ვერ დაიტევს სამყარო“ – [27.06.18] – {1329}; 

4) ამონარიდები წიგნიდან “გერმანული პოეზიის მცირე ანთოლოგია” (მარიამ ქსოვრელი-ხართიშვილი) – [08.04.13] – {1015}; 

5) მარიამ ქსოვრელი-ხართიშვილის ლექსები – [22.02.11] – {775}; 

6) ჰერმან ჰესეს “რიოში მარგალიტებით თამაშის” თარგმანთან დაკავშირებული საკითხების გამო – [21.01.14] – {735}; 

7) რეცენზია წიგნზე “პოეტური სიტყვის რთველი” (ც. ხეთერელი) – [09.09.11] – {510}; 

8) ეთერი ბებოს (ეთერ ნუცუბიძის) ლექსები – [10.09.11] – {483}; 

9) მარიამ ქსოვრელი-ხართიშვილის კიდევ ერთი ახალი წიგნის შესახებ – [23.08.17] – {438}; 

10) ზოგი რამ დღევანდელი ლიტერატურის შესახებ (მარიამ ქსოვრელი-ხართიშვილი) – [17.01.11] – {390}; 

11) ინტერვიუ: “გამომცემლობა “სიესტას” უჩივიან” (ხათუნა ხატიაშვილი) – [16.01.14] – {355}; 

12) ძველი ჩინური იგავები – გერმანულიდან თარგმნა მარიამ ქსოვრელი-ხართიშვილმა – [30.04.20] – {353}; 

13) ლიტერატურული პორტრეტი – ვახტანგ გოგიჩაიშვილი (მარიამ ქსოვრელი-ხართიშვილი) – [16.12.17] – {323}; 

14) ახალი წიგნები – [16.07.17] – {299}; 

15) ისევ სასამართლო პროცესის გამო ჰერმან ჰესეს “რიოში მარგალიტებით თამაშის” თარგმანთან დაკავშირებით (ნაწილები I–III) – [23.09.17 – 29.10.17] – {281}; 

16) მაინც როგორები ვართ ეს ადამიანები? (მარინე რევიშვილი) – [11.08.17] – {273}; 

17) კობა არაბულის პოეზიის გამო (მარიამ ქსოვრელი-ხართიშვილი) – [07.05.11] – {270}; 

18) Mariam Ksowreli-Chartischwili – Lyrik aus Georgien – [29.04.11] – {233}; 

19) ნიმუშები კობა არაბულის პოეზიიდან გერმანული თარგმანებით – [19.09.18] – {200}; 

20) კლემენს მარია ბრენტანოს ლირიკა (მარიამ ქსოვრელი-ხართიშვილი) – [06.01.13] – {181}; 

21) ლალი ბრეგვაძე-კახიანი – ნუ იტყვი წითური ვარო (მარიამ ქსოვრელი-ხართიშვილის თარგმანით გერმანულ ენაზე) – [13.09.18] – {166}; 

22) მარიამ ქსოვრელი-ხართიშვილი – ალილოზედ თქმული – [06.01.12] – {150}; 

23) გერმანელი რომანტიკოსი პოეტი ქალების შემოქმედებიდან (მარიამ ქსოვრელი-ხართიშვილი) – [06.01.13] – {149}; 

24) ამონარიდები ჰერმან ჰესეს რომანიდან “რიოში მარგალიტებით თამაში” – [28.05.20] – {130}; 

25) მამისთვალი (მოთხრობა) (მარიამ ქსოვრელი-ხართიშვილი) – [25.12.11] – {125}; 

26) მარიამ ქსოვრელი-ხართიშვილის ახალი წიგნები (ლალი ბრეგვაძე-კახიანი) – [06.12.17] – {124}; 

27) იოზეფ ფონ აიხენდორფის ლირიკა (მარიამ ქსოვრელი-ხართიშვილი) – [06.01.13] – {121}; 

28) ნინო ბაქანიძის წიგნის გამო “ანა საოცრებათა ქვეყანაში” (მარიამ ქსოვრელი-ხართიშვილი) – [03.05.11] – {110}; 

29) სოლომონ ნადიმაშვილის ლექსების შესახებ (მარიამ ქსოვრელი-ხართიშვილი) – [17.04.17] – {100}; 

30) მარიამ ქსოვრელის ახალი წიგნი – ძველი ჩინური იგავები – [07.02.21] – {99}; 

31) ჯილდა გორდაძე – თარგმანები – [17.01.18] – {91}; 

32) მარიამ ქსოვრელის გამოქვეყნებული წიგნების ჩამონათვალი – [28.11.21] – {90}; 

33) ამონარიდები მარიამ ქსოვრელი-ხართიშვილის პოეტური კრებულიდან „ისევ შენამდე“ – [09.06.20] – {87}; 

34) მიხეილ კვესელავას გახსენება – [14.06.21] – {82}; 

35) ჰერმან ჰესეს წიგნების ჩემეულ თარგმანებთან დაკავშირებით – მარიამ ქსოვრელი – [03.11.22] – {77}; 

36) ამონარიდი ანგელუს სილეზიელის თხზულებიდან „ქერუბიმული მოგზაური“ – [14.10.20] – {69}; 

37) მოგონებები უნივერსიტეტის წლებზე – [21.10.22] – {61}; 

38) ამონარიდი ფრიდრიჰ ჰოლდერლინის თხზულებიდან „ემპედოკლე“ – [31.05.20] – {57}; 

39) მარიამ ქსოვრელის ახალი ლექსების კრებული – [27.06.21] – {47}; 

40) გეორგ თრაკლის პოეზიიდან – [26.02.21] – {45}; 

41) ტარიელ ბიბილურის პოეტური კრებულის გამო – [01.10.22] – {38}; 

42) კობა არაბულის პოეზიის შესახებ ორიოდე სიტყვით – [01.06.20] – {34}; 

43) როსტომ ჩხეიძე წიგნის – „ძველი ჩინური იგავები“ შესახებ – [09.04.21] – {27}; 

44) მარიამ ქსოვრელის ორი ახალი კრებულის შესახებ – [28.10.21] – {22}. 

VII. საქართველოს სამხედრო მშენებლობის საკითხები 

[მასალის ბლოგზე ატვირთვის თარიღი] – {2024 წლის 12 იანვრისთვის მასალაში მკითხველების შემოსვლათა რაოდენობა} 

1) აშშ შეიარაღებული ძალები და საქართველო (ნაწილები I–II) – [28.03.13; 29.04.13] – {564}; 

2) საქართველოს შესაძლო ნეიტრალიტეტის სამხედრო ასპექტები დასავლეთევროპული გამოცდილების მიხედვით – [19.10.11] – {480}; 

3) ევროპაში ჩვეულებრივი შეიარაღებული ძალების შესახებ ხელშეკრულება და რუსეთი – [25.04.15] – {421}; 

4) ევროპაში ჩვეულებრივი შეიარაღებული ძალების შესახებ ხელშეკრულება და საქართველო – [16.09.13] – {350}; 

5) ტერორიზმის ზოგიერთი სამხედრო ასპექტის შესახებ – [13.12.11] – {329}; 

6) იცნობ მეზობელს, ჩასწვდომიხარ ღირსებას მისას?! (ნაწილები I–II) – [13.11.12; 14.11.12] – {314}; 

7) ძირითადად გაზეთ „საქართველოში“ 1999–2004 წლებში გამოქვეყნებული წერილები (ნაწილები I–VIII) – [09.11.18 – 15.11.18] – {307}; 

8) თურქეთის თანამედროვე სახმელეთო ჯარები და საქართველო – [02.08.13] – {298}; 

9) CFE ხელშეკრულება და საქართველო – [13.12.12] – {237}; 

10) საქართველოს გარშემო არსებული სამხედრო-სტრატეგიული ვითარების მოკლე ანალიზი – [11.10.11] – {232}; 

11) თანამედროვე სახმელეთო ჯარები – [12.08.13] – {211}; 

12) საქართველოს შეიარაღებული ძალები დასავლეთ ევროპის მცირე სახელმწიფოთა მაგალითზე – [26.11.10] – {208}; 

13) ამონარიდი წერილიდან: “საქართველოს პროდასავლური კურსის შესახებ” – [07.01.18] – {204}; 

14) ნატო: ერთია სიტყვა და საქმე?! – [19.11.10] – {193}; 

15) თანამედროვე ჯავშანსატანკო ჯარების შესახებ – [10.01.13] – {185}; 

16) შეერთებული შტატების შეიარაღებული ძალები და საქართველო – [01.10.13] – {183}; 

17) პარლამენტის კვლევით დეპარტამენტში 2000–2003 წლებში მომზადებული ნაშრომები (ნაწილები I–IV) – [16.11.18 – 19.11.18] – {183}; 

18) საქართველოს სამხედრო მშენებლობის შესახებ გაზეთ “ახალ 7 დღეში” 2004–2006 წლებში გამოქვეყნებული წერილები (ნაწილები I–III) – [21.11.18 – 24.11.18] – {150}; 

19) თურქეთის თანამედროვე შეიარაღებული ძალები და საქართველო – [02.08.13] – {147}; 

20) საქართველოს სამხედრო მშენებლობის შესახებ პირდაპირ ბლოგზე გამოქვეყნებული წერილები (ნაწილები I–II) – [27.11.18; 29.11.18] – {145}; 

21) კანონპროექტისთვის სამხედრო მოსამსახურის სტატუსის შესახებ – [15.02.18] – {142}; 

22) რუსეთის თანამედროვე შეიარაღებული ძალები და საქართველო – [02.08.13] – {138}; 

23) საქართველოს გარშემო არსებული სამხედრო-სტრატეგიული ვითარების ანალიზი – [03.06.13] – {127}; 

24) რუსეთის შეიარაღებული ძალებისა და ძირითადი შეიარაღების განლაგება მის ტერიტორიაზე – [02.08.13] – {123}; 

25) “წვრთნისა და აღჭურვის” პროგრამის ნამდვილი არსი და მნიშვნელობა – [04.02.13] – {112}; 

26) თანამედროვე მექანიზებული ქვეითი ჯარების შესახებ – [12.01.13] – {112}; 

27) კანონპროექტისთვის 2001 წელს საქართველოს შეიარაღებული ძალების რიცხოვნების შესახებ – [11.10.11] – {111}; 

28) საქართველოს გარშემო არსებული სამხედრო-სტრატეგიული ვითარება – [04.12.12] – {108}; 

29) სამხედრო თვალსაზრისით დღევანდელი საქართველოს მეტად არასახარბიელო მდგომარეობის შესახებ – [11.07.20] – {106}; 

30) თანამედროვე ქვეითი ჯარის შესახებ – [16.01.13] – {105}; 

31) თანამედროვე სამთოქვეითი ჯარების შესახებ – [22.01.13] – {101}; 

32) ეროვნული უსაფრთხოების ერთი აქტუალური საკითხის გამო – [29.04.13] – {96}; 

33) ამერიკულ-ქართული სიყალბე, ანუ რატომ გვაჩუქა პენტაგონმა 10 ვერტმფრენი – [25.01.13] – {96}; 

34) საქართველოს სამხედრო მშენებლობის საჭირბოროტო საკითხების შესახებ – [16.09.13] – {90}; 

35) ალმანახ „ელიასა“ და ჟურნალ „ქვაკუთხედში“ 2000-იანი წლების მეორე ნახევარში საქართველოს სამხედრო მშენებლობის შესახებ გამოქვეყნებული წერილები (ნაწილები I–II) – [26.11.18] – {90}; 

36) ვერშემდგარი შესაძლებლობების ქვეყანა – [29.11.20] – {90}; 

37) საბრძოლო მოქმედებები ერაყში მეორე მსოფლიო ომში გერმანული ჯარების გამოცდილების ფონზე – [03.03.13] – {88}; 

38) ზოგიერთი რამ საქართველოს თავდაცვის შესახებ – [14.05.13] – {86}; 

39) კანონპროექტისთვის შინაგანი ჯარების შესახებ – [15.01.18] – {83}; 

40) სახელმწიფო უსაფრთხოების ფორმულა: მინუს რუსეთის სამხედრო ძალა – [12.08.13] – {83}; 

41) “ნატო-ს სტანდარტები” – მითი და სინამდვილე – [11.02.13] – {79}; 

42) საქართველოს აქლემებს შორის გამოჭყლეტილი კოზაკის ბედს უმზადებენ – [23.12.12] – {75}; 

43) საქართველოს სამხედრო მშენებლობის საჭირბოროტო საკითხები თანამედროვე ეტაპზე – [14.05.13] – {73}; 

44) საქართველოს შეიარაღებული ძალების სავარაუდო რიცხოვნების შესახებ – [03.01.13] – {72}; 

45) ისევ “ნატო-ს სტანდარტების” შესახებ – [03.03.13] – {65}; 

46) ნატო-ში გაწევრიანება საქართველოს რუსეთის აგრესიისგან დაიცავს? – [14.01.13] – {56}; 

47) ამონარიდები წერილიდან: “ევროპაში ჩვეულებრივი შეიარაღებული ძალების შესახებ ხელშეკრულება და რუსეთი” – [09.01.18] – {54}; 

48) კანონპროექტისთვის “მობილიზაციის შესახებ” – [30.12.17] – {50}. 

49) დიდმპყრობელი რუსეთიდან დიდმპყრობელ დასავლეთამდე – [20.05.13] – {48}; 

50) სასაცილო თუ სატირალი ამბები საქართველოს სამხედრო მშენებლობის საქმეში – [04.03.23] – {21}; 

51) დამატებით წერილზე – „ვერშემდგარი შესაძლებლობების ქვეყანა“ – [16.03.23] – {21}; 

52) ცნობა ბლოგის მკითხველებს – [14.09.23] – {14}; 

53) ისევ დამატებით წერილზე – „ვერშემდგარი შესაძლებლობების ქვეყანა“ – [18.05.23] – {12}. 

* * * 

დასასრულს, ისევე როგორც წინათ, მოვახდინოთ ბლოგის უკვე ყველა თემის გათვალისწინებით, მკითხველთა მიერ გამორჩეული მასალების დალაგება სწორედ მათში მკითხველთა შემოსვლების რაოდენობის შესაბამისად. სურათი გამოვა შემდეგი: 

1) რომანტიზმი ევროპულ ლიტერატურაში და გერმანელი რომანტიკოსები – [25.04.11] – {18 466}; 

2) თურქეთის ისტორია უძველესი დროიდან XIX საუკუნის მიწურულამდე – [07.10.10] – {13 170}; 

3) ნიკოლოზ დუბროვინი – გიორგი XII საქართველოს უკანასკნელი მეფე და მისი შემოერთება რუსეთთან (ცალკეული თავების მიხედვით და შემდეგ ნაწილები I – V) – [17.01.11 – 03.03.12] – {11 277}; 

4) რეფორმაციის ისტორია – [01.11.10] – {10 639}; 

5) ნიკოლოზ დუბროვინი ქართველების შესახებ (ჯერჯერობით სულ 12 თავი, მასალა დასამთავრებელია) – [17.03.14 – 02.06.17] – {8748}; 

6) საფრანგეთის ისტორია უძველესი დროიდან XX საუკუნის დასაწყისამდე (რევოლუციის პერიოდის გამოკლებით) – [07.10.10] – {8666}; 

7) დიდი ბრიტანეთის ისტორია უძველესი დროიდან XIX საუკუნის მიწურულამდე – [07.10.10] – {8413}; 

8) საფრანგეთის რევოლუციის ისტორია (ნაწილები I–II) – [01.11.10] – {6045}; 

9) ცალკეული მოვლენებისა და პიროვნებათა შესახებ გერმანიის ისტორიაში (ნაწილები I–IV) – [01.11.10] – {5413}; 

10) რუსეთის ისტორია რევოლუციისა და სამოქალაქო ომის წლებში (ნაწილები I–III) – [01.11.10 – 15.11.10] – {4732}; 

11) ნიკოლოზ დუბროვინი – კავკასიაში ომისა და რუსების მფლობელობის ისტორია – ტომი III (ცალკეულ თავებად და შემდეგ ნაწილები I–IX) – [31.01.14 – 06.11.16] – {4725}; 

12) გერმანიის ისტორია უძველესი დროიდან XIX საუკუნის მიწურულამდე – [07.10.10] – {4575}; 

13) იტალიის ისტორია უძველესი დროიდან XIX საუკუნის მიწურულამდე – [02.10.13] – {4471}; 

14) პლატონ იოსელიანი – ცხოვრება გიორგი მეცამეტისა (სულ 9 წერილი /ნაწილი/) – [06.12.10 – 06.07.16] – {4455}; 

15) ესპანეთის ისტორია უძველესი დროიდან XIX საუკუნის მიწურულამდე – [10.01.11] – {4320}; 

16) ქართული ისტორიოგრაფია რუსეთ-საქართველოს ურთიერთობათა შესახებ (ნაწილები I – VI) – {3971}; 

17) ნიკოლოზ დუბროვინი. “კავკასიაში ომისა და რუსების მფლობელობის ისტორია” (ტომი II) (ცალკეულ თავებად და შემდეგ ნაწილები I–VI) – [08.09.12 – 15.11.13] – {3861}; 

18) ივანე ჯავახიშვილი ქართველების წარმოშობისა და უძველესი ბინადრობის შესახებ (სულ 7 წერილი /ნაწილი/) – [22.12.10] – {3613}; 

19) აშშ სამხედრო სტრატეგიისა და ნატო-ს კოალიციური სტრატეგიის განვითარება 1950-იანი წლებიდან 80-იანების დასაწყისამდე (ნაწილები I–V) – [08.02.11] – {3215}; 

20) ნიკოლოზ დუბროვინი აფხაზების შესახებ (ნაწილი I–IV) – [01.11.10] – {3158}; 

21) გერმანიის ისტორია ენციკლოპედიურ ლექსიკონ “გრანატის” მიხედვით (ნაწილები I–IV) – [04.02.13 – 08.02.13] – {3005}; 

22) ტფილისისა და ქუთაისის გუბერნიები და საქართველოს საეგზარქოსო XIX საუკუნის მიწურულს – [10.01.11] – {2695}; 

23) Генерал Георгий Квинитадзе – Мои воспоминания в годы независимости Грузии 1917-1921 (Париж, 1985) – [(15–21).05.18] – {2550}; 

24) ჰერმან ჰესე – “რიოში მარგალიტებით თამაში” (ნაწყვეტი) – [23.03.11] – {2527}; 

25) რუსლან მიქაბერიძის პოეზიიდან – [03.04.15] – {2515}; 

25) გენერალი გიორგი კვინიტაძე – „ჩემი მოგონებანი საქართველოს დამოუკიდებლობის წლებში 1917–1921“ /რუსულ ენაზე/, პარიზი, 1985 (სრული თარგმანი) – [2019 – 2020] – {2293}; 

26) სარგის კაკაბაძე – „კრწანისის ბრძოლა“ (ნაწილები I– IV) – [20.12.18 – 22.12.18] – {2236}; 

27) ბიზანტია და ბიზანტინიზმი – [03.07.13] – {2173}; 

28) ისტორიული პარალელები – [19.11.10] – {1904}; 

29) შოტლანდიის ისტორია უძველესი დროიდან XIX საუკუნის მიწურულამდე – [05.02.11] – {1795}; 

30) ზოგიერთი ინფორმაცია მოკლედ რუსეთ-საქართველოს ურთიერთობების შესახებ XVIII-XIX საუკუნეებში (ნაწილი I–III) – [06.12.10] – {1771}; 

31) Валико Джугели – Тяжелый крест, Тифлис, 1920 г. – [(05–11).04.18] – {1699}; 

32) კალვინი და კალვინიზმი – [22.02.12] – {1620}; 

33) ევლია ჩელების ცნობები XVII საუკუნის შუახანებში საქართველოს, ქართველების, აფხაზებისა და კაზაკების შესახებ (ნაწილები I–II) – [03.10.14; 15.10.14] – {1582}; 

34) ქართული საზოგადოება საქართველოს რუსეთთან შეერთების ხანაში (ნაწილები I–II) – [01.01.12] – {1564}; 

35) საქართველოსა და რუსეთის ისტორიულ ურთიერთობათა შესახებ – [26.11.10] – {1429}; 

36) ერთი სპექტაკლის თაობაზე – “ჩვენთვის უცნობი ქვეყანა” (მარიამ ქსოვრელი-ხართიშვილი) – [14.12.13] – {1425}; 37) არქანჯელო ლამბერტი აფხაზების შესახებ – [19.11.10] – {1409}; 

38) სიმღერების ტექსტები ჟანა ბიჩევსკაიას რეპერტუარიდან – [01.07.12] – {1346}; 

39) ირლანდიის ისტორია უძველესი დროიდან XIX საუკუნის მიწურულამდე – [10.01.11] – {1334}; 

40) მარიამ ქსოვრელი-ხართიშვილი – რეცენზია ვანო კობაიძის წიგნზე „ფიქრს ვერ დაიტევს სამყარო“ – [27.06.18] – {1329}; 

41) აშშ შეიარაღებული ძალები 1970-იან წლებსა და 80-იანების დასაწყისში (ნაწილები I–V) – [27.04.11] – {1302}; 

42) პოლკოვნიკი ბურნაშოვი საქართველოს შესახებ – [01.11.10] – {1288}; 

43) ნატო-ს ბლოკის ევროპული ქვეყნების სამხედრო მშენებლობის ძირითადი საკითხები 1970-იან წლებსა და 80-იანების დასაწყისში (ნაწილები I–V) – [20.06.11] – {1224}; 

44) შეიარაღებული ძალების სახეობათა და სპეციალური დანიშნულების ძალების მოქმედებები სპარსეთის ყურის ზონაში 1990-91 წლებში (ნაწილები I–II) – [11.09.14; 22.09.14] – {1207}; 

45) გეორგიევსკის ტრაქტატზე წარმოდგენის გაყალბება ქართულ ისტორიულ აზროვნებაში – [26.11.10] – {1157}; 

46) ამონარიდები წიგნიდან “გერმანული პოეზიის მცირე ანთოლოგია” (მარიამ ქსოვრელი-ხართიშვილი) – [08.04.13] – {1015}; 

47) პოლონეთის ისტორია უძველესი დროიდან XIX საუკუნის მიწურულამდე – [22.06.14] – {952}; 

48) მღვდელმონაზონ რომანოზის (მატიუშინის) პოეზია (ნაწილები I–II) – [19.06.12; 25.06.12] – {906}; 

49) ვალიკო ჯუღელი – მძიმე ჯვარი, 1920 – [13.04.20 – 19.11.20] – {883}; 

50) 1990-91 წლებში სპარსეთის ყურის ზონაში მიმდინარე შეიარაღებული კონფლიქტის შესახებ (ნაწილები I–II) – [15.07.14] – {882}; 

51) საქართველოს დღევანდელი სატკივარის ერთი მხარე რუსლან მიქაბერიძის შემოქმედებაში – [26.11.10] – {869}; 

52) ოსები და ოსეთი, რუსი ავტორების მიხედვით, XIX საუკუნის მიწურულს – [10.01.11] – {828}; 

53) იოჰან გიულდენშტედტის ზოგიერთი ცნობა და მოსაზრება საქართველოს შესახებ (ნაწილები I–II) – [29.08.16; 05.09.16] – {792}; 

54) მარიამ ქსოვრელი-ხართიშვილის ლექსები – [22.02.11] – {775}; 

55) გერმანული სამხედრო სიმღერების ტექსტები – [30.10.10] – {771}; 

56) საქართველოს პროდასავლური კურსის შესახებ (ნაწილები I–II) – [09.05.12] – {758}; 

57) იასე ცინცაძე – „1783 წლის მფარველობითი ტრაქტატი /მასალები რუსეთ-საქართველოს ურთიერთობების ისტორიისათვის/“, თბილისი, 1960 წ. (მთლიანად) – [31.05.18] – {738}; 

58) ჰერმან ჰესეს “რიოში მარგალიტებით თამაშის” თარგმანთან დაკავშირებული საკითხების გამო – [21.01.14] – {735}; 

59) ივანე ჯავახიშვილის ცნობები აფხაზების ვინაობის, განსახლებისა და ისტორიულ წყაროებში პირველად მოხსენიების შესახებ – [22.12.10] – {731}; 

60) Соломон Лекишвили – Когда возник термин «Южная Осетия»? – [21.03.11] – {711}; 

61) ნატო და დასავლეთევროპული კავშირი 1970-იან წლებსა და 80-იანების დასაწყისში (ნაწილები I–III) – [14.05.11] – {674}; 

62) ზოგიერთი რამ ქართული ისტორიოგრაფიის შესახებ – [26.04.11] – {646}; 

63) ინტერვიუ: რამდენად რეალურია მესამე მსოფლიო ომის საშიშროება? – [19.11.10] – {645}; 

64) აშშ-ისა და სსრკ/რუსეთის სტრატეგიული და ტაქტიკური საბრძოლო ავიაციის შესაძლებლობების შედარება – [17.01.11] – {610}; 

65) ისევ რუსლან მიქაბერიძის პოეზიიდან (ნაწილები I–II) – [04.01.19; 05.01.19] – {585}; 

66) საბრძოლო მოქმედებები განსაკუთრებულ პირობებში (ნაწილები I–III) – [13.05.14 – 15.05.14] – {580}; 

67) ვალერიან მაჭარაძე – „ასპინძის ბრძოლა“ (ნაწილები I–III) – [30.05.18 – 31.05.18] – {580}; 

68) აშშ სახმელეთო ჯარების დაკომპლექტება და საბრძოლო მომზადება. ოფიცერთა კადრების მომზადება და მათ მიერ სამსახურის გავლა (ნაწილები I–II) – [09.10.12; 10.10.12] – {579}; 

69) О так называемой Южной Осетии – [09.11.19] – {566}; 

70) აშშ შეიარაღებული ძალები და საქართველო (ნაწილები I–II) – [28.03.13; 29.04.13] – {564}; 

71) ნიდერლანდების ისტორია ძველი დროიდან XIX საუკუნის მიწურულამდე – [09.03.13] – {554}; 

72) ნინა კარტაშოვას პოეზია – [05.07.12] – {551}; 

73) რუსეთ-საქართველოს ურთიერთობათა შესახებ (2006 წლის მოვლენებთან დაკავშირებით) – [26.11.10] – {548}; 

74) ფსკოვო-პეჩორის მონასტრის ხატებიდან მირონდენა დიდ ომს მოასწავებს – [31.01.13] – {546}; 

75) ვახუშტი ბატონიშვილი გიორგი XI-ისა და ვახტანგ VI-ის მეფობის შესახებ – [20.02.16] – {545}; 

76) ლევან თოიძე – როგორ შეიქმნა სამხრეთ ოსეთის ავტონომიური ოლქი (ნაწილები I – III) – [(12 – 14).02.20] – {528}; 

77) რეცენზია წიგნზე “პოეტური სიტყვის რთველი” (ც. ხეთერელი) – [09.09.11] – {510}; 

78) ჟაკ ფრანსუა გამბა ტრადიციული ევროპული დამპყრობლობის, მისი გამომწვევი მიზეზებისა და 1820-იანი წლებისთვის არსებული მდგომარეობის შესახებ – [19.05.14] – {510}; 

79) ნატო-ს ბლოკის გარეთ მყოფი ზოგიერთი სახელმწიფოს შეიარაღებული ძალები (ნაწილები I–II) – [06.11.13] – {499}; 

80) წმინდა ილია მართლის (ილია ჭავჭავაძის) აზრები – [06.12.10] – {498}; 

81) ქრისტიანობა და პოლიტიკა – [26.11.10] – {496}; 

82) საქართველოს სამეფო სახლი – ისტორია და თანამედროვეობა – [18.03.12] – {491}; 

83) დამატებითი მასალები ნატო-ს ბლოკის შესახებ 1970-იან წლებში (ნაწილები I–IV) – [27.02.15 – 06.03.15] – {486}; 

84) ეთერი ბებოს (ეთერ ნუცუბიძის) ლექსები – [10.09.11] – {483}; 

85) საქართველოს შესაძლო ნეიტრალიტეტის სამხედრო ასპექტები დასავლეთ-ევროპული გამოცდილების მიხედვით – [19.10.11] – {480}; 

86) ვალერიან მაჭარაძე 1780–1762 წლებში რუსეთში თეიმურაზ II-ის ელჩობის შესახებ (ნაწილები I– III) – [17.09.18 – 18.09.18] – {454}; 

87) ამონარიდები არჩილ მეფის პოემიდან „გაბაასება რუსთველისა და თეიმურაზისა“ (სამ ნაწილად ატვირთული) – [(08, 09, 21).05.17] – {449}; 

88) გეორგიევსკის ტრაქტატი – საქართველოზე რუსეთის მფარველობის ხელშეკრულება – [26.11.10] – {447}; 

89) მარიამ ქსოვრელი-ხართიშვილის კიდევ ერთი ახალი წიგნის შესახებ – [23.08.17] – {438}; 

90) ევროპაში ჩვეულებრივი შეიარაღებული ძალების შესახებ ხელშეკრულება და რუსეთი – [24.04.15] – {421}; 

91) რუსეთისა და აშშ-ის სტრატეგიულ შეტევით შეიარაღებათა ბალანსი – [06.12.10] – {409}; 

92) ბაგრატ ბატონიშვილის ცნობები საქართველოს რუსეთთან შეერთების შესახებ – [23.08.11] – {408}; 93) 

Письма к госпоже Н. А. Нарочницкой по вопросу русско-грузинских отношений – [13.03.11] – {392}; 

94) ზოგი რამ დღევანდელი ლიტერატურის შესახებ (მარიამ ქსოვრელი-ხართიშვილი) – [17.01.11] – {390}; 

95) გიორგი პაიჭაძე – რუსეთ-საქართველოს ურთიერთობების შესახებ (XVIII საუკუნის პირველ მეოთხედში) (ნაწილები I–III) – [29.05.18 – 30.05.18] – {389}; 

96) თანამედროვე რუსეთის სატკივარი მართლმადიდებელ ავტორთა თვალთახედვით და უკანასკნელი კონფლიქტი საქართველოსთან – [26.11.10] – {386}; 

97) ზოგიერთი მოსაზრება საქართველოს მართლმადიდებელ სამოციქულო ეკლესიასა და სახელმწიფოს შორის საკონსტიტუციო შეთანხმებასთან დაკავშირებით – [02.12.11] – {379}; 

98) კომენტარი ზურაბ ავალიშვილის წიგნის “საქართველოს დამოუკიდებლობა...” ხელახლა გამოცემაზე – [03.06.11] – {363};

99) ღვთივსათნო ურთიერთობები ადამიანებს შორის საზოგადოებრივ-პოლიტიკურ, ოჯახურ და პირად საკითხებში მოსეს ხუთწიგნეულის მიხედვით (ნაწილები I–II) – [30.06.11; 23.08.11] – {358}; 

100) ინტერვიუ: “გამომცემლობა “სიესტას” უჩივიან” (ხათუნა ხატიაშვილი) – [16.01.14] – {355}; 

101) ძველი ჩინური იგავები – გერმანულიდან თარგმნა მარიამ ქსოვრელი-ხართიშვილმა – [30.04.20] – {353}; 

102) ეროვნული საკითხის გამო – [19.11.10] – {352}; 

103) მონარქიისა და ხალხის მმართველობის შესახებ – [06.12.10] – {351}; 

104) ევროპაში ჩვეულებრივი შეიარაღებული ძალების შესახებ ხელშეკრულება და საქართველო – [16.09.13] – {350}; 

105) О явных антигрузинских и проармянских настроениях властей Советского Союза во времена правления Н. С. Хрущёва – [07.03.18] – {348}; 

106) გალიციის ისტორია და მისი მდგომარეობა XIX საუკუნის მიწურულს – [12.04.14] – {348}; 

107) აშშ სახმელეთო ჯარების გამოყენების კონცეფცია “საჰაერო-სახმელეთო ოპერაცია (ბრძოლა)” და მისი რეალიზაციის პირობები – [17.05.12] – {334}; 

108) ნატო – წარსული და თანამედროვეობა – [27.02.12] – {333}; 

109) სტრატეგიული და ჩვეულებრივი შეიარაღებული ძალების ბალანსი – [30.03.12] – {333}; 

110) ტერორიზმის ზოგიერთი სამხედრო ასპექტის შესახებ – [13.12.11] – {329}; 

111) პროფესორი ვალერიან გაბაშვილი ვახუშტი ბატონიშვილის ისტორიულ-პოლიტიკური შეხედულებების შესახებ – [28.02.16] – {323}; 

112) ლიტერატურული პორტრეტი – ვახტანგ გოგიჩაიშვილი (მარიამ ქსოვრელი-ხართიშვილი) – [16.12.17] – {323}; 

113) იგორ ტალკოვის პოეზია – [29.06.12] – {315}; 

114) უკრაინა და უკრაინოფილობა XX საუკუნის დასაწყისისთვის – [08.04.14] – {315}; 

115) იცნობ მეზობელს, ჩასწვდომიხარ ღირსებას მისას?! (ნაწილები I–II) – [13.11.12; 14.11.12] – {314}; 

116) აფხაზეთთან და აფხაზებთან დაკავშირებული კიდევ ერთი ქართული სიყალბის გამო – [19.05.14] – {310}; 

117) ძირითადად გაზეთ „საქართველოში“ 1999–2004 წლებში გამოქვეყნებული წერილები (ნაწილები I–VIII) – [09.11.18 – 15.11.18] – {307}, 

და ასე შემდეგ... 

ასეთი გახლავთ ამა წლის დასაწყისის მდგომარეობით ბლოგის წერილობით მასალებში მკითხველთა შემოსვლების მაჩვენებელი, ფაქტიურად სრული სურათი. მადლობას ვუხდი მათ ნდობისა და დაფასებისთვის, ღმერთი შეეწიოს ყველას კარგ და კეთილ საქმეში, ხელმრუდენი კი, რომლებიც, სამწუხაროდ, საკმაოდ არიან დღევანდელ ქართულ საზოგადოებაში, სწორ გზაზე მოეყვანოს. დიდი ომი, რომლის შესახებაც, რეალურ სამხედრო ცოდნასა და რეალურ ღია (არასაიდუმლო) დასავლურ მონაცემებზე დაყრდნობით ჯერ კიდევ 1999 წლის დასაწყისიდან ვაცხადებდი და პრესაშიც ვწერდი, უკვე კარს მოგვადგა და გვიკაკუნებს – გამიღეთ, შემომიშვითო. ამ ომის ინიციატორებად, ჯერ კიდევ თითქმის 24 წლის წინ ჩანდა, რომ იყვნენ აშშ-ისა და, საერთოდ, დასავლეთის მმართველი წრეები, თუმცა კი მაშინ სავარაუდო სცენარები ომის გაჩაღებისა სხვა იყო – თურქეთზე და მის ინტერესებზე დაყრდნობით („ადრიატიკიდან ჩინეთის დიდ კედლამდე“ – ცნობილი თურგუთ ოზალის ინტერვიუდან). ახლა უკვე თურქეთსა და შეერთებულ შტატებს შორის „შავმა კატამ ჩაირბინა“, სცენაზე კი გამოჩნდა წინააღმდეგობანი რუსეთ-უკრაინის ურთიერთობებში, ისიც ბევრწილად რუსული იმპერიალისტური ინტერესებისა და მისი დამპყრობლური ბუნება-მისწრაფებების გამო. თუმცა კი ასევე აშკარაა დასავლეთის დამპყრობლური ინტერესებიცა და აღმოსავლეთით (უკრაინაში – რუსეთის უშუალო მეზობლობაში) თავისი სამხედრო ყოფნის გაფართოებისკენ მისი მისწრაფებანიც. 

და აი ასეთი დიდი და სასტიკი სამხედრო-პოლიტიკური წინააღმდეგობანი კარზე მოადგა საქართველოს, მის ხელისუფლებაში კი ბევრწილად არიან უბრალოდ პატივმოყვარე და ფულისმოყვარე კარიერისტები, რომლებმაც არც ის საქმე იციან, რაც აბარიათ, და ქვეყანა და ხალხიც იქა ჰკიდიათ, სადაც არ უნდა ეკიდოთ (დავესესხები რუსლან მიქაბერიძეს). ასეთ შემთხვევაში შეღავათი ის უნდა იყოს, რომ ჩვენს მმართველებს მაღალი პრინციპები არ უნდა გააჩნდეთ და ყველა მოსულ გარეშე მოძალადეს „შეუძვრებიან“ და „აულოკავენ“, ოღონდ კი თვითონ კარგად იყვნენ, და, შესაბამისად, ქვეყანასაც ნაკლები ნგრევა და აწიოკება უნდა დაატყდეს. მაგრამ უკეთესი იქნებოდა, თუნდაც, ყოველივე ამის უფრო რბილად გადასატანად, დაეფასებინოთ ცოდნა და ამ ცოდნის მქონე ადამიანები, დაეფასებინოთ საკუთარი ქვეყანა, უპირველესად სამშობლო რომ ჰქვია, დაეფასებინოთ ქრისტიანობა და ქრისტიანული სწავლება, წესიერება და პატიოსნება, ემოქმედოთ ასე, და მიიღებდენ უფრო მეტ კეთილგანწყობასა და თანადგომას, დღევანდელი უკმაყოფილების, წინააღმდეგობის, ზიზღ-სიძულვილისა და „არსაგინებლის“ გინების ნაცვლად. და, რაც მთავარია, მიიღებენ უფლისგან შეწევნას, ჯილდოს, და არა სასჯელს. ანუ ეზრუნოთ რეალურად საკუთარი თავისა და ქვეყნის გადარჩენისათვის. მე კი იმასა ვთხოვ უფალს, რომ, თუ დაუშვებს ჩვენს თავზე დიდი ომის განსაცდელებსა და უბედურებებს, დაიფაროს ისინი, ვინც არ ღორობენ და მაიმუნობენ ქვეყნისა და წესიერ თანამემამულეთა მიმართ, დაიფაროს პატარები; ვინც შემცდარია, მათ დაანახოს სწორი გზა, და ვინც დადგება სწორ გზაზე, ისინიც დაიფაროს; ხოლო ვინც შეგნებულად ღორობენ და მაიმუნობენ, მათ კი გზაც იქითა ჰქონიათ, ღმერთმა იცის მაგათი თავი და ტანი... 

ახლა გადავალ ჩემს მიერ უკვე მომზადებულ მასალებზე (წლების წინ ან სულ ახლახანს), რომლებსაც ხელისუფლებისა და სამეცნიერო „ელიტების“ უსულგულო და უყურადღებო დამოკიდებულების, ჩემი გაწეული შრომის არდაფასებისა და არანაზღაურების გამო ღა სივრცეში აღარ ვაქვეყნებ. ესენია: 

მასალები თურქეთის შეიარაღებული ძალების მშენებლობის შესახებ 1970-იანი წლების დასაწყისიდან 2000-იანების დასაწყისის ჩათვლით – (70 საჟურნალო წერილის თარგმანზე მეტი); 

მასალები რუსულენოვანი ვიკიპედიიდან: 

რუსეთის იმპერიის შესახებ: რუსეთის იმპერია – (68 კომპ. გვ.), 

რუსეთის იმპერიის სახელმწიფო სათათბირო – (19), 

რუსული საიმპერატორო არმია – (31), 

საქართველო რუსეთის იმპერიის შემადგენლობაში – (11), 

სოხუმის ოკრუგი – (4), 

შავი ზღვის გუბერნია – (4), 

ყარსის ოლქი – (9); 

პირველი მსოფლიო ომის შესახებ: 

პირველი მსოფლიო ომი – (72), 

პირველი მსოფლიო ომის კავკასიის ფრონტი – (65), 

პარიზის სამშვიდობო კონფერენცია – (56); 

ამიერკავკასიის რესპუბლიკათა შესახებ (1918–1920 წწ.): 

აზერბაიჯანის დემოკრატიული რესპუბლიკა – (25), 

პარტია მუსავათი – (4), 

პირველი რესპუბლიკა სომხეთი – (30), 

პარტია დაშნაკცუტიუნი – (37), 

ამიერკავკასია – (7), 

სამხრეთ-დასავლეთ კავკასიური დემოკრატიული რესპუბლიკა – (5), 

ამიერკავკასიის რკინიგზა – (3); 

კავკასიის არქეოგრაფიული კომისიის აქტებიდან: 

АКАГК, том VII, 1878 – об осетинах в Грузии и на Северном Кавказе (во времена правления на Кавказе графа Паскевича) – (65), 

АКАГК, том VIII, 1881 – об осетинах в Грузии и на Северном Кавказе (во времена правления на Кавказе барона Розена) (6); 

ბროქჰაუზისა და ეფრონის ენციკლოპედიური ლექსიკონიდან: 

Кавказский край (55), 

Кавказския войны (13), 

Кавказския языки (8); 

Грузия (11), 

Грузины (7), 

Имеретия (3), 

Гурия (2), 

Кахетия (3), 

Месхи (2), 

Пшавия и пшавы (3), 

Хевсурия и хевсуры (3), 

Абхазия (1); 

Армения (6), 

Армянская литература (7), 

Армянская церковь (3), 

Армянский язык (2), 

Армяне на Руси и в Польше (1). 

გარდა ამისა, გაკეთებული მაქვს ვრცელი ამონარიდები (რუსულ ენაზე) საბჭოთა პერიოდის სსრკ ისტორიის სახელმძღვანელოებიდან უმაღლესი სასწავლებლებისათვის, რომლებიც შეეხება ამიერკავკასიასა და საქართველოს. იქ ბევრი საყურადღებო და სასარგებლო ცოდნა და ინფორმაციაა გადმოცემული, მაგრამ ბლოგზე არ არის გამოქვეყნებული და მისი მკითხველებისთვის ხელმიუწვდომელია, რაც სამწუხაროა, მაგრამ რა ვქნათ? „მადლობა ვუთხრათ ბატონ კომენდანტს“ – როგორც შოთა ნიშნიანიძის ერთ ლექსშია ნათქვამი. ასევე მაქვს გაკეთებული ვრცელი ამონარიდები XIX საუკუნის გამოჩენილი რუსი ისტორიკოსის სერგეი სოლოვიოვის უზარმაზარი ნაშრომიდან „რუსეთის ისტორია უძველესი დროიდან“, რომლებიც ასევე დაკავშირებულია ისტორიულ საქართველოსა და რუსეთ-საქართველოს ისტორიულ ურთიერთობებთან სხვადასხვა პერიოდებში. 

ბოლო წლებში „კავკასიის არქეოგრაფიული კომისიის აქტებიდან“ ჩემთან კომპიუტერში რუსულ ენაზე გადმოვიტანე (ავკრიფე) სრული ტექსტები (დოკუმენტების კრებულები) შემდეგ თემებზე: 

„რუსეთ-ოსმალეთის 1828–29 წლების ომი“ – დაახლ. 160 კომპიუტერული გვერდი; 

„აზიური თურქეთიდან ამიერკავკასიაში ქრისტიანული მოსახლეობის (ძირითადად სომხების, აგრეთვე ბერძენთა) შემოსახლება“ – 45 კომპ. გვ.-მდე; 

„სომხეთის ოლქი“ – დაახლ. 45 კომპ. გვ.; 

„1827–28 წლების რუსეთ-ირანის ომი და მისი შემდგომი ამბები (1831 წლის ჩათვლით)“ – 300 კომპ. გვ.-ზე მეტი. 

აი ასეთი მასალები არსებობს ჩემთან ასეთ დონეზე მომზადებული სახით, მაგრამ ისინი, სამწუხაროდ, ვერ მიდიან ბლოგის მკითხველებამდე. შედეგი კი არა მგონია კარგი და სასიამოვნო იყოს იმათთვის, ვინც მე და ჩემნაირ ადამიანებს მუშაობაში ხელს არ უწყობენ, ანუ უშლიან. 

ირაკლი ხართიშვილი